Khi một bác sĩ đến nhà chị, nơi cách không xa tâm dịch Bergamo ở miền bắc Italy, vào sáng 18/3 thì đã quá muộn.
Ông Alessandro Bertuletti, 78 tuổi, được tuyên bố qua đời vào 1h10 sáng 19/3, vài giờ trước khi xe cứu thương tới. Qua điện thoại, bác sĩ kê cho ông thuốc giảm đau liều nhẹ và kháng sinh phổ rộng.
“Bố tôi bị bỏ ở nhà, chết một mình và không được giúp đỡ. Chúng tôi đã bị bỏ rơi. Không ai đáng phải chịu kết cục như thế này”, chị Bertuletti, 48 tuổi, nói với Reuters.
Những cuộc phỏng vấn với các gia đình, bác sĩ và y tá ở vùng Lombardy, miền bắc Italy, cho thấy câu chuyện của chị Bertuletti không phải hiếm gặp, vì đã nhiều người chết ở nhà khi các triệu chứng của họ không được điều trị và kê đơn qua điện thoại là không đủ.
Theo một nghiên cứu gần đây, số lượng người chết trong đợt dịch COVID-19 chỉ riêng ở tỉnh Bergamo đã cao hơn gấp đôi con số 2.060 được báo cáo chính thức từ thống kê ở bệnh viện.
Trong khi cuộc chiến toàn cầu đang tập trung vào khía cạnh tăng số lượng máy thở trong bệnh viện, một số bác sĩ nói rằng tình trạng thiếu chăm sóc y tế ban đầu đang được chứng minh là tốn kém, vì các y bác sĩ không thể hoặc không muốn đến tận nhà bệnh nhân mà chuyển sang tư vấn y tế từ xa.
“Điều dẫn đến tình huống này là nhiều bác sĩ gia đình không đến thăm bệnh nhân trong nhiều tuần”, Riccardo Munda, người đang làm công việc của 2 bác sĩ ở Selvino và Nembro cho biết. Munda làm thay một đồng nghiệp đã mắc COVID-19.
Munda nói rằng nhiều cái chết có thể đã tránh được nếu người dân ở nhà được hỗ trợ y tế nhanh chóng, nhưng các bác sĩ đang bận ngập đầu, thiếu đồ bảo hộ y tế trầm trọng và không được khuyến khích đến nhà bệnh nhân trừ khi cực kỳ cần thiết.
“Bác sĩ điều trị cho bệnh nhân tại nhà. Nhưng nếu cách điều trị đó không hiệu quả thì không có bác sĩ nào kiểm tra để thay đổi phương pháp hoặc điều chỉnh thuốc, sau đó bệnh nhân chết”, bác sĩ Munda nói.
Trong khi các nhân viên bệnh viện được ưu tiên cung cấp khẩu trang, một số bác sĩ gia đình nói rằng họ không nhận được nên không thể đến nhà khám cho bệnh nhân.
Phát ngôn viên của cơ quan y tế ATS của tỉnh Bergamo nói rằng chính quyền vùng Lombardy, được đánh giá là một trong những dịch vụ y tế hiệu quả nhất thế giới, đã yêu cầu các bác sĩ gia đình “khám cho bệnh nhân qua điện thoại càng nhiều càng tốt”, hạn chế đến nhà “để giảm nguy cơ lây nhiễm và lãng phí đồ bảo hộ”.
Phát ngôn viên nói rằng 142 bác sĩ ở vùng Bergamo đều đã bị ốm hoặc phải cách ly, nhưng họ đã được thay thế.
Giới chức đang nỗ lực để củng cố công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu phù hợp với khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), rằng sau nhiệm vụ tăng cường năng lực điều trị tích cực, các chính phủ nên ưu tiên chăm sóc sức khoẻ ban đầu một cách an toàn.
Ở Bergamo, 6 đơn bị bác sĩ đặc biệt bắt đầu hoạt động từ ngày 19/3, mỗi người được giao chăm sóc 6 bệnh nhân tại nhà. Ở TP Milan gần đó, nơi số người chết ở nhà và ở các trung tâm dành cho người già tăng gấp đôi trong nửa cuối tháng 3, những đội bác sĩ tương tự bắt đầu hoạt động từ ngày 31/3.
