Ông Cơ cho biết bệnh viện đang gặp rất nhiều khó khăn vì thiếu thuốc, vật tư y tế. Sau khi dịch COVID-19 kiểm soát tốt, bắt đầu sang quý II/2022, số lượng bệnh nhân đến với bệnh viện tăng lên đột biến, hầu hết các chuyên khoa đều tăng đến 5 lần, làm cho áp lực thiếu trang thiết bị, vật tư, thuốc vốn dĩ đã có từ trước, nay thiếu trầm trọng hơn.
Thuốc thiếu, máy móc "đắp chiếu"
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc và trang thiết bị y tế, theo ông Cơ là do tại bệnh viện, hầu hết thiết bị y tế là liên doanh, liên kết, máy đặt, máy mượn và máy liên doanh. Khi các máy, thiết bị này hết hợp đồng liên doanh, liên kết thì dừng hoạt động. Thêm nữa các cơ quan hậu kiểm, khi kiểm tra các hoạt động liên doanh, liên kết, xã hội hóa ở Bệnh viện Bạch Mai cũng phát hiện các vướng mắc về tư pháp. Do vậy, các thiết bị, vật tư y tế không đáp ứng được các quy định, quy chuẩn về pháp lý để tiếp tục thực hiện.
“Từ đó dẫn đến thực trạng các máy móc chẩn đoán, như máy chụp chiếu, siêu âm, cộng hưởng từ, máy test CT, các máy kỹ thuật cao như robot phẫu thuật … là những thiết bị hiện đại nhưng vướng vào pháp lý, vướng vào các quy định. Mặc dù được các cơ quan chức năng, tư pháp ủng hộ đưa ra hoạt động trở lại để phục vụ thăm khám, chăm sóc cho người bệnh, nhưng còn vướng vấn đề pháp lý như đã hết hợp đồng nên Bệnh viện Bạch Mai không thể đưa vào hoạt động cho người bệnh có bảo hiểm y tế dù bệnh nhân có bảo hiểm y tế đến với BV Bạch Mai chiếm hơn 90%”, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai nói và khẳng định cơ quan bảo hiểm hiện tại không thể thanh toán cho người bệnh nếu bệnh viện sử dụng các loại máy này.
Ban lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai đã có các văn bản, báo cáo cụ thể với Bộ Y tế, các cơ quan bảo hiểm xã hội Việt Nam và Hà Nội tháo gỡ những vướng mắc này, cùng chung tay để đưa các thiết bị y tế đang “đắp chiếu” vào sử dụng, phục vụ người bệnh, tuy nhiên tới nay cũng chưa giải quyết được.
Số lượng bệnh nhân tăng đột biến như vậy, không riêng gì Bệnh viện Bạch Mai mà nhiều bệnh viện công khác, nhiều bệnh viện tuyến cuối ở Hà Nội cũng rơi vào tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế. Nguyên nhân, theo ông Cơ là khó khăn ở chuỗi cung ứng. Hiện nhiều vật tư tiêu hao, sinh phẩm có trong thầu, trúng thầu rồi nhưng các nhà cung cấp, các công ty, đơn vị phân phối không cung cấp được. Ngoài ra, các công ty được trao thầu, mời thầu thì không chào thầu, không tham gia thầu, bởi lẽ sau hơn 2 năm dịch bệnh, nhiều công ty có sản phẩm thông dụng, phổ biến, thiết yếu đã bị đứt chuỗi và phá sản, không thể cung ứng được.
Giá của các mặt hàng này hiện tại so với những giá đã trúng thầu trước đây trong vòng một năm qua cũng đã tăng lên rất nhiều. Do vậy các công ty có báo cáo là không thể chào thầu với giá như vậy nữa vì sẽ bị lỗ.
Văn bản pháp quy chưa cập nhật, gây khó
Ông Đào Xuân Cơ cũng thẳng thắn chỉ ra, một số văn bản pháp quy, một số thông tư, nghị định không được cập nhật: “Khi chúng tôi bắt tay vào làm thì thấy những quy định không mang tính cập nhật nữa, gây khó khăn cho việc mua sắm, đấu thầu. Hiện Bộ Y tế đang chỉ đạo các vụ, cục, cơ quan liên quan sửa Thông tư 14, 15 liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư. Bộ Tài chính cũng đang tích cực sửa Thông tư 58. Chúng tôi cũng đã kiến nghị sửa Nghị định 98 liên quan đến đấu thầu thuốc, vật tư.
