Theo thống kê bước đầu của Công ty Điện lực TT-Huế, bão số 5 đi qua địa bàn đã làm 408 cột điện các loại bị gãy đổ, ảnh hưởng hơn 280.000 khách hàng và 2.050 trạm biến áp... Sau nhiều ngày tập trung toàn lực khắc phục, đến trưa 21/9, toàn tỉnh TT-Huế đã cấp điện trở lại cho hơn 85% khách hàng; riêng TP Huế, tỷ lệ cấp điện trở lại đạt gần 100%.
 |
Cột điện bị đứt gãy 3 đoạn do bão số 5 (bão cấp 8) mà không bị tác động bởi cây xanh tại TT-Huế.
Trong cơn bão số 5, điều khiến dư luận, người dân quan tâm, là rất nhiều cột điện bị gãy, đổ theo dạng bị đứt lìa, một kiểu hư hỏng do thiên tai hiếm thấy xưa nay. Cột khi bị đứt lộ ra thép nhỏ, bị cắt đứt ngọt; chứ không bị oằn, uốn cong lộ lõi thép cỡ phi 16 - 18 như cột điện truyền thống trước đây. Số cột điện bị hư hỏng cũng được cho là nhiều chưa từng thấy sau một trận thiên tai tại TT-Huế, trong vòng 10 năm lại đây.
Người dân nghi ngờ cột điện gãy do không bảo đảm chất lượng? Theo Công ty Điện lực TT-Huế, trong thiết kế, cột điện đưa vào sử dụng chịu được sức gió của một cơn bão cấp 12. Loại cột ly tâm dự ứng lực được đơn vị này sử dụng là sản phẩm chịu lực tốt, đã qua kiểm nghiệm, được đóng dấu đạt Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN). Trước khi xuất xưởng, sản phẩm đã qua thí nghiệm về lực ứng xuất, thí nghiệm chịu đựng, thí nghiệm phá hủy. Loại cột này được thiết kế có khả năng chịu đựng gấp đôi lực dự kiến tác động thực tế.
Tuy nhiên, theo tìm hiểu của PV, trên thực tế, cơn bão số 5 tràn qua địa bàn TT-Huế sáng 18/9 chỉ có sức gió từ cấp 6 đến cấp 8, giật tối đa cấp 11. Với sức gió như vậy, nhưng toàn tỉnh TT-Huế lại có đến 408 cột điện bị gãy đổ, có rất nhiều cột bị đứt lìa thân.
Đây là điều khiến dư luận, người dân băn khoăn về sức chống chịu của cột đúc ly tâm dự ứng lực. Không ít ý kiến đề xuất, với vùng thiên tai như Huế, cần sử dụng loại cột điện “đặc biệt” có khả năng chịu tác động của bão lớn, chứ không thể đánh đồng một loại theo TCVN giữa các tỉnh, thành.
Công ty Điện lực TT-Huế giải thích, đây là cột đúc bê tông ly tâm dự ứng lực bảo đảm tiêu chuẩn TCVN 5487:2016, được Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng thẩm định và Bộ KHCN công bố. Lý giải về cột điện ly tâm dự ứng lực bị hư hỏng rất nhiều, ông Hà Thanh Long, Giám đốc Cty Điện lực TT-Huế, cho biết: Sở dĩ có tình trạng như vậy là do không lường trước khả năng chống chịu cây xanh đổ ngã vào hệ thống cột điện. Cây xanh đổ ngã vào đường điện hàng loạt là nguyên nhân khiến hệ thống cột bị hư hỏng rất nhiều.
Mặc dù vậy, qua tìm hiểu của PV, có những nơi giữa đồng không mông quạnh, không chịu tác động của cây xanh, cột ly tâm dự ứng lực “đạt tiêu chuẩn” cũng bị gió bão “chém” đứt lìa. Ông Hà Thanh Long tiếp tục giải thích: Cột ly tâm dự ứng lực giữa đồng bị gãy là do hiệu ứng domino, một khi trong dãy đường điện có những cột bị nghiêng, cột chịu lực lớn nhất sẽ bị gãy, đổ.
Cột điện gãy ngã vào nhà dân. Tham khảo ý kiến của chuyên gia, cột điện ly tâm dự ứng lực được cho là chịu đựng lực tốt, nhưng có đặc tính giòn; trong khi, cột đúc truyền thống có đặc tính dẻo. Khi bị tác động ngoại lực mạnh, cột ly tâm dự ứng lực sẽ đứt gãy lìa, còn cột điện truyền thống là “cột dẻo” nên cong oằn, nếu bị gãy thì khó đứt lìa, “ruột” được thiết kế bằng sắt thép có cỡ phi lớn hơn so với cột dự ứng lực.
Người dân ngạc nhiên trước cột điện bị gió bão "chém" đứt lìa, bên trong không có lõi thép lớn. Hiện nay, các tỉnh, thành tại Việt Nam sử dụng đồng loạt cột điện ly tâm dự ứng lực, do đây là sản phẩm bảo đảm Tiêu chuẩn Việt Nam được cơ quan chức năng thẩm định và công bố, với giá thành rẻ hơn từ 5-10% so với cột truyền thống; khi đưa vào sử dụng sẽ tiết kiệm đáng kể chi phí cho ngân sách đầu tư.
Lãnh đạo EVN đã có yêu cầu tạm dừng sử dụng cột ly tâm dự ứng lực để đánh giá lại. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, trước diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp như hiện nay, đặc tính vùng miền liên quan yếu tố khí hậu, thời tiết, gió bão cũng hết sức khác nhau, đặc biệt là khu vực miền Trung; cho nên, đây là điều nên được cân nhắc, xem xét lại trong sử dụng loại cột điện phù hợp.
Trước thực trạng trên, lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam vừa yêu cầu các đơn vị trực thuộc đánh giá lại việc sử dụng cột điện ly tâm dự ứng lực; trước mắt dừng sử dụng các loại cột này và tính toán lắp đặt các loại cột đảm bảo khả năng chống chịu bão.
Lãnh đạo EVN cũng đã đề nghị các ban thuộc tập đoàn nghiên cứu về việc sử dụng cột điện phù hợp ở khu vực thường xuyên có bão, từ đó, đề xuất tiêu chuẩn để các đơn vị triển khai thực hiện.
