Mụn trứng cá là bệnh do nang lông, tuyến bã ở da hoạt động thái quá làm tiết nhiều bã nhờn, trong khi miệng nang lông lại bị bít kín do tăng sừng hóa, chất bã nhờn ứ đọng ở lỗ chân lông tạo thành nhân mụn. Khi nhân mụn thành hình, thường có sự phát triển, tăng sinh một loại vi khuẩn có tên là propionibacterium acnes ở lỗ chân lông, gây nên tình trạng viêm đỏ của mụn mủ.
 |
| Các mụn trứng cá do thuốc thường nổi ở ngực, lưng, vai và cánh tay. |
Các mụn trứng cá do thuốc thường nổi ở ngực, lưng, vai và cánh tay. Cần phân biệt chẩn đoán mụn trứng cá do thuốc với mụn trứng cá thông thường, mụn trứng cá do mỹ phẩm, viêm nang lông... Ngoài mụn trứng cá thông thường, ta có thể gặp dạng khác, như: Mụn trứng cá dạng nang, mụn trứng cá mụn mủ, mụn trứng cá do mỹ phẩm và đặc biệt là loại mụn trứng cá do thuốc.
Loại thuốc nào dễ gây nổi mụn?
Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây mụn. Khi phải dùng trong thời gian dài, tác hại gây mụn càng rõ rệt. Các thuốc dùng toàn thân (tức uống hoặc tiêm) dưới đây có thể gây nổi mụn: Thuốc kháng sinh, các vitamin nhóm B, thuốc tránh thai, các thuốc corticoid, thuốc chống động kinh (lithium), kháng sinh chống lao, thuốc tim mạch, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp nặng, thuốc trị bệnh vẩy nến…
Tuy nhiên, một số thuốc điều trị các bệnh thông thường cũng có thể gây mụn.
Nổi mụn do dùng thuốc kháng sinh: Là một hiện tượng khá phổ biến ở nhiều người. Tình trạng mụn có thể nhẹ hoặc nặng tùy theo thời gian sử dụng thuốc kháng sinh và cơ địa của mỗi người. Việc sử dụng thuốc kháng sinh liên tục trong thời gian dài có thể khiến làn da bị ảnh hưởng, dễ nhận thấy nhất là da bị đen và sạm, sần sùi, thô ráp, nổi mụn trứng cá… Nguyên nhân có thể là do thuốc kháng sinh ảnh hưởng đến chức năng gan, gan giảm khả năng thanh lọc và đào thải độc tố trong cơ thể nên bùng phát qua da gây mụn. Ngoài ra, nổi mụn còn có thể là do hệ miễn dịch của cơ thể xuất hiện phản ứng lại với thuốc, tạo ra kháng thể và histamin, phản ứng trên da gây ra các dạng mụn.
Thuốc tránh thai: Khi dùng thuốc tránh thai hàng ngày chứa hai loại hormon estrogen và progesteron tổng hợp, lượng hormon trong cơ thể thay đổi, do vậy có khá nhiều tác dụng phụ liên quan đến việc dùng loại thuốc này, trong đó có nổi mụn trứng cá.
Phần lớn người sử dụng thuốc tránh thai một thời gian sẽ cảm nhận thấy làn da mịn màng hơn do thuốc tác động vào nội tiết của cơ thể. Vì vậy, trên thực tế bác sĩ da liễu vẫn dùng thuốc tránh thai hàng ngày để điều trị những trường hợp bị mụn trứng cá dạng trung bình đến nặng do nguyên nhân liên quan đến nội tiết. Ở chiều ngược lại, không ít trường hợp dùng thuốc tránh thai thì lại bị mụn nhiều hơn. Bởi vì, thuốc tránh thai hàng ngày bản chất là thuốc nội tiết, khi uống vào cơ thể, thuốc ức chế các hormon gây rối loạn nhẹ. Chính điều này có thể khiến các tuyến bã nhờn dưới da tăng sinh gây mụn. Nhưng sau khi dùng khoảng 3 tháng mà thấy tình trạng mụn không đỡ, thậm chí còn nổi nhiều hơn thì chị em nên hỏi ý kiến bác sĩ để xử trí phù hợp.
Các thuốc corticoid dễ gây mụn: Có tình trạng nhiều người lạm dụngcác thuốc corticoid bôi da. Không ít trường hợp sử dụng kem bôi tự pha chế mà thành phần chính có chứa glucocorticoid (thường gọi tắt corticoid) dùng như kem dưỡng da hàng ngày. Đây là sai lầm khá phổ biến. Các thuốc bôi ngoài da như cortibion, halog, synalar, flucinar, topsyne,... được khá nhiều người hiểu lầm là có thể dùng như kem dưỡng da hàng ngày và gây tai biến có khi rất trầm trọng.
 |
Mụn trứng cá ảnh hưởng đến thẩm mỹ và gây mất tự tin cho 'khổ chủ'. |
Kem bôi có chứa corticoid cho tác dụng tức thời mà nhiều người rất thích như: da trắng, mịn, láng hơn do tác dụng chống viêm của corticoid. Trong thời gian đầu sử dụng thuốc chứa corticoid, mụn giảm nhanh chóng. Nhưng sau khi dùng lâu dài là hàng loạt tác dụng phụ có thể xảy ra, mụn trứng cá xuất hiện trở lại với tình trạng nặng hơn hoặc bị mụn đỏ, mụn li ti, teo da, rạn da, tăng tiết bã nhờn, giãn mạch máu, làm hư hết da mặt. Làn da trong bối cảnh lệ thuộc corticoid gây nhiều trở ngại cho những tiến trình điều trị sau đó.
Điều trị nổi mụn do thuốc thế nào?
Để điều trị mụn trứng cá do thuốc, trước tiên cần ngưng ngay thuốc nghi ngờ làm nổi mụn. Không tự ý bôi các thuốc trị mụn lên da. Việc làm này chỉ tăng gánh nặng cho da, đồng thời việc không dùng đúng thuốc trị cho từng loại mụn, dễ khiến mụn nổi nhiều hơn. Điều đáng chú ý là bên cạnh việc bị mụn trứng cá thông thường, người bệnh bị các dạng mụn khác mà không biết. Do không biết bị loại mụn trứng cá nào và đặc biệt chữa trị không đúng cách mà việc trị mụn trở nên phức tạp. Trong trường hợp cần điều trị mụn bằng thuốc, tốt nhất đến khám và chữa trị ở chuyên khoa da liễu để có phương án dùng thuốc cụ thể, TS.BS Vũ Thái Hà (bệnh viện Da liễu Trung ương) khuyến cáo.
 |
Rửa mặt 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và tối cũng hỗ trợ quá trình trị mụn. |
Các biện pháp chăm sóc da đúng cách cũng hỗ trợ quá trình trị mụn: Rửa mặt 2 lần mỗi ngày vào buổi sáng và tối bằng nước muối loãng, nước muối sinh lý hoặc sữa rửa mặt dịu nhẹ, không chứa xà phòng. Không nặn mụn, cạy mụn, sờ tay lên mặt… Hạn chế ra ngoài nắng, nên dùng kem chống nắng có chỉ số SPF>30 trước khi ra khỏi nhà từ 20- 30 phút. Hạn chế trang điểm và lạm dụng mỹ phẩm.
Có thể dùng thuốc dạng kem hoặc thuốc mỡ chứa tetracyclin, tretinoin (nồng độ 0,025%) để kháng khuẩn và trị liệu. Có thể bổ sung viên uống có chứa vitamin A, vitamin E để tăng cường sức khỏe cho làn da.
