Nở, Nếp, Nụ xóa mù tính dục

Những người bị mang tiếng “kẹt giới tính” có vô vàn câu hỏi xoay quanh việc tìm hiểu bản thân “mình là ai”, “mình yêu ai”… nhưng họ không có điều kiện tiếp cận kiến thức về giới, đa dạng tính dục. Một nhóm sinh viên đã tìm ra cách truyền đạt để người trong và ngoài cộng đồng LGBT “biết người biết ta” và thay đổi thái độ ứng xử.

Ở ngoài đời, người đồng tính nam thích trang điểm, mặc váy thường bị đám đông dè bỉu ra mặt, thế nhưng chú chó béo tên Nở trong truyện tranh lại được mọi người yêu thích vì vẻ ngoài mập ú, nói năng ngây thơ buồn cười.

Với mong muốn đơn giản hóa kiến thức và kể những câu chuyện đời thường của những người LGBT, dự án “Bình dân học vụ xóa mù tính dục” được khởi xướng bởi bốn thành viên thuộc NextGEN Hà Nội (Nhóm lãnh đạo trẻ làm về quyền LGBT).

Mình là ai, yêu ai?

Dự án là những bộ tranh xoay quanh ba nhân vật Nở, Nếp, Nụ và gồm các chuyên mục: Xóa mù tính dục, Chuyện cầu vồng, Chuyện Nghiêng. Xóa mù tính dục với tinh thần “bình dân học vụ”, truyền đạt tối giản kiến thức tính dục, đa dạng giới; Chuyện cầu vồng là những câu chuyện có thật; Chuyện Nghiêng - bộ truyện tranh dài tập với những tình huống dở khóc dở cười và cách ứng xử khéo léo của người đồng tính công khai khi gặp những tình huống phân biệt đối xử kỳ thị. Dự án hướng đến cách truyền đạt, ngôn từ đơn giản ngộ nghĩnh và kèm theo những hình ảnh đáng yêu, để có thể tiếp cận dễ dàng với những bạn trẻ và những người cần tìm hiểu kiến thức tính dục.

“Chuyện nghiêng” dài kỳ với ba nhân vật chính Nở, Nếp Nụ chuyển tải được nhiều khái niệm, thuật ngữ giới tính bằng câu nói dễ hiểu, đúng giọng của giới trẻ. Nở: người đồng tính nam, yêu nam, Nếp: chuyển giới nữ, yêu nữ;  Nụ: người nữ hợp giới, yêu nam nhưng cá tính mạnh, xông xáo như nam. Các bộ truyện tranh nói đến việc hiểu mình là ai, mình yêu ai, mình nhận mình thuộc về giới nào là câu chuyện của tất cả mọi người, không riêng gì cộng đồng LGBT.

Bức ảnh về tình yêu đồng giới của Maika đã được giải Báo chí thế giới.

Hoàng Giang Sơn, thành viên ban điều hành NextGen Hà Nội cho biết anh cũng là fan của những bộ tranh. “Mọi người thường gặp khó khi nói về tính dục, ở đây nhóm thực hiện rất biết cách tránh những thuật ngữ khoa học. Thay vì dùng câu “giới tính sinh học của tôi là...”, Nở chỉ cần nói “tôi sinh ra là...”. Không cần nói “bản dạng giới của tôi là nam” mà chỉ cần “tôi nghĩ mình là nam”... Ngoài ra câu chuyện và nhân vật của các bạn rất dễ để theo dõi”.

Nguyễn Bằng Giang, sáng lập viên và tư vấn nội dung dự án cho biết Nở, Nếp, Nụ tập hợp tính cách của cả năm người trong nhóm.

Mới đầu nhóm “Xóa mù” định để ba nhân vật là con người nhưng sau khi bàn bạc lại với họa sĩ, họ đổi thành ba con vật, hiệu ứng khác hẳn. Vẽ cậu con trai mặc váy độc giả sẽ không khoái bằng nhìn chó béo Nở mặc váy tô son, mèo Nếp mặc áo lông chồn, thỏ Nụ mặc sơ mi cổ cồn kiểu Tomboy.

