Phát triển nóng
Ở trung tâm phố cổ Hội An, nhiều khu homestay phát triển nóng, dày đặc. Trên đường Hai Bà Trưng, dịch vụ lưu trú này dễ tìm thấy cả ngoài đường lẫn trong hẻm. Anh Phạm Ngọc Trung, chủ một homestay nằm cuối hẻm đường này cho hay trong bán kính khoảng 1km, có vài chục homestay. Hầu hết đều nhỏ, chật chội. Một số nhà ở đường lớn, tranh thủ mặt tiền làm tiệm buôn bán, homestay choán luôn khoảng có sân.
Tại đường Nguyễn Phúc Tần, Nguyễn Phúc Nguyên, biển hiệu homestay treo dày đặc. Phần lớn là nhà ống hai, ba tầng nằm san sát nhau, du khách, phương tiện qua lại tấp nập suốt ngày. Các khu vực nằm ở rìa phố cổ homestay cũng thi nhau mọc lên. Trên các trang đặt phòng, chỉ cần gõ tìm kiếm, hàng loạt homestay ở Hội An hiện ra với đầy đủ thông tin, hình ảnh, mức giá.
Theo thống kê của Phòng Văn hóa - Thông tin TP Hội An, giai đoạn 2016 - 2018, Hội An chỉ có 151 homestay với 517 phòng. Tuy nhiên tính đến hết tháng 6/2019, thành phố có 315 homestay với 1.259 phòng. Chưa kể 138 homestay đã được đồng ý về mặt chủ trương xây dựng nhưng chưa đi vào hoạt động.
Ông Nguyễn Văn Lanh, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin TP Hội An cho hay, trước đây thành phố coi homestay là sản phẩm du lịch cộng đồng chứ không phải là loại hình dịch vụ lưu trú. Các điều kiện để mở homestay rất chặt chẽ, như diện tích đất tối thiểu là 200m2, nhà không quá 5 phòng ngủ… “Tuy nhiên, khi Luật Du lịch năm 2017 ban hành, homestay được coi là 1 trong 8 loại hình lưu trú cơ bản, Hội An cũng phải thay đổi quy định về đăng ký kinh doanh homestay. Trong đó quy định có diện tích tối thiểu 100m2. Cơ chế “thoáng” hơn, khiến việc mở homestay trở nên ồ ạt, kéo theo nhiều hệ lụy”, ông Lanh cho hay.
Tung đủ “chiêu” để cầm cự
Hệ lụy đầu tiên như lời ông Lanh nói, là “dài cổ chờ khách”. Anh Phạm Ngọc Trung cho biết: homestay của nhà anh có 4 phòng, suốt 2 năm qua công suất phòng chỉ khoảng 40%. Mùa cao điểm du lịch, thỉnh thoảng được 70%. “Quanh đây chỗ nào cũng vậy thôi. Mở ra nhiều quá, trong khi khách bão hòa rồi. Ngoài việc cạnh tranh homestay với nhau, chúng tôi còn phải cạnh tranh với hostel, nhà nghỉ, khách sạn bình dân... Ở ngoài nhìn thì muốn đổ xô vào làm, nhưng làm rồi mới biết để duy trì được khốc liệt lắm”, anh thật tình.
Trong khi đó, homestay của chị Đ.T.M. dù nằm ngay mặt tiền đường lớn ở phường Cẩm Phô song nhiều tháng nay vẫn ế ẩm. Niêm yết giá từ 350.000 - 400.000 đồng/phòng, chị sẵn sàng hạ giá xuống còn 250.000 - 270.000 đồng/phòng để hút khách. “Trừ tiền thuế, tiền cho các dịch vụ đặt phòng trung gian thì mỗi phòng chỉ thu về khoảng 200.000 đồng. Có hôm tui chỉ bán được 1 - 2 phòng, không đủ trả công cho nhân viên dọn dẹp”, chị ngao ngán.
