Huyện Thăng Bình (Quảng Nam) hiện nay sở hữu 1 di tích quốc gia và khoảng 15 di tích cấp tỉnh. Tuy nhiên, những di tích này lại có số phận hẩm hiu, không được trùng tu, tôn tạo và có nguy cơ biến thành phế tích trong nay mai trước sự đối xử vô cảm của con người.
 |
| Đình làng Hiền Lộc chỉ còn là đống đổ nát. Ảnh: D.V.U. |
Đình làng Hiền Lộc đổ nát
Đình Hiền Lộc (xã Bình Lãnh, Thăng Bình, Quảng Nam), được UBND tỉnh Quảng Nam ra Quyết định số 4627/QĐ-UBND công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào ngày 21-11-2005. Theo cứ liệu lịch sử, đình Hiền Lộc được xây dựng vào khoảng nửa đầu thế kỷ XVI, có quy mô rộng 510m2, với kiến trúc điêu khắc tinh xảo. Ban đầu, đình là nơi thờ tự các vị tiền hiền của làng, về sau trở thành trụ sở làm việc của chính quyền Cách mạng.
Đến đình Hiền Lộc, sau khi đi trên đoạn đường đất quanh co là đến cổng đình làng cổ kính với rong rêu, cây cỏ bao phủ. Vượt qua cổng đình là những hàng cột kèo nằm dài, chất chồng lên nhau, những bức tường rụng rời gạch vỡ, những mảnh ngói âm dương nằm trên mặt đất, những đầu rồng được chạm trổ tinh vi nằm xen lẫn với cỏ cây, đất đá…
Đình xưa đã bị sụp nát sau nhiều trận bão. Cổng làng và bức bình phong phải đứng đơn độc. Những thanh kèo mục nát nằm ngang ngửa, làm hàng xóm cùng những bó củi của người dân gửi tại đây. Cỏ cây mọc um tùm, hai bức tường bị nghiêng, một phần mái đình treo lơ lửng. Cảnh này làm nhiều người không khỏi xót xa.
Còn đâu dấu ấn văn hóa chợ Được?
Từng là một trong những ngôi chợ sầm uất bậc nhất của xứ Đàng Trong, gắn liền với huyền thoại Bà Chợ Được (thôn Phước Ấm, xã Bình Triều), ngày 31-12-2008, UBND tỉnh đã ra quyết định công nhận Quần thể Lăng Bà Chợ Được là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Khu quần thể Bà Chợ Được bao gồm Lăng Bà, Đình Là Phước Ấm, không gian chợ và bến sông. Tuy nhiên, tại chợ Được hiện nay trống vắng, xơ xác, tiêu điều. Trước di tích Lăng Bà là khoảng đất trống.
Từ năm 1999, UBND xã Bình Triều đã gửi tờ trình lên UBND huyện Thăng Bình và Sở Kế hoạch & Đầu tư tỉnh Quảng Nam về việc xin thay đổi vị trí xây dựng chợ Được nhằm quy hoạch khu bảo tồn di tích văn hoá tại khu vực này.
Một năm sau (năm 2000), UBND huyện Thăng Bình đã tiến hành quy hoạch và xây dựng lại chợ Được mới cách vị trí chợ Được cũ khoảng 50m về hướng nam. Tuy nhiên, việc di dời chợ Được đã đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống của địa phương, không thể hiện truyền thống lịch sử văn hóa của làng Phước Ấm như Lăng Bà Chợ Được, bến nước chợ Được.
Phật viện Đồng Dương xuống cấp nghiêm trọng
Phật viện Đồng Dương là một trong số 2 Trung tâm Phật học (cùng với Trung tâm Brobudua-Inđônêsia) lớn nhất của khu vực Đông Nam Á cách đây nhiều năm. Ngày 21-9-2000, Bộ VHTT (nay là Bộ VH TT&DL) đã ra quyết định số 16/2000- QĐ-VH xếp hạng Phật viện Đồng Dương là di tích quốc gia cần được bảo vệ. Thế nhưng, trải hơn 11 năm, di tích này đang bị xuống cấp nghiêm trọng.
Đường đi đến khu Phật viện Đồng Dương gập ghềnh, vắng vẻ. Phật viện nằm lọt thỏm giữa khu rừng keo, bạc hà bạt ngàn, âm u. Muốn đi vào khu trung tâm Phật viện phải vượt qua đám dây leo chằng chịt, cỏ tranh, cây cối mọc ngang dọc. Cổng Tháp Sáng đứng xiêu vẹo cùng những thanh đà chống đỡ bằng gỗ đã bị gãy mục từ lâu, đan xen là những cành cây keo, bạc hà; tháp bị sụn phần đế, phải nêm vào những lớp gạch để giữ chân đế.
