Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock đã mô tả chủng virus này “ngoài tầm kiểm soát" và nước này áp đặt lệnh phong tỏa chặt chẽ vào dịp Giáng sinh này để làm chậm sự lây lan của nó.
Từ ngày 22/12, Singapore và một số quốc gia châu Âu đã áp đặt lệnh cấm đi lại đối với Anh để ngăn chặn sự lây lan của biến thể của SARS-CoV-2.
Xuất hiện từ bao giờ?
Chủng virus mới xuất hiện ở Anh vào cuối tháng 11. Họ phát hiện ra nó trong quá trình điều tra lý do tại sao tỷ lệ nhiễm COVID-19 ở Kent không giảm mặc dù các biện pháp phong tỏa quốc gia được áp đặt.
Cơ quan Y tế Công cộng Anh (PHE) cho biết, việc truy tìm ngược bằng chứng di truyền cho thấy, biến thể này xuất hiện lần đầu vào tháng 9. Sau đó, nó lưu hành ở “mức độ rất thấp” trong dân chúng cho đến giữa tháng 11.
Người ta vẫn chưa biết nhiều thông tin về dòng virus này, được gọi là dòng B.1.1.7. Nhưng chủng này đáng chú ý vì chiếm tỷ lệ ngày càng tăng ở các vùng của nước Anh.
Theo COG-UK, biến thể này có số lượng thay đổi gen "lớn bất thường". Phân tích của tập đoàn nêu bật ba đột biến có thể có ý nghĩa về mặt sinh học.
Cả ba đột biến đều nằm trong protein đột biến của virus có liên quan đến sự xâm nhập của virus vào tế bào và có liên quan trong bối cảnh miễn dịch và hiệu quả của vắc xin.
Đột biến đầu tiên, được gọi là N501Y, làm thay đổi vùng liên kết thụ thể của protein đột biến. Đây là nơi virus liên kết với thụ thể ACE-2 của người để xâm nhập vào tế bào của người.
Theo COG-UK, N501Y được phát hiện làm tăng ái lực liên kết giữa virus và thụ thể của con người. Trong các nghiên cứu với chuột, một đột biến như vậy có liên quan đến việc tăng khả năng lây nhiễm và độc lực.
Đột biến thứ hai liên quan đến việc xóa hai axit amin và có liên quan đến khả năng trốn tránh phản ứng miễn dịch của con người. Trước đây nó đã được quan sát thấy trong vụ bùng phát liên quan đến chồn ở Đan Mạch.
Đột biến thứ ba, được gọi là P681H, nằm ngay cạnh vị trí phân cắt furin trên protein đột biến.
Các nhà khoa học tại COG-UK đưa ra giả thuyết rằng, biến thể mới có thể xuất phát từ việc một người bị nhiễm bệnh mãn tính lây truyền virus.
Nhóm nghiên cứu cho biết: “Điều này dựa trên những quan sát cho thấy tỷ lệ đột biến cao có thể tích tụ ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch bị nhiễm trùng mãn tính”.
Bộ Y tế Anh ngày 22/12 cho biết: “Mặc dù chủng vi khuẩn này được cho là có khả năng lây truyền cao hơn, nhưng hiện vẫn chưa có đủ bằng chứng để xác định xem chủng vi khuẩn này có liên quan đến bất kỳ thay đổi nào về mức độ nghiêm trọng của bệnh, đáp ứng kháng thể hoặc hiệu quả của vắc xin hay không”.
Dữ liệu cho thấy rằng B.1.1.7 lây truyền dễ dàng hơn các chủng khác, theo PHE, tổ chức đang điều phối các cuộc điều tra của chính phủ Anh về biến thể mới.
Cơ quan này cho biết tỷ lệ lây nhiễm tại các khu vực địa lý nơi chủng vi khuẩn này lưu hành đã tăng nhanh hơn dự kiến.
Bằng chứng mô hình hóa cũng chứng minh rằng, nó có tốc độ truyền cao hơn các biến thể khác đang lưu hành.
Tuy nhiên, PHE cho biết họ "không có bằng chứng" cho thấy biến thể này có nhiều khả năng gây ra bệnh nặng hoặc tử vong trong bản cập nhật vào ngày 20 tháng 12.
Cơ quan này khuyến cáo mọi người tránh tiếp xúc gần với người khác, rửa tay và đeo khẩu trang.
Hàng nghìn đột biến đã phát sinh trong bộ gen của coronavirus kể từ cuối năm 2019, theo COG-UK.