Chuyện trong mục Chuyện cầu vồng nhận được nhiều phản hồi nhất được gửi từ một cặp đôi đồng tính nữ (giấu tên). Hai phụ nữ  đồng tính ở với nhau và họ có một bé gái. Họ dặn  bé “Ở nhà thì gọi là hai mẹ, ra đường gọi một người là mẹ người kia là dì “cho người ta khỏi thắc mắc”. Một ngày nọ, ở cổng nhà trẻ, bạn cùng lớp hỏi bé “bố cậu đâu rồi”. “Tớ không có bố nhưng tớ có hai mẹ và tớ yêu cả hai mẹ”. Hai người mẹ nghe thấy “sướng phồng mũi”. Câu chuyện nhận được nhiều like của cộng đồng Nữ yêu nữ. Nhiều bạn cùng hoàn cảnh mơ ước có một mái ấm và những đứa trẻ như thế.

Sau ba tháng vận hành, Xóa mù tính dục có lượng người theo dõi tăng gấp đôi. Cái khó nhất của nhóm thực hiện là không khắc họa định kiến vào nhân vật của mình. “Nếu mặc định  giới này phải mặc thế này, giới kia phải mặc thế kia, là áp đặt rồi”.  Mỗi câu nói dù là đùa cũng phải tránh từ ngữ để làm tổn thương  nhóm khác trong cộng đồng. Trịnh Thu Giang chia sẻ, khi xây dựng Nụ - “nữ thẳng” nhưng xông pha “đội trời đạp đất”, nếu không tiết chế có thể chính chúng tôi đang gây định kiến hoặc vô tình tôn vinh tính nam quá mức trong xã hội vốn “trọng nam khinh nữ”.

Vừa hồng vừa xám

Hầu hết nhóm tác giả “Xóa mù” đều không phủ nhận rằng họ phải tô hồng, tăng độ hài hước cho mỗi câu chuyện, bởi “hiện thực vẫn vô cùng phũ phàng”.

Trong một bộ tranh, Nở từng đưa ra những kinh nghiệm ứng phó khi bị chê là “Bê đê” trên phố. Xem tranh vui thì thấy nhẹ nhàng nhưng chính một trong những tác giả lại thổ lộ “Tôi từng tức điên mất mấy ngày vì bị bạn cùng phòng ký túc xá mắng là “con đĩ Bê đê”. Nguyễn Bằng Giang là người chuyển giới nam. Cách đây hơn một năm gia đình Giang ở Thái Nguyên biết con gái mình là người chuyển giới nam và hoạt động tích cực trong cộng đồng LGBT qua TV. Cả nhà bàng hoàng, mẹ vừa khóc vừa gọi điện bảo “Con đừng chơi với tụi “bạn hư”, mẹ chỉ mong con học tốt”. Rất may là hiện tại gia đình đã vui vẻ với “cậu con trai” nhà mình. Mẹ còn hỏi Giang“con sẽ lấy vợ chứ” .

Có khá nhiều bạn trẻ tuổi từ 15-20 không biết mình là ai, yêu ai cho đúng. Họ theo dõi Nở, Nếp, Nụ và không ít người nhận ra “đúng mình rồi”. Có người bị cha mẹ ép đi khám bác sĩ để chữa tâm thần. Bác sĩ nhiều khi kê đơn chẩn bệnh theo nguyện vọng của phụ huynh. Có cô giáo khuyên học sinh nam trong lớp tránh xa một bạn có biểu hiện “sai giới tính” bởi “biết đâu em lại bị bạn ấy yêu”.

Giới trí thức, thậm chí bác sĩ tâm lý ở ta khá hiếm người hiểu về đa dạng giới tính. Trong khi chúng ta chật vật gỡ và dán khoảng 5 nhãn đối tượng LGBT thì thế giới đã phát hiện ra hàng trăm nhãn bản dạng giới.

Đồng khởi xương dự án Trịnh Thu Giang cho biết, sắp tới dự án sẽ có những bộ tranh xoay quanh chủ đề từ ngữ, câu nói không nên dùng: “Bạn chuyển giới từ khi nào?”; “Đừng chơi bọn đồng tính chúng nó sẽ thích cậu đấy”, “Giới tính thật của bạn là gì?”; “Bạn đồng tính từ bao giờ?”... Hỏi và nói năng như thế sẽ bị coi là lạc hậu. Dự án sẽ truyền thông, ví dụ “Người văn minh khi gặp một người “nghi là có giới tính khác thường” sẽ hỏi “Bạn muốn mình gọi bạn là ai (anh hay chị hay tên riêng?)”.