Ngày 21/12, các nước châu Âu đã theo chân Anh và Mỹ bật đèn xanh cho vắc xin COVID-19 từ Pfizer và đối tác BioNTech, giống như một phát súng tương tự từ Moderna đã được Mỹ chấp thuận khẩn cấp, đã chứng minh hiệu quả 95% trong thử nghiệm lớn.
Việc nhanh chóng phê duyệt vắc-xin, chỉ một năm sau khi virus SARS-CoV-2 được phát hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc, là minh chứng cho nỗ lực khổng lồ của toàn cầu nhằm xử lý đại dịch đã giết chết hơn 1,7 triệu người, nền kinh tế bị tàn phá và cuộc sống bất ổn.
Các nhà khoa học đã xác định được các ứng viên đầy hứa hẹn chỉ sau vài tuần, không phải vài năm như bình thường và hàng triệu liều thuốc đã được xuất xưởng. Tuy nhiên, bước tiến này đã diễn ra trong bối cảnh nhiều quốc gia phải chịu đựng một mùa đông ảm đạm, với tình trạng nhiễm bệnh gia tăng, một biến thể mới lây lan nhanh chóng ở Anh và các quốc gia trên toàn thế giới áp đặt những hạn chế mới đối với việc đi lại và cuộc sống hàng ngày.
Một loại vắc-xin thứ ba từ AstraZeneca và Đại học Oxford cũng đã được chứng minh là có thể ngăn ngừa COVID-19, mặc dù các câu hỏi về mức độ hiệu quả của nó khiến còn nhiều việc phải làm để chiến thắng một số cơ quan quản lý.
Tuy nhiên, tiến độ vẫn rất ngoạn mục. Marcel Tanner, chủ tịch Viện Khoa học và Nghệ thuật Thụy Sĩ và là thành viên Lực lượng Đặc nhiệm Khoa học COVID-19 của Thụy Sĩ cho biết: “ Có ba loại vắc xin tiềm năng được phát triển trong một thời gian ngắn là chưa từng có.”
Việc tiêm chủng đã bắt đầu ở Anh và Mỹ với các chuyến giao hàng cũng đến Canada, Israel và Mexico. Các nước EU cho biết sẽ bắt đầu tiêm vắc-xin vài ngày sau Giáng sinh, trong khi Thụy Sĩ và Qatar ủy quyền vắc-xin của Pfizer / BioNTech vào cuối tuần.
Mặc dù vậy, Giám đốc điều hành BioNTech Ugur Sahin dự đoán vào hôm 22/12 rằng "điều bình thường mới" sẽ chứng kiến xã hội đối phó với các đợt bùng phát COVID-19 lẻ tẻ trong thập kỷ tới, với nhiều loại vắc-xin giúp tránh phải ngừng hoạt động kinh doanh và các bệnh viện quá tải.
Hơn 100 ứng cử viên vắc-xin khác đang được nghiên cứu, với dữ liệu thử nghiệm về một số loại vắc-xin dự kiến sẽ sớm được đưa ra.
Các chuyên gia về vắc xin cho biết sẽ cần phải tiêm nhiều mũi để cung cấp đủ liều lượng tiêm chủng cho thế giới, từ người giàu đến người nghèo.
Liên đoàn các nhà sản xuất và hiệp hội dược phẩm quốc tế dự kiến sẽ có tới 10 loại vắc xin được chấp thuận vào giữa năm 2021, bao gồm từ các công ty Mỹ Johnson & Johnson và Novavax và CureVac của Đức.
Số lượng vắc xin có hạn
Tuy nhiên, những thách thức lớn vẫn còn, bao gồm cả việc tăng cường sản xuất.
Pfizer dự kiến chỉ sản xuất 50 triệu mũi tiêm cho năm 2020, bằng một nửa mục tiêu ban đầu, bao gồm 25 triệu người được tiêm loại vắc xin hai liều. Moderna đã cam kết cung cấp 20 triệu chế phẩm cho Mỹ trong năm nay, cho 10 triệu người.