"Các đột biến phát sinh tự nhiên trong bộ gen của SARS-CoV-2 khi vi-rút nhân bản và lưu hành trong quần thể người", tập đoàn cho biết trong một báo cáo tháng 12 về các đột biến được quan tâm đặc biệt.
Thay đổi di truyền "lớn bất thường"
Một số đột biến này trước đây đã được tìm thấy ở Singapore. Ví dụ, vào tháng 8, Singapore đã phát hiện ra một biến thể của COVID-19 gây ra các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn cho bệnh nhân.
COG-UK đã trích dẫn nghiên cứu về biến thể này trong báo cáo của mình về B.1.1.7, vì sự loại bỏ tương tự của protein ORF8 ở cả hai chủng.
"Chủng Singapore" có liên quan đến "nhiễm trùng lâm sàng nhẹ hơn và ít viêm sau nhiễm trùng hơn", và nó đã chết vào cuối tháng 3 sau khi các biện pháp kiểm soát được thực hiện, COG-UK cho biết.
Cũng trong tháng 8, một chủng vi rút mang đột biến D614G, có vẻ dễ lây lan hơn nhưng ít gây chết người hơn, đã được phát hiện ở Singapore và Malaysia.
Khi các đột biến tiếp tục phát sinh, các tổ hợp đột biến mới cũng ngày càng được quan sát thấy nhiều hơn, COG-UK cho biết.
Trong trường hợp B.1.1.7, cả ba đột biến được COG-UK nêu bật trước đây đã được các nhà khoa học quan sát và mô tả ở các chủng khác. Tuy nhiên, chúng ảnh hưởng đến coronavirus như thế nào khi kết hợp với nhau vẫn chưa được biết.
Theo COG-UK, biến thể mới này cũng có một số lượng thay đổi di truyền "lớn bất thường", bao gồm 23 đột biến, 14 lần thay đổi axit amin và 3 lần mất đoạn.
Đặc biệt, việc tích lũy 14 thay đổi axit amin trước khi phát hiện ra biến thể là “cho đến nay, chưa từng có trong dữ liệu gen của virus toàn cầu cho đại dịch COVID-19”, COG-UK cho biết.
Các nước phản ứng thế nào với biến thể mới?
Ở Anh, khoảng 16,4 triệu người, tương đương 31% dân số, đã phải tuân theo các biện pháp “cấp bốn” nghiêm ngặt nhất, bao gồm lệnh “ở nhà” và đóng cửa các cửa hàng không thiết yếu.
Các khu vực khác của Vương quốc Anh cũng đã có các biện pháp thắt chặt.
Wales đã đưa ra một lệnh cấm nghiêm ngặt vào ngày 20 tháng 12, trong khi Scotland đã cấm du lịch đến và đi từ các khu vực khác của Vương quốc Anh vào dịp Giáng sinh. Cả Scotland và Bắc Ireland sẽ bắt đầu lệnh phong toả mới vào ngày 26 tháng 12.
Bên ngoài nước Anh, biến thể mới của SARS-CoV-2 này đã được phát hiện ở Úc, Đan Mạch và Hà Lan, theo Tổ chức Y tế Thế giới trong một cuộc phỏng vấn với BBC.
Để ngăn chặn sự lây lan của biến thể mới, một số sân bay đang đóng cửa đối với du khách từ Anh.
Pháp đã chặn người và hàng hóa qua eo biển Manche, trong khi các nước láng giềng châu Âu như Đức, Ireland, Ý, Áo, Romania, Hà Lan và Bỉ cho biết họ sẽ chặn đường hàng không.
Hồng Kông, Ấn Độ, Canada, Iran, Pakistan, Ba Lan, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Nga và Jordan đã đình chỉ du lịch đối với người Anh, trong khi Ả Rập Xê Út, Kuwait và Oman đã đóng cửa hoàn toàn biên giới của họ.
Vắc xin COVID-19 có hiệu quả chống lại biến thể mới?
Anh đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới triển khai vắc xin Pfizer-BioNTech COVID-19 vào đầu tháng này và việc triển khai vắc xin này vẫn tiếp tục.
“Hiện tại không có bằng chứng cho thấy vắc xin Pfizer sẽ không bảo vệ con người chống lại chủng virus mới,” theo PHE.
Cơ quan này cho biết rằng các công việc trong phòng thí nghiệm đang được thực hiện "như một ưu tiên" để hiểu rõ vấn đề này.
