Vận động cứu cây
Những ngày giữa tháng ba, về xã Diễn Kim (huyện Diễn Châu, Nghệ An), câu chuyện cứu cây gạo được người dân nơi đây bàn tán xôn xao. Từ bao đời nay, cây gạo cổ thụ này đã trở thành biểu tượng, niềm tự hào của người dân làng biển Diễn Kim.
Cứ vào cuối tháng 3 âm lịch hằng năm, hoa gạo “cháy” đỏ rực một góc làng. Theo các cụ cao niên trong làng, cây gạo có từ xa xưa, đến nay đã ngót 200 năm. Thân cây to ba người ôm không xuể, cành lá xum xuê vươn lên cao vút, tỏa bóng râm cả không gian rộng lớn. Cây gạo xù xì, chịu bao mưa nắng và bom đạn chiến tranh vẫn sống hiên ngang, sừng sững giữa đất trời. Trong tâm khảm mỗi người dân trong làng, cây gạo vừa là hiện thân của sự vươn lên, khỏe khoắn, vững chãi, vừa là miền ký ức đẹp và thân thương. Thế nhưng, vào cuối năm 2019, “cụ gạo” bỗng dưng héo dần, rụng lá khiến nhiều người lo lắng.
Cây gạo cổ thụ cao 35m, tán rộng hơn 25m2. Từ khi cây gạo lâm bệnh, người dân trong làng đã tự “thăm khám” rồi bằng kinh nghiệm vườn tược, bàn nhau phun thuốc. Thấy không hồi phục, họ tiếp tục mời chuyên gia về bắt bệnh, cứu chữa, nhưng cũng không khả thi. Khi mọi nỗ lực chạy chữa đều không có kết quả, có người bàn lùi: mặc kệ. Thế nhưng, đa số dân làng phản đối. Họ xem cây gạo như “linh hồn” của làng, tìm mọi cách cứu chữa.
Thấy người dân trong làng từ già đến trẻ đều kiên quyết cứu cây, Chủ tịch UBND xã Diễn Kim Phạm Xuân Bang đã viết một bức thư kêu gọi. “Cách đây 8 năm, một cây gạo cổ thụ ở xã Diễn Trường (huyện Diễn Châu) cũng rơi vào tình trạng khô héo, lụi tàn do sâu bệnh. Trước tình trạng đó, người dân trong xã này đã góp tiền, thuê “bác sĩ” về cứu chữa. Sau hơn một tháng điều trị, cây gạo đã được hồi sinh và phát triển tươi tốt trở lại. Thấy vậy, tôi đã liên hệ với cơ quan hữu trách với mong muốn cây gạo ở làng mình cũng sẽ hồi sinh, xanh tươi”, ông Bang chia sẻ.
Không lâu sau, một đoàn chuyên gia thuộc Viện Hàn lâm Khoa học ở Hà Nội được mời về chữa bệnh cho cụ gạo. Nguyên nhân ban đầu được xác định, trong quá trình làm đường nông thôn mới đã làm động gốc, cộng thêm sâu bệnh khiến cây yếu dần và lâm trọng bệnh. Họ đề ra kế hoạch cứu cây trong ba năm.
Phương án được đưa ra là khơi thông và làm vòng vây bảo vệ cây bán kính 70cm; đồng thời phun thuốc trị các loại sâu bệnh. Tuy nhiên, cây gạo nằm bên đường, một mặt áp sát nhà dân nên việc khơi thông gặp khó khăn. Nếu tiến hành buộc phải lấy thêm phần đất đường đi và một phần nhà dân. Điều bất ngờ, bà con trong làng đã tự nguyện hiến đất để dành không gian cho cây gạo.
Linh vật của dân làng
Sống và gắn bó cả cuộc đời bên cây gạo, bà Nguyễn Thị Huê (94 tuổi) nuối tiếc khi hai năm nay không được nhìn thấy hoa gạo nở đỏ rực mỗi độ tháng Ba về. Hiện cây được điều trị đã bị cắt tỉa hết cành, lá. “Khi tôi lớn lên đã thấy cây gạo sừng sững, vượt qua cả những mái nhà cao tầng. Tháng Ba, hoa gạo nở đỏ rực một góc làng. Ngày đó, muốn giới thiệu người ta về làng, chỉ cần nói đi về hướng cây gạo sẽ tìm được. Gốc cây này cũng là nơi che nắng cho dân làng nghỉ ngơi uống nước mỗi khi đi làm đồng về trong những ngày hè oi ả”, bà Huê kể.
Đối với nhiều thế hệ trong làng, cây gạo luôn gắn liền với ký ức tuổi thơ. Cây gạo là nhân chứng cho hàng chục thế hệ đã sinh ra và nằm xuống nơi mảnh đất này. Gần sáu thập niên ở Diễn Kim, bà Huê đã chứng kiến nhiều biến động của ngôi làng. Nhưng mỗi lần ngước lên nhìn cây gạo thấy tươi tốt, bà thấy thảnh thơi, an lòng.
Hiện ngay sát cây gạo, dân làng đã làm một chiếc miếu nhỏ để thắp hương cầu bình an và may mắn. Bà Huê bảo, những người con của quê hương trước khi đi làm ăn xa, hay ra khơi mưu sinh đều có thói quen tìm đến thắp hương cầu an. Cây gạo là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của bà con nơi đây.
Ngước nhìn cây gạo cổ thụ trơ trụi chỉ còn mỗi thân cây, bà Huê nói: “Ở cái tuổi gần đất xa trời rồi, tôi chỉ mong trước khi nhắm mắt được một lần nữa thấy cây gạo nở hoa đỏ cả một góc làng như trước. Mong cây sớm mạnh khỏe trở lại, rứa là mừng rồi!”.
“Cuộc kêu gọi kinh phí nhanh chóng nhận được hưởng ứng của người dân. Hộ ba chục, hộ dăm chục ngàn, cộng thêm phần đóng góp của những người con Diễn Kim đang lập nghiệp ở phương xa gửi về, chỉ trong thời gian ngắn đã vận động được cả trăm triệu đồng. Có kinh phí, người dân càng tin tưởng vào việc "cụ gạo" sẽ hồi sinh”. Chủ tịch UBND xã Diễn Kim Phạm Xuân Bang
