Gần 23 nghìn tỷ đồng 'già hóa' đội tàu

> Ngày bận rộn của lãnh đạo Bộ GTVT

Tàu Hoa Sen sau vụ bị bắt giữ đã bị đối tác hủy hợp đồng thuê.  Ảnh: Đình Quân.

Theo Thanh tra Chính phủ (TTCP), hầu hết dự án mua tàu được lập sơ sài, nội dung và thực tế thực hiện không thống nhất.

Dự án nào cũng nêu hiệu quả kinh tế cao, thời gian thu hồi vốn nhanh nhưng thực tế chỉ có 5/27 tàu đóng mới; có 34/73 tàu mua về đưa vào khai thác trong giai đoạn 2005-2010 lỗ, thậm chí có tàu lỗ nặng phải bán tháo.

Mặc dù các tàu có quy mô, tính năng kỹ thuật, giá mua và khi đưa vào khai thác có ảnh hưởng khác nhau đối với kinh tế vận tải biển (tàu Inlaco Sping có giá mua thấp nhất là 16,6 tỷ đồng, tàu Nosco Glory có giá mua cao nhất là 1.210,538 tỷ đồng) nhưng quá trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án không có sự phân biệt.

Đáng chú ý hơn, có 17/73 tàu trên 15 tuổi không đủ điều kiện đăng ký tại Việt Nam, thậm chí tàu Lively Falcon 30 tuổi vẫn mua, được Bộ GTVT cho phép đăng ký và treo cờ nước ngoài. Điển hình, các tàu do Cty Cổ phần Vận tải Dầu khí Việt Nam mua có tuổi đời bình quân là 26 năm.

TTCP cho rằng, việc mua tàu có nhiều năm tuổi chưa phù hợp với chủ trương trẻ hóa đội tàu của Chính phủ, việc tàu phải đăng ký và treo cờ nước ngoài làm xấu đi hình ảnh đội tàu quốc gia, giảm sức cạnh tranh.

Tàu Vinalines liên tiếp bị bắt giữ

Theo TTCP, việc Vinalines chủ yếu sử dụng tàu để cho thuê định hạn làm lệch hướng phát triển vận tải biển, chưa bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để phát triển thị trường vận tải biển.

Mặt khác, tổ chức vận chuyển phân tán, manh mún, thiếu kinh nghiệm trong điều hành là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tàu của Vinalines bị phạt, bị giữ nhiều.

Đặc biệt, thời gian qua xảy ra 5 vụ tranh chấp lớn dẫn đến tàu của Vinalines bị nước ngoài bắt giữ phải ngừng hoạt động, người thuê tàu hủy hợp đồng, phát sinh chi phí nộp phạt, giảm hiệu quả kinh doanh.

Điển hình, tàu Vinalines Global bị bắt giữ tại Trung Quốc 28 ngày, gây thiệt hại hơn 1 triệu USD bao gồm tiền phạt và các chi phí giải quyết vụ kiện.

Hay như việc Vinashinlines không kịp thời nộp bảo lãnh 4,15 triệu USD trong tranh chấp tiền thuê tàu, dẫn đến việc bị nước ngoài bắt giữ liên tiếp 4 tàu. Đến khi giải quyết xong vụ kiện, tàu Hoa Sen bị đối tác hủy hợp đồng thuê.

Qua thanh tra cho thấy, kết quả kinh doanh của cả đội tàu Vinalines trong giai đoạn 2005-2010 thấp, nếu hạch toán đầy đủ chi phí, kết quả khai thác tàu trong giai đoạn này của Cty mẹ lỗ 935 tỷ đồng, 7 Cty thành viên lãi 847 tỷ đồng.