Chiều tối và đêm qua (17/3) do ảnh hưởng của hội tụ gió trên cao kết hợp với không khí lạnh tràn về, các tỉnh vùng núi phía Bắc đã xảy ra mưa to đến rất to, trong đó nhiều địa phương xuất hiện mưa đá như Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái, Phú Thọ.
Tại Lào Cai, mưa đá xảy ra trên diện rộng nhiều huyện như Si Ma Cai, Bắc Hà, Mường Khương. Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh cho biết, khoảng 82 nhà dân bị tốc mái, vỡ ngói, hàng trăm ha cây trồng bị ảnh hưởng bởi đợt mưa đá, dông lốc này.
Trước đó, trong hai ngày 2-3/3, cũng do ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp với hội tụ gió lên đến 5000m, mưa đá đã xảy ra diện rộng tại các tỉnh vùng núi phía Bắc, trong đó ở Lai Châu, mưa đá phủ trắng xóa như tuyết nhiều nơi. Đặc biệt, đợt mưa đá diện rộng khắp các tỉnh phía Bắc, trong đó có thủ đô Hà Nội vào đúng mùng Một Tết Canh tý được coi là sự kiện khí tượng chưa từng ghi nhận trong lịch sử.
Các hạt mưa đá có kích thước 2-3cm được ghi nhận tại Lào Cai tối qua. Ảnh: Báo Lào Cai. Lý giải về việc mưa đá thường xảy ra tại các tỉnh vùng núi phía Bắc, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, mưa đá hình thành bên trong những đám mây đối lưu, bao gồm các hạt băng (nước đá) trong suốt hoặc không trong suốt có kích thước khác nhau, nhỏ như hạt đậu hay to như quả bưởi.
Hầu hết các vùng miền trên lãnh thổ nước ta đều nằm trong khu vực bán sơn địa, các tỉnh miền Bắc thường hay chịu tác động của các đợt không khí lạnh mạnh tràn về, kết hợp với hội tụ gió tây nam trên cao là nguyên nhân gây ra mưa đá.
Mưa đá thường hình thành trong các tháng chuyển tiếp giữa thời tiết lạnh sang nóng hoặc giữa nóng sang lạnh (tháng 3,4,5,6 hoặc tháng 8,9,10 và 11). Vào các tháng này thường có sự giao tranh mãnh liệt giữa các phần tử không khí ở hai khối không khí có bản chất trái ngược nhau. Chính sự giao tranh này tạo nên những vùng đối lưu rất mạnh gây ra mưa rào và dông mạnh, kèm theo mưa đá.
Mưa đá thường xảy ra ở vùng núi hay khu vực giáp biển, giáp núi (bán sơn địa), còn vùng đồng bằng ít xảy ra hơn.
Lý giải về nguyên nhân tại sao không dự báo được chi tiết các trận mưa đá, cơ quan dự báo khí tượng cho biết, dấu hiệu sắp có mưa đá cũng gần giống như nhận biết các trận mưa rào mạnh trong các ổ mây dông mạnh. Nếu thấy trời nổi dông, gió, mây đen bao phủ bầu trời gần như kín tầm mắt, rồi dông, gió nổi lên mạnh, tạo ra tiếng "ù ù, ầm ầm" liên tục thì hãy cảnh giác với mưa đá.
Nếu tiếp đó có lắc rắc vài hạt mưa rào và cảm thấy nhiệt độ không khí lạnh đi nhanh chóng, có thể mưa đá sẽ xảy ra. Tuy nhiên, đây chỉ là những dấu hiệu chỉ ra khả năng sắp có mưa đá. Thực tế rất khó nhận biết và dự báo khi nào sẽ có mưa đá.
Tuy nhiên, dù mưa đá là hiện tượng thường xảy ra vào dịp giao mùa song trận mưa đá diện rộng vào mùng một Tết Canh Tý được ghi nhận chưa từng xảy ra. Ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Khí hậu của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, các trận mưa đá liên tiếp cho thấy, một năm nhiều thiên tai đang đến.
