Ở tội danh này, Phạm Công Danh đã chỉ đạo các cán bộ cấp dưới sử dụng 12 pháp nhân thuộc Tập đoàn Thiên Thanh và 2 Cty khác để lập hồ sơ khống, nâng khống giá trị tài sản đảm bảo thế chấp, vay của VNCB tổng cộng gần 4.000 tỷ đồng, gây thiệt hại 2.095 tỷ đồng.
Trả lời HĐXX, Doãn Quốc Long (nguyên cán bộ tín dụng VNCB chi nhánh Sài Gòn) giải thích hành vi phạm tội của mình là do bị cáo nghe Hoàng Đình Quyết (lúc đó là Giám đốc chi nhánh) nói đây là hồ sơ nằm trong cơ cấu ngân hàng và đã được kiểm duyệt.
Long cho rằng đã làm đúng theo quy trình, đã thẩm định hồ sơ, phương pháp thẩm định điều tra để xác nhận hồ sơ dựa trên thông tin khách khách hàng, xác minh bằng thông tin trên mạng nhưng bị cáo thừa nhận không xác minh thẩm định trực tiếp bởi hồ sơ do Quyết đưa. Tuy nhiên, bị cáo bị quy buộc là khi tiếp nhận hồ sơ vay của Cty Đại Hoàng Phương, đã không thực hiện đầy đủ thủ tục theo quy định nhưng vẫn ký báo cáo đề xuất cho vay, tạo điều kiện cho Phạm Công Danh vay trái pháp luật 280 tỷ đồng, gây thiệt hại 202 tỷ đồng.
Bị cáo Nguyễn Quốc Sơn (nguyên cán bộ tín dụng VNCB chi nhánh Lam Giang) bị cáo buộc đã bỏ qua các bước thẩm định theo quy trình, tạo điều kiện cho vay trái pháp luật 1.060 tỷ đồng, gây thiệt hại 323 tỷ đồng. Tại tòa, Sơn nói nhận hồ sơ từ Quyết, theo nhiệm vụ, bị cáo cần xem xét hồ sơ trước nhưng nghĩ rằng đây là hồ sơ có chủ trương chỉ đạo nên bị cáo không đi thẩm định trực tiếp, cũng không gặp trực tiếp khách hàng. Bị cáo nhận hồ sơ thì nghĩ đã đầy đủ nên mới ký đề xuất phê duyệt khoản vay.
Bị cáo Võ Ngọc Nguyễn Bình (nguyên Phó phòng phụ trách kinh doanh VNCB chi nhánh Sài Gòn) bị cáo buộc đã chỉ đạo cấp dưới thẩm định các hồ sơ vay của 4 Cty (trong số 12 Cty của Phạm Công Danh) với số tiền 1.770 tỷ đồng. Bình thừa nhận hành vi sai phạm và khai ngoài những hồ sơ vay tiền đã được phê duyệt trên còn có 2 hồ sơ khác từng được cấp trên chỉ đạo Bình ký duyệt.
Tuy nhiên, nhận thấy những hồ sơ trên có nhiều "lỗ hổng" bất thường, các Cty thực chất là do Phạm Công Danh lập ra để vay nên bị cáo kiên quyết từ chối. “Bị cáo thấy hồ sơ chưa đúng nên sợ, sau đó bị cáo xin nghỉ việc vì thấy mình làm trong tổ chức mà chống đối lãnh đạo thì khó tồn tại" - Bình nói công khai tại tòa. Trả lời với Bình, HĐXX nói rằng dù bị cáo xin nghỉ việc nhưng theo kết quả điều tra, việc bị cáo bỏ phiếu đề nghị phê duyệt cho các khoản vay trái pháp luật trước đó gây thiệt 858 tỷ đồng. Do vậy, bị cáo vẫn phải chịu trách nhiệm về hành vi này.
