Kiến trúc độc đáo trong ngôi làng 500 tuổi giàu lên nhờ nghề may Âu phục
TPO - Làng Cựu (Phú Xuyên, Hà Nội) có những nét kiến trúc truyền thống làng quê Việt kết hợp với kiến trúc phương Tây. Đây cũng là ngôi làng duy nhất ở Việt Nam nổi tiếng từ lâu đời với nghề may đồ Tây.
Làng Cựu thuộc địa giới hành chính xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, TP. Hà Nội. Đây là ngôi làng có tuổi đời 500 năm. Người làng Cựu nổi tiếng với nghề may Âu phục, nhờ vậy, nhà nhà trong làng phất lên nhanh chóng. Sự hưng vượng của làng thể hiện qua các kiến trúc nhà ở bắt đầu được xây dựng từ những năm 1920-1950.
Ngôi nhà cổ với mái vòm, cột nhà kiểu Gothic theo lối kiến trúc Phục Hưng phương Tây.
Trong khoảng thời gian từ 1920-1945, hàng chục “ngôi biệt thự” làng Cựu được xây dựng với kiểu kiến trúc vòm cuốn, mái chảy, gỗ lim... Các chi tiết nhỏ trong nhà thường được chạm trổ cầu kỳ hoa lá, hạc, phượng.
Cổng làng bề thế là kiến trúc cổ được xây theo lối "quyển thư", tựa như một cuốn sách khổng lồ đang mở ra đón khách.
Những năm 1920-1922, làng Cựu xuất hiện những ngôi nhà gạch đan xen với các ngôi nhà lá, nhưng một cuộc hỏa hoạn xảy ra khiến nửa làng gần như bị thiêu trụi. Sau đó, một số gia đình đã ra thành thị giao lưu và học nghề. Có người thuộc tầng lớp khá giả có cơ hội sang Pháp học và tiếp thu được nghề may âu phục, khi về nước đã mở xưởng may đưa con cháu ra học và làm việc. Những ngôi nhà bề thế với lối kiến trúc kiến trúc Việt - Pháp ra đời từ đó,
Mái nhà uốn lượn như đám mây và biểu tượng ngôi sao không dễ tìm thấy ở những ngôi làng cổ Bắc Bộ. Đây cũng không phải lối kiến trúc truyền thống của người Việt.
Nhiều gia đình đặt nghê đá trước cửa. Theo phong thủy, nghê đá có ý nghĩa hóa giải những hung khí.
Mái vòm, khung cửa “nửa Tây nửa ta”.
Theo một vị cao niên trong làng, ngôi nhà cổ nhất là nhà của cụ Phó Du, được xây dựng từ năm 1929. Trên mái nhà vừa mang nét kiến trúc Pháp vừa có biểu tượng Tam Đa Phúc - Lộc - Thọ quen thuộc trong văn hóa Á Đông. Kiểu trang trí này thường gặp ở Việt Nam, Trung Quốc… Trên mảng trang trí Tam Đa còn dòng Hán tự ghi rõ Tam tinh cung chiếu (ba vì sao tỏa sáng).
Ngôi nhà nổi bật với kiểu trang trí độc đáo. Cổng vào có hình con tôm đắp nổi, đôi càng to khỏe, cong, hướng lên trên. Vòm cổng làm theo kiến trúc phương Tây nhưng bên cạnh lại là hai hàng câu đối, liễn đối chữ Hán - Nôm trên tấm đại tự truyền thống của người Việt.
Cột nhà trang trí hoa lá theo phong cách Tây Âu.
Cửa sổ hình trang sách kết hợp với cột trụ Ionic của Hy Lạp, bên cạnh là những bức tranh hoa đá được khắc vẽ công phu, tỉ mỉ. Tuy đồ sộ với phong cách phương Tây ngôi nhà vẫn mang nét rất Á Đông trong hình dáng tổng thể.
Những gia đình giàu có ở làng Cựu xây nhà rất công phu. Có những ngôi biệt thự, riêng phần cửa làm mất cả năm trời. Dân làng cho biết, làng Cựu thường xuyên đón các đoàn khách quốc tế, đoàn làm phim Việt Nam ghé thăm.
