Thiếu liên kết, đường sắt đô thị sẽ ít khách
Thảo luận về tình hình kinh tế, xã hội tại Quốc hội, sáng 3/10, ĐBQH Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) dành trọn thời gian để nói về việc phát triển đường sắt đô thị. Theo ông, TP.HCM và Hà Nội đang đô thị hoá mạnh mẽ và phát triển bùng nổ, trở thành những siêu đô thị 10 triệu dân với nhiều nét tương đồng. Vì thế, việc tập trung đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị được coi như giải pháp “cứu cánh”, mang tính then chốt của cả hai thành phố.
Tuy nhiên việc triển khai các dự án đường sắt đô thị hiện nay có khá nhiều vấn đề, mà mẫu số chung là dự án lớn, tổng mức đầu tư rất lớn nhưng lại chậm tiến độ, đội vốn nhiều lần, gây bức xúc dư luận.
ĐBQH Nguyễn Phi Thường (Ảnh Nhật Minh) Trong khi đó, về quy hoạch, TP.HCM và Hà Nội hiện nay đều không được thiết kế theo định hướng giao thông công cộng, phát triển chủ yếu theo quy luật kinh tế, tính linh hoạt, tự do cá nhân được đặt lên trên với mật độ đường rất thấp, thiếu không gian đi bộ và có nhiều khu phát triển tự phát. Vì thế, cảnh quan nhà phố, kinh tế vỉa hè và văn hoá xe máy trở thành khá đặc trưng của đô thị Việt Nam. “Xe máy đang duy trì vị trí độc tôn trong giao thông đô thị và hứa hẹn tiếp tục là đối thủ cạnh tranh cực mạnh của đường sắt đô thị”, ông Thường cảnh báo.
Một lưu ý nữa được ông Thường nêu ra là hiện nay các dự án đường sắt đô thị chủ yếu quan tâm đến tính khả thi về tài chính, kỹ thuật, ít chú ý đến sự liên kết phát triển. Các dự án dường như chỉ là một hệ thống nhập khẩu, một phép cộng thuần tuý cho một loại hình giao thông mới và không gian đô thị hiện hữu. Trong khi đó, để một đường sắt đô thị tồn tại, phát huy hiệu quả theo đúng nghĩa thì cần phải có lượng người đi đông tương ứng, việc đó phụ thuộc chủ yếu vào sự tiện nghi, phù hợp của sự kết nối giữa nhà ga đường sắt đô thị và đô thị. “Nếu metro không tiện lợi thì hành khách sẽ ít và trợ giá khai thác vận hành sẽ ở mức cao và kéo dài”, ông Thường nói.
Quyết tâm phải cao như chống COVID-19
Đề cập đến dự án đường sắt Cát Linh- Hà Đông, ông Thường nhấn mạnh, đây là dự án được cử tri Hà Nội đặc biệt quan tâm và đã có nhiều lần chất vấn Bộ Giao thông Vận tải (GTVT). Vừa qua, Bí thư Thành uỷ Hà Nội cũng đã trực tiếp chủ trì làm việc với Bộ GTVT và cùng thành lập tổ công tác để tháo gỡ.
Quốc hội thảo luận về tình hình kinh tế, xã hội (ảnh Nhật Minh) Tuy nhiên, hiện còn khá nhiều vướng mắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ như kết luận của Kiểm toán Nhà nước, rồi các vấn đề về thanh toán, nghiệm thu, an toàn hệ thống.
“Đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm chỉ đạo tháo gỡ để cuối năm vận hành, không để sai hẹn về đích thêm lần thứ 9, không để kéo quá dài gây bức xúc dư luận”, ông Thường kiến nghị và nhấn mạnh “việc khó nhưng thống nhất, quyết tâm cao như chống COVID-19 tôi tin là sẽ thành công”.
Ngoài ra, ông Thường cũng đề nghị cần đánh giá, rút kinh nghiệm các dự án ODA về đường sắt đô thị và thận trọng với các điều kiện trong hiệp định vay ODA, nhất là việc lựa chọn, chỉ định tổng thầu.
“Khi ký hợp đồng với các nhà thầu, cần chuẩn bị đủ các điều kiện, nhất là giải phóng mặt bằng, đặc biệt với hợp đồng EPC. Vì nếu không chốt được giá trị ngay từ đầu mà chỉ tạm tính thì sẽ rất rất rắc rối sau này”, ông Thường nói.