Cần làm sao cho những văn bản pháp quy của chúng ta trở thành các công cụ hữu ích, tiện ích cho các cơ sở, bệnh viện, cơ sở y tế mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế được thuận tiện, minh bạch, công khai. Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, và lãnh đạo Bộ Y tế cũng quyết liệt chỉ đạo sửa và chúng tôi là những người đồng hành để sửa các văn bản pháp quy này”.
TS Nguyễn Thị Ngọc Bảo, Phó Giám đốc Trung tâm Đấu thầu quốc gia nhấn mạnh thiếu thuốc, vật tư y tế không phải vấn đề mới mà từ rất lâu nhưng tình trạng thiếu ở mức độ nào, thiếu ra sao cần phải có số liệu cụ thể mới có giải pháp khắc phục. Thực tế cho thấy cũng có những danh mục thuốc thừa. Ví dụ trong đấu thầu thuốc quốc gia, các đơn vị khi lập kế hoạch phải cam kết dùng 80% nhưng có những thuốc nhu cầu sử dụng chỉ 20%. Bộ Y tế đã lập 4 đoàn đi kiểm tra vấn đề thiếu thuốc, vật tư ở cơ sở y tế. Ở nguyên nhân liên quan pháp lý, theo bà Bảo hầu như 90% văn bản pháp lý không theo kịp được thực tế. TS Nguyễn Huy Quang, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Y tế nhấn mạnh: "Chúng ta phải khẳng định tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị y tế đặc biệt là vật tư tiêu hao, hóa chất là trầm trọng, trải dài từ bệnh viện thuộc Bộ đến tuyến tỉnh, huyện, trạm y tế, ảnh hưởng đến chất lượng, công bằng trong khám chữa bệnh. Thiếu thuốc bảo hiểm y tế buộc người bệnh phải bỏ tiền túi mua thuốc ngoài. Vì thế, muốn tìm giải pháp chúng ta phải tìm nguyên nhân, khách quan, chủ quan".
Chung quan điểm, TS Bùi Thị An, Nguyên Đại biểu Quốc hội khóa XIII cho rằng muốn đảm bảo sức khỏe cho nhân dân phải có thuốc vì vậy thiếu thuốc là vấn đề khá lớn hiện nay. Thiếu thuốc không chỉ riêng Bệnh viện Bạch Mai mà còn ở 28 bệnh viện, 12 sở y tế. Việc không có đủ thuốc là vấn đề của cả xã hội không chỉ riêng ngành y.
Bộ Y tế chậm chạp trong khảo sát tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế
Vừa qua, Bộ Y tế đã có quyết định thành lập 4 đoàn khảo sát để đánh giá tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị y tế trên cả nước. Tuy nhiên, tại tọa đàm, ông Nguyễn Huy Quang – nguyên Vụ trưởng Vụ pháp chế đánh giá, động thái trên của Bộ Y tế “về mặt quản lý nhà nước thì tôi cho đấy là chậm”. Bởi theo ông, tình trạng thiếu thuốc đã có từ lâu và vừa qua đã là đỉnh điểm, như vậy, lẽ ra để đánh giá khách quan thực trạng, không phải đến bây giờ mới thành lập đoàn mà phải thực hiện từ trước đó.
PGS.TS Bùi Thị An cho rằng tình trạng thiếu thuốc là vấn đề không chỉ của ngành y mà cả Chính phủ, cần xem như trận đánh để nhanh chóng vào cuộc giải quyết ngay. Bà đề nghị cần nhanh chóng rà soát cơ chế chính sách liên quan đấu thầu mua sắm thuốc, nếu có vướng mắc thì sửa ngay.
Nguyên ĐBQH khóa XIII cũng mong mỏi các bệnh viện "dũng cảm vào cuộc để gỡ" khi đề cập tâm lý lo ngại những vấn đề pháp lý. Bởi theo bà, nếu để tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng lớn đến người bệnh, đặc biệt là người bệnh nghèo, là nhóm yếu thế trong xã hội. Từ đó, tình trạng này sẽ tác động không chỉ dừng lại ở ngành y mà còn đến vấn đề chính trị và dân sinh của toàn đất nước.
