Các sai phạm tại dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm trải qua 5 nhiệm kỳ nhưng trong nhiều lần tiếp xúc với các đại biểu cũng như trong các cuộc đối thoại để “sửa sai”, người dân vẫn nhắc nhiều nhất đến ông Lê Thanh Hải, nguyên Chủ tịch UBND TPHCM và một mực cho rằng chính các chỉ đạo và quyết định của ông này, đặc biệt việc là “hô biến” 160 ha tái định cư đã làm hàng nghìn người dân sống tha hương trên chính quê hương mình…
Cựu chủ tịch UBND TPHCM Lê Thanh Hải nhiệm kỳ 2001- 2006, được xem là người “khởi nguồn” cho những sai phạm nghiêm trọng trong quá trình triển khai thực hiện dự án khu ĐTM Thủ Thiêm, đặc biệt là đã chỉ đạo “xé nát” 160 ha đất tại định cư của người dân bị giải tỏa.
Theo điều tra của Tiền Phong, ngày 22/2/2002, Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn đã ký công văn hỏa tốc số 190/CP-NN cho phép UBND TPHCM thu hồi 160 ha tái định cư thuộc 5 phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm (quận 2)... nhằm ngăn chặn việc lấn chiếm, mua bán đất trái pháp luật đang diễn ra.
Công văn này nêu rõ “Việc triển khai phải phù hợp với Quyết định 367/TTg của Thủ tướng phê duyệt”.
Nước mắt của người dân Thủ Thiêm trong buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội Thay vì phải thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và tinh thần của công văn 190 thì ngày 6/3/2002, UBND TPHCM có Công văn số 718/UB-ĐT giao Sở Địa chính-Nhà đất, Kiến trúc sư trưởng, UBND quận 2, TPHCM… xác định rõ địa điểm, diện tích và ranh giao đất của 930ha (bao gồm 770ha xây dựng Khu ĐTM Thủ Thiêm và 160ha xây dựng tái định cư).
Điều đáng nói, công văn số 718 gợi ý: “Nếu thiếu, cho phép điều chỉnh diện tích đất các dự án trên địa bàn quận 2 để đảm bảo đủ diện tích theo phê duyệt của Chính phủ”.
Hơn nửa tháng sau, vào ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TPHCM có văn bản số 77/TB-VP truyền đạt ý kiến của Chủ tịch UBND TPHCM Lê Thanh Hải về điều chỉnh diện tích khu trung tâm Thủ Thiêm.
Theo đó, ông Lê Thanh Hải giao “Kiến trúc sư trưởng thành phố, Giám đốc Sở địa chính-nhà đất có trách nhiệm cắm mốc giao đủ 770 ha đất của khu trung tâm, theo giải pháp bổ sung diện tích khu tái định cư Bình Khánh vào khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm (hơn 40ha), đồng thời, rà soát lại quỹ đất trên địa bàn quận 2 đề xuất phạm vi giao đủ 160 ha tái định cư”.
Người dân cho rằng nhà đất nằm ngoài ranh quy hoạch dự án và bị giải tỏa là do chỉ đạo "cắm mốc giao đủ đất cho các nhà đầu tư", bỏ ra hơn 100 ha đất trong quy hoạch là kênh rạch. Ngạc nhiên là, cũng trong ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TPHCM tiếp tục có công văn hỏa tốc số 78/TB-VP thông báo kết luận của Chủ tịch TPHCM Lê Thanh Hải, nêu rõ: “Diện tích đất dành cho khu tái định cư (160ha) … không nhất thiết nằm tại một địa điểm, có thể bố trí từ 3, 4 địa điểm trên địa bàn quận 2”, chỉ dành một khu vực khoảng 10-20 ha tái định cư gần Khu đô thị Thủ Thiêm.
Như vậy, từ một khu tái định cư 160 ha tập trung ở cạnh khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm mà Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt, UBND TPHCM đã “hô biến” thành 6 địa điểm, đẩy người dân bị giải tỏa đi xa, trong đó có những nơi cách trung tâm Khu ĐTM Thủ Thiêm gần 15 km như phường Thạnh Mỹ Lợi, phường Cát Lái.
Tại ba phường Bình Khánh, An Phú, An Khánh gần trung tâm ĐTM Thủ Thiêm, UBND TPHCM không giải quyết tái định cư bằng nền đất mà cho xây hàng loạt chung cư cao tầng với quy mô 12.500 căn hộ.
160 ha đất tiếp giáp khu trung tâm ĐTM Thủ Thiêm lẽ ra bố trí tái định cư cho người dân, UBND TPHCM giao cho các đại gia làm dự án thương mại.
Thông báo kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã chỉ ra: UBND TPHCM đã vi phạm các quy định của pháp luật trong việc lập, trình, phê duyệt quy hoạch và thu hồi đất trong phạm vi khu tái định cư 160 ha thuộc 5 phường đã được Thủ tướng phê duyệt.
Một căn nhà hiếm hoi còn sót lại sau khi cơn lốc đập phá cưỡng chế tràn qua khu đô thị mới Thủ Thiêm Cụ thể: TPHCM đã phê duyệt quy hoạch, chấp thuận chủ trương tạm giao, thu hồi và giao đất cho 51 dự án với tổng diện tích 144,6 ha để đầu tư kinh doanh nhà ở, văn phòng, khu vui chơi, giải trí, công trình công cộng… sau khi Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch khu tái định cư. Hậu quả là Thủ Thiêm không đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, dẫn đến, làm phá vỡ quy hoạch được duyệt.
Việc cựu Chủ tịch UBND TPHCM Lê Thanh Hải tùy tiện “xé nát” 160 ha đất tái định cư, không thực hiện đúng chỉ đạo “tái định cư phải sát hoặc liền kề khu trung tâm” của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 367 đã gây bức xúc và phẫn nộ cho người dân bị giải tỏa vì phải hy sinh nhà đất để làm dự án mà không được hưởng bất kỳ lợi ích gì dự án mang lại như chủ trương nhân văn ban đầu của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt tại quyết định 367.