Bị cáo Phan Tuấn Anh (nguyên Quyền Trưởng phòng tín dụng VNCB Hội sở chính) khai nhận hồ sơ Cty An Phát và Cty Toàn Tâm là do bị cáo ký giao cho Hội sở VNCB, khi những hồ sơ chuyển từ chi nhánh lên thì qua bị cáo nếu đầy đủ thì bị cáo mới tiếp nhận còn không thì bị cáo sẽ trả lại. Bởi vậy hồ sơ của An Phát và Toàn Tâm là những hồ sơ có đầy đủ điều kiện cho vay.
Khi ký đầy đủ tất cả hồ sơ của hai Cty này bị cáo làm đầy đủ các thủ tục quy định của việc thẩm định xác minh và những việc này được hoàn tất trước khi giải ngân. Hồ sơ này cũng có chữ ký của bị cáo Lý Minh (nguyên trưởng phòng kinh doanh VNCB chi nhánh Sài Gòn). Bị cáo là người ký nhận cho 10 Cty vay 12 khoản còn khoản tiền quá lớn bị cáo không nhớ cụ thể chi tiết từng khoản. Khi tiếp nhận hồ sơ từ dưới chuyển lên thì bị cáo kiểm tra tính pháp lý, kiểm tra hồ sơ cho vay sau khi xác minh đầy đủ thì bị cáo mới ký nhận vào tờ trình cho vay để Hội sở quyết định.
Tất cả những hồ sơ cho vay thì đã được hội đồng tín dụng đã kiểm duyệt kỹ lưỡng mới chuyển lên thì bị cáo ký nhận, mặt khác ngân hàng đang trong quá trình tái cơ cấu nên cần phải cho vay nhằm thực hiện đúng chủ trưng chỉ đạo từ phía HĐQT. Theo bị cáo Lý Minh. phòng quản lý tín dụng không có quyền quyết định cho vay cũng như thẩm định cho vay. Nhận đầy đủ từ dưới lên bị cáo chỉ việc ký nhận và làm tờ trình lên hội sở quyết định những khoản vay cho tất cả các Cty.
Mặc dù các bị cáo mỗi người một cách giải trình khác nhau về hành vi dẫn đến phạm tội của mình. Tuy nhiên, một điểm chung là các bị cáo đều nói làm theo chỉ đạo của Phạm Công Danh. Như ‘thấu hiểu’ nổi lòng của các nguyên cấp dưới, trong phần trả lời HĐXX, nguyên tổng giám đốc VNCB - Phan Thành Mai – đã xin HĐXX xem xét trách nhiệm vai trò cho các bị cáo trong vụ án này liên quan tới việc vi phạm quy định cho vay.
Theo cựu tổng giám đốc, những bị cáo nguyên là thuộc cấp của Mai chỉ thực hiện theo yêu cầu chủ trương của HĐQT, các bị cáo là nhân viên của chi nhánh chỉ việc thực hiện theo yêu cầu. “Những người này chỉ nhận theo chỉ đạo từ trên xuống và không biết bản chất sự việc và không thể thay đổi” – Mai ‘tha thiết xin’ HĐXX.
Gần cuối ngày xét xử, bị cáo Phạm Công Danh đã được HĐXX mời lên ‘hỏi thăm sức khỏe’. Trả lời HĐXX, Phạm Công Danh nói mình cũng cố gắng, đang sử dụng thuốc vào những bệnh như sỏi thận, thần kinh viên phối. Chủ tọa nói rằng gần 10 ngày qua, Tòa ‘ưu ái’ đến bị cáo vì vấn đề sức khỏe, trong đó bố trí cho bị cáo một cái ghế riêng nhằm đảm bảo sức khỏe cho bị cáo. Tòa cũng nói, ngày mai (29/7), HĐXX sẽ xét hỏi bị cáo và ‘nhắc’ bị cáo “Nhớ đảm bảo sức khỏe tư tưởng” rồi chủ tọa nói với tổ sức khỏe của phiên tòa là “Yêu cầu bác sĩ chú ý sức khỏe bị cáo Phạm Công Danh”.
