Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin trong tháng tới, nơi ông sẽ có bài phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh kinh tế quốc tế St Peterburg, hãng tin Nga Tass dẫn lờ trợ lý tổng thống Nga Yuri Ushakov cho biết.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng sẽ đế thăm thủ đô Bishkek của Kyrgyzstan để dự hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO) vào tháng 6, dự một diễn đàn an ninh khu vực khác ở Dushanbe, Tajikistan.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn sang thăm Pakistan trước khi lên đường sang thăm Hà Lan và Đức, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết.
Hàng loạt hoạt động ngoại giao này diễn ra trong bối cảnh cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung đang tăng nhiệt trên nhiều mặt trận, bao gồm thương mại và công nghệ, biển Đông và Bắc Cực.
Chuyến đi sắp tới sẽ lần thứ hai ông Tập dự diễn đàn tại St Peterburg, và giới quan sát kỳ vọng nhà lãnh đạo này sẽ tái khẳng định cam kết của Bắc Kinh đối với chủ nghĩa đa phương và đề cao Trung Quốc như một nước chiến thắng của sự cởi mở và hợp tác.
Đó cũng sẽ là cuộc gặp lần thứ hai giữa ông Tập với ông Putin chỉ trong vòng 2 tháng, sau khi hai người gặp nhau tại diễn đàn Vành đai Con đường tại Bắc Kinh vào cuối tháng 4 vừa qua, nơi nhà lãnh đạo Nga khẳng định sự ủng hộ đối với sáng kiến đầu tư và hạ tầng toàn cầu do Trung Quốc khởi xướng và dẫn dắt.
Khi Trung Quốc và Nga xích lại gần nhau hơn, cuộc gặp gần đây nhất của lãnh đạo hai nước đã thể hiện nỗ lực phối hợp trong hàng loạt vấn đề, bao gồm Venezuela, Triều Tiên, kiểm soát vũ khí và hạt nhân, theo các nhà quan sát. Ông Tập gặp ông Putin với số lần nhiều hơn bất kỳ nhà lãnh đạo nước ngoài nào từ khi lên nhậm chức năm 2013.
“Lần này, rất có khả năng những bước đi chống Trung Quốc mới nhất của Mỹ, như tăng thuế và cấm Huawei, sẽ là chủ đề nổi bật trong cuộc nói chuyện của họ”, ông Artyom Lukin, phó giáo sư công tác tại ĐH Liên bang Viễn đông tại Vladivostok, phán đoán.
Ông Lukin cho rằng nền kinh tế trì trệ của Nga và các biện pháp cấm vận do phương Tây áp đặt khiến Nga khó có thể trở thành một thay thế về thị trường và công nghệ cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Nhưng ông cho rằng Tổng thống Putin có thể mang lại “sự ủng hộ về chính trị và tinh thần cho ông Tập”.
“Điều đó cũng đáng kể khi Nga đang chống chọi với áp lực trừng phạt mạnh mẽ do Mỹ đi đầu trong suốt hơn 5 năm qua”, ông Lukin nói về các biện pháp trừng phạt mà Nga phải chịu sau khi sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014.
Ông Tập và ông Putin dự kiến cũng sẽ nói về chuyện Venezuela, nơi nhà lãnh đạo đối lập được Mỹ hậu thuẫn Juan Guaido đang nỗ lực lật đổ Tổng thống Nicolas Maduro, người vẫn được Trung Quốc và Nga ủng hộ.
“Mátxcơva và Bắc Kinh sẽ không thể gây tổn thương nghiêm trọng cho Washington bằng cách tăng thuế hay từ chối tiếp cận công nghệ cao. Nhưng còn rất nhiều lĩnh vực khác nơi sự phối hợp về chính sách giữa Nga – Trung có thể làm tổn hại lợi ích của Mỹ trong ngắn hạn hoặc dài hạn. Ví dụ, Mátxcơva và Bắc Kinh có thể gia tăng phối hợp ủng hộ chính phủ của Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro để làm thất bại nỗ lực của Washington nhằm phế truất nhà lãnh đạo này”, ông Lukin nhận định.
Trung Quốc và Nga cũng đang tìm kiếm cách thức có thể tăng cường hợp tác kinh tế. Thương mại song phương đạt 108 tỷ USD trong năm 2018, kém xa mục tiêu 200 tỷ USD mà người tiền nhiệm của ông Tập là nhà lãnh đạo Hồ Cẩm Đào đặt ra cho năm 2020.
Ông Li Lifan, phó giáo sư công tác tại Viện khoa học xã hội Thượng Hải, cho rằng thương mại song phương là một điểm nghẽn trong quan hệ Nga – Trung. “Đây là một trong những trở ngại tiềm năng trong quan hệ Nga – Trung, và Bắc Kinh đang hy vọng giải quyết trở ngại này...trong bối cảnh có thể phải đối mặt với khả năng kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại”, ông Li nói.
Trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Mỹ, ông Li cho rằng Trung Quốc sẽ nỗ lực đa dạng hóa đầu tư và thị trường ở những nơi khác trên thế giới, đặc biệt là Nga và châu Âu.
“Trung Quốc sẽ gia tăng hợp tác đầu tư với châu Âu và Nga, cũng như tập trung hơn vào đầu tư đa phương”, ông Li nói.
Nhưng nhà nghiên cứu này cũng cho rằng Bắc Kinh sẽ không làm gì để khiến quan hệ của họ với Washington tồi tệ thêm.
“Trung Quốc đang có cách tiếp cận rất thận trọng với Mỹ, cố gắng tránh làm nóng cuộc đối đầu và khiến tình hình xấu thêm. Đối với Trung Quốc, điều quan trọng là thể hiện rằng họ có một người bạn đáng tin cậy – Nga – nhưng điều đó không nên thể hiện theo cách khiêu khích công khai”, ông Danil Bochkov, một tác giả cộng tác với Hội đồng các vấn đề quốc tế của Nga, nhận xét.
Còn ông Stephen Blank, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Hội đồng chính sách đối ngoại Mỹ tại Washington, nói rằng Bắc Kinh và Mátxcơva sẽ tìm cách kiềm chế ảnh hưởng của Mỹ ở Trung Á, nơi Trung Quốc đang tăng cường vai trò thông qua các dự án hạ tầng trong khuôn khổ sáng kiến Vành đai Con đường.
Chống khủng bố sẽ lại trở thành ưu tiên hàng đầu trong hội nghị SCO, trong bối cảnh các quốc gia thành viên đang lo ngại về các tay súng IS trở về từ Syria và Iraq. Các học giả Trung Quốc năm ngoái ước tính khoảng 30.000 tay súng từng chiến đấu ở Syria đã trở về nước của họ, bao gồm cả Trung Quốc.
Iran, quốc gia quan sát tại SCO, bị ngăn cản trở thành thành viên đầy đủ của SCO vào năm 2008 vì bị Liên Hợp quốc trừng phạt. Nhưng hồ sơn xin gia nhập SCO của nước này sẽ được thảo luận trong hội nghị tới.
Giới quan sát cho rằng đây sẽ là tín hiệu mạnh mẽ gửi tới Mỹ và tăng cường vai trò của SCO trong cộng đồng quốc tế, giữa bối cảnh quan hệ Mỹ - Iran đang nóng lên.
