Khát nước ngọt
Những năm gần đây, cứ đến mùa khô từ tháng 2-7 hàng năm, nguồn nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất luôn là nỗi “đau đầu” của người dân và chính quyền địa phương huyện đảo Lý Sơn. Cho đến nay địa phương này vẫn chưa tìm ra giải pháp căn cơ để hóa giải “cơn khát” nước ngọt.
Những ngày đầu tháng 6, dưới cái nắng như thiêu đốt, bà Phạm Thị Trường (trú huyện Lý Sơn) phải loay hoay tìm cách duy trì sản xuất nông nghiệp khi nguồn nước ngày càng cạn kiệt và khan hiếm.
“Nắng nóng kéo dài trong thời gian qua khiến đa số giếng nước ở đây bị cạn trơ đáy. Một số giếng có nước thì lại bị nhiễm mặn nên người dân buộc phải chuyển từ trồng hành sang trồng bắp để đỡ nước tưới.
Tuy nhiên, vẫn không đủ nước để tưới, nhiều hộ dân phải bỏ tiền ra mua nước từ các hộ lân cận với giá khoảng 120.000 đồng/giờ tưới”, bà Trường nói.
 |
Hệ thống trữ nước sinh hoạt, kết hợp tưới tiết kiệm cho nông nghiệp đảo Lý Sơn dang dở nhiều năm qua. Ảnh: NN |
Mùa nắng năm nào cũng vậy, huyện đảo Lý Sơn tái diễn cảnh người dân ra đồng canh chừng nước tưới cho cây trồng, dự trữ nước ngọt sinh hoạt. Trên các cánh đồng hành, tỏi, đâu đâu cũng chằng chịt ống nhựa ở các giếng đào, giếng khoan. Nhà nào cũng đầy những can nhựa, thùng phuy… để trữ nước ngọt.
Đến nay tình trạng thiếu nước ngọt và nhiễm mặn lan rộng toàn đảo Lý Sơn khiến 325ha đất nông nghiệp và hơn 22.000 dân trên đảo phải chịu cảnh “khát” nước ngọt. Không những vậy, tình trạng khan hiếm nguồn nước ngọt còn gây áp lực lớn cho việc phát triển du lịch của huyện đảo, bởi lẽ hàng năm Lý Sơn đón khoảng 165.000 -230.000 khách, có thời điểm lên đến vài ngàn khách mỗi ngày.
 |
Để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và sản xuất, trước đây, người dân trên đảo phải dò tìm mạch nước ngầm và khoan giếng nhằm lấy nước ngọt. Tính đến nay, số lượng giếng nước trên đảo đã lên đến 2.100 cái (mật độ trên 210 giếng/km2).
Trước thực trạng người dân khoan, đào giếng tự phát, vượt kiểm soát và để bảo vệ túi nước ngọt trên đảo, năm 2016, tỉnh Quảng Ngãi cấm đào, khoan giếng mới để bảo vệ túi nước ngọt trên đảo Lý Sơn. Bất cứ tổ chức, cá nhân nào muốn khoan giếng đều phải xin phép. Tuy nhiên, cùng với việc phát triển du lịch thì nhu cầu sử dụng nước ngọt ở đảo không ngừng gia tăng.
Chết yểu dự án “giải khát” 75 tỷ đồng?
Trong khi Lý Sơn thiếu nguồn nước ngọt, cũng tại hòn đảo này có một dự án trữ nước ngọt dang dở suốt 7 năm qua và chưa biết khi nào mới hoàn thành đưa vào sử dụng.
Theo đó, năm 2017, dự án Hệ thống trữ nước sinh hoạt, kết hợp tưới tiết kiệm cho nông nghiệp đảo Lý Sơn được triển khai thực hiện với mức tổng đầu tư 75 tỷ đồng, trong đó, vốn ngân sách T.Ư 45 tỷ đồng. Dự kiến năm 2020 sẽ đưa vào hoạt động.
Dự án đầu tư xây dựng các hạng mục như bể chứa, kênh thu gom nước, hệ thống đường ống cấp nước, nhà quản lý. Người dân kỳ vọng, sau khi dự án trữ nước hoàn thành sẽ giải quyết được một phần vấn đề khan hiếm nước ngọt suốt nhiều năm qua. Tuy nhiên, đến tháng 4/2020, dự án mới chỉ thực hiện đạt khoảng 21% khối lượng và tạm dừng cho đến nay.
Bà Phạm Thị Hương - Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn thừa nhận, dự án chậm trễ là do công tác khảo sát chưa kỹ, chưa bám sát đồ án quy hoạch được phê duyệt và khó khăn trong lập phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng nên phải điều chỉnh nhiều lần.
Trong đó, điều chỉnh mở rộng bể chứa nước số 1 từ 6.790m2 lên 22.908m2, không thực hiện bể chứa nước số 2, bổ sung bể chứa nước 2A (tại chân núi Giếng Tiền) và bể chứa nước số 3 (tại Đồng Thầu Đâu).
“Chủ đầu tư chịu trách nhiệm đầu tiên, sau đó đến các đơn vị có liên quan, bởi lẽ thời điểm lấy ý kiến để cấp quyết định chủ trương đầu tư, cả 7 sở của tỉnh Quảng Ngãi đều ủng hộ dự án” Ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi
Trong quá trình thực hiện điều chỉnh lại phát hiện bể chứa nước 2A nằm trong khu vực bảo vệ của di tích thắng cảnh núi Giếng Tiền nên tiếp tục điều chỉnh, không thực hiện bể này mà mở rộng bể nước 3 từ 16.312m2 lên 51.644m2.
Dự án tạm dừng thi công còn do huyện Lý Sơn chờ phê duyệt của Đồ án Quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 theo quyết định điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Dung Quất để có cơ sở cập nhật, tiến hành làm các bước điều chỉnh dự án.
Liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh cho biết, đã nhận được đề xuất điều chỉnh thời gian thực hiện dự án và điều chỉnh dự án của chủ đầu tư cùng các sở, ngành liên quan. Tuy nhiên, xét thấy còn nhiều vấn đề chưa rõ nên tỉnh chưa đồng ý các đề xuất trên.
Ngoài ra, yêu cầu huyện Lý Sơn phải có báo cáo tổng thể, toàn diện và làm rõ trách nhiệm của đơn vị tư vấn trong quá trình khảo sát, lập dự án khi trình chủ đầu tư.
Sau khi có báo cáo cụ thể của UBND huyện Lý Sơn, giao Sở KH&ĐT chủ trì, phối hợp với các sở, ngành tiến hành rà soát toàn diện dự án, tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết vướng mắc theo hướng kết thúc hay cho tiếp tục triển khai dự án, bằng cách điều chỉnh thời gian thực hiện dự án và điều chỉnh mục tiêu của dự án.