Số ca tử vong vì COVID-19 chính thức của Italy tính đến ngày 4/4 là 15.362, chiếm gần 1/3 tổng số người chết trên toàn cầu vì căn bệnh này. Nhưng ngày càng có thêm nhiều bằng chứng cho thấy số liệu đó thấp hơn nhiều so với thực tế vì quá nhiều người chết ở nhà.
Một nghiên cứu do báo L'Eco di Bergamo và hãng tư vấn InTwig thực hiện, dựa trên số liệu do các chính quyền cơ sở cung cấp, ước tính có 5.400 người ở Bergamo chết trong tháng 3, cao cấp 6 lần con số cùng kỳ năm trước.
Trong số đó, nghiên cứu nói rằng có đến 4.500 người chết liên quan đến virus corona, cao hơn gấp đôi số liệu chính thức.
Pietro Zucchelli, giám đốc nhà tang lễ Zucchelli, phục vụ nhiều ngôi làng trong thung lũng Seriana quanh tỉnh Bergamo, cho biết trong 2 tuần qua, hơn 50% công việc của ông là thu gom thi thể từ các gia đình.
Trước đó, hầu hết trường hợp tử vong xảy ra ở bệnh viện hoặc viện dưỡng lão.
Lựa chọn tồi tệ
Bác sĩ Munda cho biết ông bắt đầu đến khám tại nhà cho bệnh nhân từ cuối tháng 2, kê kháng sinh cho bệnh viêm phổi và liệu pháp oxy nếu cần.
Ông cho biết thuốc kháng sinh không giúp diệt virus nhưng có thể điều trị một số biến chứng suy nhược và giúp bệnh nhân hồi phục mà không cần nhập viện.
Để tự bảo vệ mình, ông đã chi 600 euro để mua khẩu trang và khử trùng chúng mỗi ngày.
Hơn 11.000 nhân viên y tế của Italia đã mắc bệnh và 80 người đã không qua khỏi, nhiều người trong số đó là bác sĩ gia đình.
Câu chuyện của gia đình chị Bertuletti cho thấy những hạn chế trong công tác khám bệnh tại nhà giữa thời đại dịch.
Bertuletti cho biết chị nhiều lần gọi điện để đề nghị bác sĩ đổi thuốc. Ban đầu, bác sĩ kê cho bố chị thuốc giảm đau từ paracetamol để hạ sốt. Nhưng khi sức khoẻ của bố xấu đi, chị gọi điện lại cho bác sĩ. “Ông ấy nói: Tôi không bị buộc phải đến khám tận nhà, hãy kiên nhẫn”, chị kể.
Khi được Reuters liên lạc, vị bác sĩ vừa nói vừa khóc rằng các bác sĩ đang phải đưa ra những quyết định tồi tệ. Ông cho biết ông nhận được 300-500 cuộc gọi mỗi ngày sau khi ông làm thay cả việc của một đồng nghiệp bị ốm.
“Tôi phải lựa chọn, tôi không thể đến nhà những người bị sốt và ho, tôi chỉ có thể đến khám những ca bệnh nặng nhất”, bác sĩ giấu tên cho biết.
Hiệp hội bác sĩ gia đình ở Bergamo ước tính có đến 70.000 người ở tỉnh này đã nhiễm bệnh.
“Dù chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng không thể đưa tất cả mọi người đến bệnh viện, và đôi khi các gia đình muốn giữ người thân của họ ở nhà vì sợ không còn cơ hội nói lời từ biệt”, Thị trưởng Bergamo, ông Giorgio Gori nói.
Nhiều thị trưởng khác trên khắp vùng Lombardy cũng đang cầu cứu.
“Chúng tôi có những người dân đang bị ốm ở nhà và cảm thấy bị bỏ rơi. Tôi có thể kể ra hàng trăm ví dụ như thế”, Giovanna Gargioni, thị trưởng Borghetto Lodigiano, đại diện cho các thị trưởng viết trong bức thư gửi ngày 27/3 đến cơ quan y tế vùng.
