Nếu theo quy định, bồi thường cho ông Nén rất hạn chế
Ngày 9/1, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước. Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đặt câu hỏi: Qua một số vụ như Nguyễn Thanh Chấn (Bắc Giang), Huỳnh Văn Nén (Bình Thuận) và sắp tới là vụ Hàn Đức Long (Bắc Giang), các cơ quan tiến hành tố tụng thấy khó khăn vướng mắc nhất trong giải quyết bồi thường oan, sai là gì?
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, qua các vụ bồi thường cho ông Nguyễn Thanh Chấn, ông Huỳnh Văn Nén cũng như nhiều vụ khác, cái khó là việc định lượng để xác định bồi thường. Trong giải quyết bồi thường oan, sai có những khoản vận dụng rất dễ. Tuy nhiên có những khoản rất lớn nhưng lại hoàn toàn mang tính định tính không thể định lượng được. Từ đó tạo ra sự tùy nghi, khó khăn như tính toán mức tổn hại về danh dự, sức khỏe, tinh thần…
Ngoài ra theo ông Bình, vẫn còn rất nhiều vấn đề khác nếu không quy định cụ thể thì rất khó cho các cơ quan trong việc giải quyết bồi thường oan, sai. Điển hình, vụ ông Nguyễn Thanh Chấn, khi tiến hành kiểm điểm lại, các cơ quan liên quan nói, việc vận dụng bồi thường cho ông Chấn không đúng, dẫn tới khoản bồi thường quá cao. Việc này dẫn tới các trường hợp bồi thường sau, người yêu cầu sẽ cho rằng 10 năm tù oan phải bồi thường thế này, 17 năm phải thế kia.
“Chúng tôi đang chỉ đạo TAND tỉnh Bình Thuận bồi thường oan, sai cho ông Huỳnh Văn Nén. Nếu theo đúng khung quy định của Bộ Tài chính, mức bồi thường cho ông Nén rất hạn chế và chênh lệch khá cao so với ông Chấn, mặc dù ông Chấn tù oan 10 năm, còn ông Nén 17 năm”, Chánh án Nguyễn Hòa Bình nói.
Nói về các khoản kê khai, theo bà Lê Thị Nga, không thể đòi hỏi hóa đơn, chứng từ để chứng minh được. Do vậy cần phải xác định một cách hợp lý tương đối, nếu không sẽ không đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân. Thậm chí bà Nga còn đề nghị xem xét, mở rộng đối tượng bồi thường thiệt hại cho cả những người thân trong gia đình người bị oan, sai. Bởi với một tội giết người bị oan thì cả con cái, dòng họ người đó bị tổn thất rất nặng nề.
Có nên lập quỹ bồi thường độc lập?
Đề xuất thành lập quỹ bồi thường độc lập trong dự thảo luật vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Theo đề xuất thì nguồn thu của quỹ được trích từ một phần tiền phạt xử lý vi phạm hành chính, tiền do phạm tội mà có, tiền hoàn trả của người thi hành công vụ… Chánh án TAND Tối cao cho rằng, việc lập quỹ sẽ tránh được bức xúc lâu nay trong dư luận xã hội, là tiền thuế của dân không phải để đem đi giải quyết bồi thường.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Pháp luật cho rằng, các khoản thu kể trên thuộc nguồn thu ngân sách nhà nước. Nếu thành lập quỹ bồi thường độc lập thì các nguồn thu này vẫn phải nộp vào ngân sách, sau đó mới phân bổ cho quỹ. “Trong điều kiện ngân sách còn khó khăn, việc bố trí một khoản tiền để thành lập quỹ bồi thường nhà nước cần hết sức cân nhắc. Mặt khác, nếu thành lập quỹ sẽ phát sinh tổ chức bộ máy biên chế, không phù hợp với chủ trương tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nêu.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, hoạt động gì thì cũng do ngân sách nhà nước đảm nhiệm hết. Do vậy phải lấy tiền ngân sách bồi thường, còn người dân chưa hiểu thì phải giải thích. “Không nên lập quỹ nữa, nhiều quỹ quá rồi, mà quỹ cũng từ ngân sách mà ra cả”, ông Hiển nhấn mạnh, đồng thời đề nghị lượng hóa mức bồi thường. Nếu người bị oan có lương thì bồi thường theo thu nhập của họ, nếu không có thì tính theo lương cơ sở.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị cần phải xem xét rất thận trọng, vì liên quan đến quyền lợi của người dân cũng như người thi hành công vụ. Vì vậy cần tổ chức hội nghị đại biểu chuyên trách, mời chuyên gia cho ý kiến trước khi hoàn thiện dự thảo, trình ra Quốc hội.
