Tại buổi tọa đàm, thông tin về nơi có hàng chục hài cốt liệt sỹ Quân Giải phóng hy sinh trong cuộc tổng tấn công Tết Mậu Thân 1968 tại thành phố Cần Thơ bước đầu được làm sáng tỏ.
Theo thông tin, khu vực nghi có mộ liệt sỹ tập thể được xác định nằm trong khuôn viên Phi trường 31, gần nghĩa trang quân đội Vùng 4 chiến thuật của chính quyền Sài Gòn (hiện nay thuộc phường An Thới, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ).
Theo ông Hồ Tấn Hải, nguyên Phó ban Tác chiến Huyện đội Châu Thành, tỉnh Vĩnh Long, tháng 7/1967, ông bị địch bắt và giam giữ tại trại giam tù binh Vùng 4 chiến thuật.
Vào ngày mồng Hai Tết Mậu Thân năm 1968, nhìn qua cửa sổ trại giam, ông thấy địch lần lượt đẩy từ trên xe ôtô xuống 23 thi thể và gom vào một hố chôn tập thể.
Căn cứ vào các đặc điểm nhận dạng, ông Hải khẳng định đó là các liệt sỹ quân giải phóng.
Ông Hải cho biết: “Hố chôn nằm cạnh đường băng phi trường 31 về hướng Trà Nóc, bên kia con mương rộng khoảng 50m. Gần hố chôn còn có một trạm radar và giếng nước sâu.”
Ảnh: Thanh Liêm/TTXVN. Còn theo ông Lê Văn Triều (thời điểm năm 1968 ông Triều là học sinh, sống gần nghĩa trang quân đội Vùng 4 chiến thuật), ông đã từng nhìn thấy quân địch dùng xe ôtô ben đưa đến đây nhiều thi thể...
Về phía Phòng Chính sách thuộc Cục Chính trị, Quân khu 9, bà Nguyễn Thị Vân, nguyên cán bộ của Phòng cho biết, từ năm 1986 đến năm 1995, khi biết được thông tin về khu mộ liệt sỹ tập thể từ nhiều nguồn khác nhau, Quân khu 9 đã chỉ đạo các tổ chức liên quan tìm kiếm hai lần khuôn viên Phi trường 31 nhưng chưa phát hiện được.
Qua khảo sát thực địa, xác minh từ nhiều nguồn tin của các nhân chứng, Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 1237 thành phố Cần Thơ cho rằng, các “vật chuẩn” như Nghĩa trang, trại giam, trung tâm thẩm vấn, trạm ra đa, giếng nước khoan, mương nước… đều có thật trên thực địa.
Tết Mậu Thân 1968, khi đánh vào trung tâm thành phố Cần Thơ, chiến sỹ ta thuộc nhiều đơn vị đã hy sinh ở một số điểm khác nhau.
Khi đó, chiến sự rất ác liệt nên đơn vị không thể đưa hết liệt sỹ về được. Căn cứ vào các thông tin lúc bấy giờ, địch đã gom thi thể các chiến sỹ và đưa đến chôn cất ở các địa điểm bí mật nào đó.
Thông tin về mộ liệt sỹ tập thể là có cơ sở, tuy nhiên chưa xác định được tọa độ chính xác.
Sơ đồ nghĩa trang quân đội Vùng 4 chiến thuật của chính quyền Sài Gòn do một nhân chứng cung cấp (nơi đánh dấu các mũi tên được cho là vị trí mộ liệt sỹ tập thể. Ảnh: Thanh Liêm/TTXVN. Thiếu tướng Lê Thanh Sơn, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Tây Đô, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố Cần Thơ, nêu ý kiến, đồng ý với kết quả xác minh các nguồn tin, khu mộ liệt sỹ hy sinh trong đợt tổng tấn công Tết Mậu thân 1968 là có thật.
Tuy nhiên, vấn đề cần xác định rõ liệt sỹ thuộc đơn vị nào, bởi thời điểm đó có nhiều đơn vị tham gia cuộc Tổng tấn công này.
Thiếu tướng Lê Thanh Sơn cho rằng, cần rà soát lại nhiệm vụ của từng đơn vị như Tiểu đoàn Tây Đô lúc đó được giao tấn công và rút ra ở hướng nào chứ không phải Phi trường 31, như vậy có khả năng đây không phải là liệt sỹ của đơn vị này. Để làm rõ hơn thông tin về mộ liệt sỹ tập thể, cũng cần tranh thủ tìm kiếm thông tin nhiều chiều, nhất là từ người dân sống quanh khu vực vào thời điểm đó.
Một trong những khó khăn cho việc xác định vị trí khu mộ liệt sỹ tập thể là địa hình, địa vật đã thay đổi rất nhiều. Khu vực nghĩa trang quân đội Vùng 4 chiến thuật giờ đã trở thành khu dân cư đông đúc, nhiều công trình kiên cố đã mọc lên.
Tuy nhiên, Đại tá Nguyễn Thanh Đức, Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự thành phố Cần Thơ nhấn mạnh, công tác tìm kiếm vẫn phải được tiếp tục đẩy mạnh, bằng mọi giá phải tìm được hài cốt liệt sỹ.
Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo 1237 thành phố Cần Thơ sẽ phối hợp với cơ quan chức năng của Quân khu 9 và các đơn vị liên quan để đối chiếu về thông tin liệt sỹ; tiếp tục rà soát, xác minh, kết luận chắc chắn, chặt chẽ, chính xác địa điểm chôn cất hài cốt liệt sỹ.
Những vấn đề vượt quá khả năng, nhiệm vụ, Ban Chỉ đạo 1237 thành phố sẽ báo cáo, đề nghị Ban Chỉ đạo 1237 Quân khu 9 và Ban Chỉ đạo 1237 quốc gia hỗ trợ.