Quá trình sản xuất sẽ tăng tốc vào năm 2021, với khả năng sản xuất kết hợp đạt 1,8 tỷ liều.
Các công ty khác cũng tương tự, nhưng inguồn cung cấp sẽ không đủ nhanh cho một thế giới đói vắc xin.
Tom Frieden, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết: “Sẽ không có đủ vắc-xin để tồn tại trong một thời gian dài ... có thể là vào năm 2022.
Cũng có những trục trặc ban đầu liên quan đến việc lưu trữ và phân phối vắc-xin của Pfizer / BioNTech phải được giữ ở nhiệt độ Nam Cực, cũng như nhầm lẫn về số lượng liều thực sự trong lọ.
Phản ứng dị ứng ở một số nhân viên chăm sóc sức khỏe của Vương quốc Anh và Mỹ cũng đã xuất hiện.
Và mặc dù các thử nghiệm liên quan đến hàng chục nghìn người đã cho thấy công nghệ mRNA mới được Pfizer-BioNTech và Moderna sử dụng có vẻ an toàn, nhưng vẫn còn nhiều người do dự về việc thực sự đi tiêm.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính khoảng 60% người dân cần phải tiêm phòng để đạt được miễn dịch cộng đồng, có nghĩa là có đủ số người được bảo vệ để dịch bệnh ngừng lây lan.
Các nước đang phát triển hy vọng tiếp cận được vắc xin thông qua chương trình toàn cầu do WHO hỗ trợ có thể phải chờ đợi, vì các nước giàu hơn đã dự trữ nguồn dự trữ ban đầu.
Cho đến nay, phương Tây tập trung chủ yếu vào việc tiêm chủng cho các nhân viên y tế tuyến đầu và những người lớn tuổi trong viện dưỡng lão, nơi mà ngay cả với số lượng hạn chế vắc-xin cũng có thể tạo ra sự khác biệt cho những quần thể bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi virus.
80% trong số hơn 300.000 ca tử vong do COVID-19 của Mỹ là những người trên 65 tuổi, CDC cho biết.
Christian Muenz, giáo sư sinh học miễn dịch virus của Đại học Zurich cho biết: “Điều này có thể giải quyết cuộc khủng hoảng chăm sóc sức khỏe COVID-19 ngay cả khi, do sự hoài nghi về vắc xin, không có khả năng miễn dịch theo đàn.
Thành công và thất bại
Cho đến nay, Nga đã tiêm chủng Sputnik-V cho hơn 200.000 người, mà các nhà phát triển cho biết nó có hiệu quả 91,4%. Nga cũng đã ký kết các hợp đồng sản xuất, bao gồm cả với Ấn Độ.
Tại Trung Quốc, nơi một ứng cử viên vắc xin Sinovac và hai ứng viên từ Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc (Sinopharm) đang trong giai đoạn thử nghiệm, các nhân viên y tế và quan chức biên phòng đã được tiêm thuốc.
Vắc xin của Sinopharm đã được đăng ký tại Bahrain và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, với Ai Cập cũng nhận giao hàng, trong khi Sinovac có các hợp đồng cung cấp cho Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ và Indonesia.
Các loại vắc xin khác của Trung Quốc, bao gồm cả của CanSino Biologics, cũng đang trong giai đoạn thử nghiệm.
Tuy nhiên, không phải tất cả các dự án vắc-xin đều thành công.
Sanofi và GlaxoSmithKline đã trì hoãn vắc xin ứng cử viên của họ sau khi không bảo vệ được những người lớn tuổi.
Một dự án của Úc cũng thất bại.
Và các câu hỏi vẫn xoay quanh vắc-xin của AstraZeneca, loại vắc-xin có hiệu quả 62% ở những bệnh nhân được tiêm đủ hai liều.
Eric Topol, người sáng lập Viện Dịch thuật Nghiên cứu Scripps có trụ sở tại California, cho biết vắc xin Pfizer-BioNTech và Moderna sẽ là những vắc xin phải được bảo quản khắt khe.
“Chúng tôi không thể chấp nhận 62% khi bạn có thể nhận được 95%,” Topol nói.
