 |
Hiện trường vụ tấn công vào Lãnh sự quán Iran ở Syria ngày 1/4. (Ảnh: AP) |
Trong những năm qua, Israel tấn công nhiều lợi ích của Iran và đồng minh nhằm ngăn chặn và tiêu diệt những mối đe dọa mới nổi đối với an ninh của nước này. Israel gia tăng các cuộc tấn công như vậy kể từ ngày 7/10/2023, sau khi bị Hamas giáng đòn ngờ.
Các chuyên gia cho rằng cuộc tấn công ngày 1/4 là hành động leo thang nghiêm trọng, vì nhằm vào lãnh sự quán và sát hại vị chỉ huy hàng đầu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng tinh nhuệ của Iran (IRGC). Theo luật quốc tế, Iran coi đây là cuộc tấn công vào lãnh thổ chủ quyền của họ.
Israel chưa nhận trách nhiệm về vụ tấn công, nhưng cho rằng đây là “tòa nhà quân sự của Quds”, tức lực lượng tinh nhuệ của IRGC phụ trách các hoạt động ở nước ngoài.
Chuẩn đô đốc Daniel Hagari, người phát ngôn của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), nói với CNN: “Đây không phải là lãnh sự quán và cũng không phải đại sứ quán”.
Theo các chuyên gia, Iran có thể không tấn công trực tiếp Israel để đáp trả, vì điều đó có thể khiến xung đột lan rộng và kéo Mỹ vào một cuộc chiến tranh khu vực.
Các lựa chọn khác của Iran gồm:
Nhắm vào lợi ích của Mỹ
Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian cho rằng Mỹ phải chịu trách nhiệm về vụ tấn công.
Đại biện lâm thời Thụy Sĩ tại Tehran, người cũng đại diện cho Mỹ ở nước này, bị Bộ Ngoại giao Iran triệu tập vào sáng 2/4 và một thông điệp quan trọng đã được chuyển tới chính quyền Mỹ với tư cách là bên ủng hộ "chủ nghĩa phục quốc Do Thái”, ông Amir-Abdollahian viết trên mạng xã hội X.
“Mỹ phải chịu trách nhiệm. Có vẻ người Iran đang buộc Mỹ phải chịu trách nhiệm về những gì Israel đã làm, cũng giống như việc Mỹ buộc Iran phải chịu trách nhiệm về những gì lực lượng dân quân Iraq đã làm”, Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành tại Viện quản lý nhà nước Quincy ở Washington, DC, nói với CNN.
Iran tham gia vào cuộc chiến ủy quyền cấp độ thấp với Mỹ thông qua lực lượng dân quân đồng minh ở Syria và Iraq. Nhưng mức độ xung đột đã giảm từ sau vụ 3 quân nhân Mỹ thiệt mạng trong vụ căn cứ trên sa mạc Jordan bị tấn công hồi tháng 1. Mỹ trả đũa bằng hàng chục cuộc tấn công vào ít nhất 7 địa điểm trên khắp Iraq và Syria.
Ông Parsi cho rằng phản ứng của Iran sau vụ tấn công lãnh sự quán cho thấy “thỏa thuận ngừng bắn” với Mỹ có thể đã kết thúc. “Điều đó có nghĩa là cuộc tấn công vừa qua của Israel đã khiến quân đội Mỹ ở Trung Đông có thể lại trở thành mục tiêu”, ông nói.
Tấn công vào lực lượng Mỹ để trả đũa hành động của Israel nghĩa là Israel không bị trừng phạt và có nguy cơ kéo Tehran và Washington vào một cuộc đối đầu trực tiếp.
Lần gần đây nhất Iran tấn công trực tiếp vào lợi ích của Mỹ là vào năm 2020, khi Tehran bắn hàng loạt tên lửa đạn đạo vào căn cứ của Mỹ ở Iraq để đáp trả vụ ám sát tướng Soleimani vài ngày trước đó. Đó là cuộc tấn công quy mô lớn nhất vào căn cứ có binh lính Mỹ đồn trú trong nhiều thập kỷ.
Tuy nhiên, Washington lần này muốn tách khỏi cuộc tấn công của Israel. Phát ngôn viên của Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ nói với CNN rằng chính quyền Biden không liên quan và không biết trước về cuộc tấn công ngày 1/4, đồng thời Mỹ đã “thông báo trực tiếp điều này với Iran”.
Huy động lực lượng ủy nhiệm
Lực lượng mạnh nhất trong các nhóm thân Iran là Hezbollah ở Li-băng. Phong trào này được cho là sở hữu khoảng 150.000 tên lửa và đạn dẫn đường chính xác đặt gần Israel. Hezbollah cũng đã chứng minh có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Israel.
Israel đã chuẩn bị cho cuộc chiến với Hezbollah trong nhiều tháng, bằng việc sơ tán hơn 40 khu dân cư ở phía bắc. Hai bên vẫn có các cuộc giao tranh ở biên giới từ khi xung đột nổ ra ở Dải Gaza.
Hezbollah tuyên bố, cuộc tấn công ngày 1/4 sẽ vấp phải “sự trừng phạt và trả thù”. Tuy nhiên, giới phân tích nghi ngờ khả năng Hezbollah sẽ tiến đến một cuộc chiến tàn khốc với Israel.
Iran cũng có thể huy động các lực lượng dân quân đồng minh khác trong khu vực, nhưng khả năng họ có thể gây tổn hại cho Israel bị hạn chế do khoảng cách quá xa.
Sanam Vakil, giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức tư vấn Chatham House ở London, cho rằng Iran có thể sẽ sử dụng lực lượng ủy nhiệm kết hợp với nỗ lực ngoại giao để cô lập Israel, nhưng tình hình sẽ không leo thang đáng kể.
“Trục kháng chiến có thể được kích hoạt lại”, bà Vakil nói đến mạng lưới dân quân thân Iran trong khu vực. Chuyên gia này cho rằng trục này có thể không tấn công ồ ạt, mà bằng “một loạt phản ứng”.
Tấn công lợi ích của Israel ở nước ngoài
Sau các cuộc tấn công vào Iran trước đây, Israel thường đoán trước Iran sẽ nhằm vào lợi ích của họ ở nước ngoài để tăng cường an ninh tại các đại sứ quán.
Israel trước đây cáo buộc Iran tìm cách tấn công các cơ quan ngoại giao của họ ở nước ngoài để trả đũa vụ ám sát các nhà khoa học, quan chức, tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran. Iran bác bỏ cáo buộc.
Năm 1992, một quả bom phát nổ tại Đại sứ quán Israel ở Argentina, khiến 29 người thiệt mạng. Israel đổ lỗi cho Hezbollah và Iran. Năm 2012, các nhà ngoại giao Israel trở thành mục tiêu bị tấn công ở Ấn Độ, Georgia và Thái Lan. Israel đổ lỗi cho Iran, nhưng Tehran phủ nhận.
Jalal Rashidi Kochi, một nghị sĩ Iran, vừa viết trên mạng xã hội X rằng Iran nên trả đũa bằng cách tấn công Đại sứ quán Israel ở Azerbaijan.
