Ngôi nhà quan Lang trăm tuổi từng là nơi sinh sống của hơn 150 người, được đưa về lắp đặt tại Bảo tàng văn hóa Mường năm 2007, bị thiêu rụi cuối 2013 cùng với nhiều hiện vật quý. Giám đốc bảo tàng, họa sỹ Vũ Đức Hiếu dốc bầu tâm sự về nỗi ấm ức khi những người gây ra vụ hỏa hoạn vẫn vô sự, không bù đắp tổn thất.
Điều mà nhiều người quan tâm hơn là ý định gây dựng lại ngôi nhà Lang. Sau một thời gian họa sỹ Hiếu “lọ mọ”, các nhà chuyên môn nói “dựng lại nhà Lang không còn là việc riêng của Hiếu nữa”. Một chiến dịch triển lãm, đấu giá tác phẩm nhận được sự ủng hộ của giới nghệ sỹ, chuyên gia văn hóa kéo đến hết tháng 8.
Vũ Đức Hiếu cho biết, muốn dựng lại nhà Lang này mất khoảng 500 triệu đồng. “Khả năng phục hồi nguyên trạng và chính xác ngôi nhà từ phần chân cột và sàn gỗ còn lại hoàn toàn khả thi”.
Hai phương án được nhắc đến là mua lại nhà cổ khác để thay thế, hoặc phục dựng nhà Lang trên cơ sở tám cột cái còn lại. “Tôi cho rằng việc phục dựng là lựa chọn hợp lý hơn. Bởi khi ấy chúng ta không xóa sổ ngôi nhà cháy, mà lưu giữ nó dưới một phiên bản khác để gìn giữ phần hồn còn lại”, nhà sử học Dương Trung Quốc nói. Ý kiến này nhận được sự tán đồng của đa số cử tọa. PGS.TS Nguyễn Văn Huy cũng nói, với cách này chúng ta “có thể kể câu chuyện của nhà Lang cũ”.
Kinh phí vẫn là trở ngại lớn nhất để dựng lại ngôi nhà, có người đề xuất mọi người tự nguyện đóng góp, mỗi người đôi trăm ngàn đồng. Dù chưa có phương án cụ thể, PGS.TS Nguyễn Văn Huy nói rằng, cách thức huy động sức mạnh cộng đồng này nhằm đạt đến cái đích cao hơn, không chỉ chăm chăm phục vụ dựng lại nhà Lang. “Trong vòng mấy chục năm qua, chúng ta công đức rất nhiều nhưng chủ yếu dành cho đền chùa, tâm linh. Cuộc vận động này có thể giúp đánh động xã hội có ý thức bảo tồn, giữ gìn, phục hồi giá trị di sản, văn hóa phi vật thể hơn nữa”.
