> 10.000 người Iran biểu tình chống Mỹ
> Nga đóng tàu hạt nhân phá băng lớn nhất thế giới
 |
| Lò phản ứng hạt nhân Bushehr của Iran. Ảnh: Getty Images. |
Phát biểu trên kênh truyền hình Pháp France 24, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tin rằng, có thể đạt được một thỏa thuận với nhóm 5+1.
Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Yukiya Amano được mời tới thăm thủ đô Tehran của Iran ngày 11/11 và có thể một thỏa thuận sẽ được ký kết. Trong khi đó, Israel tiếp tục kêu gọi các cường quốc bác bỏ đề xuất “tồi tệ” của Iran.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tiếp Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, nhấn mạnh Israel chờ đợi một sự hủy bỏ hoàn toàn, triệt để khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của Iran.
Nhóm 5+1 muốn tăng cường thanh sát các địa chỉ nhạy cảm của Iran như căn cứ quân sự Parchin, lò phản ứng nước nặng Arak. Căn cứ Parchin cách thủ đô Tehran 30km bị ngờ là nơi nghiên cứu đưa đầu đạn hạt nhân vào tên lửa. Các thanh sát viên bị cấm đến đây từ năm 2005. Lò phản ứng nghiên cứu Arak không nằm trong quyền thanh sát của IAEA. Theo nhiều chuyên gia, một khi hoạt động, nó có thể sản xuất tới 9 kg plutonium mỗi năm, giúp Iran nhanh chóng có vũ khí hạt nhân.
Các cuộc đàm phán giữa nhóm 5+1 với Iran tại Iraq hồi tháng 5/2012, tại Kazhakstan tháng 2/2013 và tháng 4/2013 đều thất bại, vì lập trường cứng rắn của Iran.
Nhóm 5+1 đề nghị giảm nhẹ lệnh trừng phạt, đổi lại Iran phải ngừng chương trình làm giàu uranium cấp độ 20% và chuyển giao cho nước ngoài số lượng uranium đã làm giàu cấp độ trên.
Iran không chấp nhận đình chỉ, ngăn chặn việc làm giàu uranium mà chỉ có thể thảo luận về cấp độ, cách thức và quy mô. Phía Iran đưa ra kế hoạch 3 giai đoạn và bảo đảm với phương Tây không chế tạo vũ khí hạt nhân.
Tia sáng cuối đường hầm
Bế tắc chương trình hạt nhân Iran bất ngờ có hy vọng được tháo gỡ nhờ sáng kiến của Tổng thống Iran Hassan Rouhani, nhờ cú điện thoại lịch sử với Tổng thống Mỹ Barack Obama trong chuyến thăm New York cuối tháng 9.
Iran dưới thời ông Rouhani muốn theo đuổi một cách tiếp cận ôn hòa hơn để đổi lấy việc phương Tây giảm nhẹ lệnh trừng phạt. Ông Rohani bị phe bảo thủ trong nước tấn công dữ dội, song cũng nhận được nhiều ủng hộ, đặc biệt từ Đại giáo chủ Ali Khamenei.
Tháng 3, phát biểu trên truyền hình Israel, Tổng thống Obama và các quan chức Mỹ nhận định, Iran cần khoảng 1 năm nữa để chế tạo được vũ khí hạt nhân.
Theo các chuyên gia Israel, Iran có thể mau chóng đạt được ngưỡng 240kg uranium làm giàu 20% (đủ chế tạo một vũ khí hạt nhân). Điều cho phép nước này chỉ một thời gian ngắn đạt cấp độ làm giàu 90%, cần thiết để chế tạo bom hạt nhân.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo các nước phương Tây về một "sai lầm lịch sử" nếu dỡ bỏ lệnh cấm vận mà không hủy bỏ hoàn toàn chương trình làm giàu uranium của Iran.
Iran khẳng định chỉ làm giàu uranium ở mức 3,5% để sản xuất điện tại trung tâm hạt nhân Bushehr và làm giàu cấp độ 20% cho lò phản ứng nghiên cứu ở Tehran, Natanz và Fordov. Theo IAEA, lượng uranium làm giàu 20% của Iran đã đạt 186,3 kg vào cuối tháng 8. Iran sở hữu hơn 19.000 máy ly tâm, trong đó 1.000 chiếc thuộc thế hệ mới.
| Phương Tây tin rằng, suốt 18 năm qua, Iran bí mật làm giàu uranium. Năm 2003, Iran chấp nhận cho các thanh sát viên IAEA tới nước này, sau khi cộng đồng quốc tế gây sức ép, yêu cầu đình chỉ chương trình làm giàu uranium. Hơn 10 năm với 6 nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc kèm các lệnh trừng phạt, Iran vẫn tiếp tục chương trình hạt nhân mà nước này luôn khẳng định vì mục đích hòa bình. |
Đặng Vương Hạnh
Tổng hợp