Cũng như chị M., nhiều chủ homestay khác chịu cảnh “ngồi đuổi ruồi”, song vì đã bỏ tiền đầu tư nên cắn răng làm tiếp. Từ quảng cáo, giảm giá, nhờ “đầu mối”…họ làm đủ cách để dịch vụ lưu trú của mình có thể cầm hơi.
Ngoài việc mở ra ồ ạt, ông Lê Ngọc Thuận, Chủ tịch Hiệp hội homestay Hội An thẳng thắn chỉ thêm nguyên nhân dẫn đến tình cảnh “thoi thóp” này. Đó là homestay ở Hội An đang đi sai hướng khiến du khách không mặn mà. “Bản chất của homestay là nơi để khách được cùng ăn, cùng ở, cùng giao lưu, trải nghiệm cuộc sống với người dân địa phương. Ở Hội An thì những tiêu chí này càng phải có, bởi nhắc đến Hội An là người ra nghĩ đến sự yên bình, không gian nhẹ nhàng, được sống cùng người dân bản địa.
Nhưng trên thực tế, nhiều homestay khách đến như nhét mình vào khối bê tông, đơn thuần chỉ ngủ nghỉ rồi rời đi”. Ông Thuận cho biết thêm trên các trang đặt phòng, du khách thường hay để lại những bình luận thất vọng, hụt hẫng sau khi lưu trú homestay tại Hội An.
“Để đảm bảo chất lượng dịch vụ homestay, UBND TP chủ trương tăng cường tập huấn cho những người dân làm dịch vụ lưu trú này kiến thức, kinh nghiệm kinh doanh, hướng dẫn lập thêm những sản phẩm mới cùng ăn, cùng ở, cùng làm với du khách. Đồng thời cập nhật những quy định về buồng phòng, quy tắc, thái độ ứng xử...”.
Ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Chủ tịch UBND TP Hội An
“Qua khảo sát, nhiều hộ dân bức xúc vì trước đây trầy trật mới mở được, bây giờ chỉ cần 100m2 đất, sửa sang lại mấy cái phòng là có homestay cho thuê giá rẻ. Nhiều chủ homestay chấp nhận phá giá, bán không lời để cạnh tranh, cầm cự”.
Ông Thuận thông tin
Homestay chỉ đạt 40% công suất
Tại Đà Nẵng, phần lớn các homestay nằm ở quận Sơn Trà, Hải Châu, gần với các địa điểm du lịch nổi tiếng của thành phố.
Chủ một homestay ở quận Cẩm Lệ cho hay, việc mở homestay không quá khó khăn, cần có các giấy tờ thủ tục: đăng kí kinh doanh, phòng cháy chữa cháy, an ninh trật tự… Đà Nẵng không quy định về diện tích homestay. “Nhà tôi cho thuê 200 - 500 ngàn đồng một phòng. Thời điểm hiện tại, đang kỳ nghỉ hè cũng chỉ bán được nửa số phòng. Bây giờ homestay ở Đà Nẵng đã bão hòa, không “hot” nữa, mong đừng lỗ là mừng rồi”, chị nói.
Trên các trang sang nhượng bất động sản của Đà Nẵng, tin sang nhượng homestay được đăng liên tục. Phần lớn là thuê lại nhà nguyên căn rồi bỏ tiền đầu tư nội thất, trang thiết bị để làm homestay. Mức giá sang nhượng khoảng từ 150 – 200 triệu đồng, chưa tính tiền thuê nhà. Chị H.M.T, chủ một homestay ở quận Sơn Trà sau khi chuyển đổi từ dịch vụ homestay sang dịch vụ cho thuê dài hạn cũng phải sang nhượng lại vì quá ế ẩm.
Theo Sở Du lịch Đà Nẵng, trong hai năm 2018 và 2019, công suất buồng phòng bình quân chỉ đạt khoảng 35-40%.
