Bác sĩ Junpei Yamamura, công tác tại Trung tâm y tế Minatomachi ở thành phố Yokohama, là người thực hiện một đoạn phim dài 13 phút bằng tiếng Việt sau khi sang thăm Việt Nam trong thời gian từ tháng 5 đến tháng 6 năm nay để phỏng vấn 4 người Việt trở về từ Nhật Bản sau khi họ có một thời gian trải nghiệm tồi tệ với hệ thống học việc.
Trong số những người được phỏng vấn có một thanh niên 24 tuổi bị mất thị lực ở mắt trái sau một tai nạn tại công trường xây dựng ở Nhật Bản. Người thanh niên này đã nói về những khó khăn, vất vả mà anh phải trải qua khi làm việc dưới danh nghĩa người học việc.
Người thanh niên này nói rằng, sau khi bị tai nạn, anh bị đơn vị giám sát buộc phải rời khỏi Nhật Bản. Anh nói rằng anh đã không được tạo điều kiện để làm thủ tục lấy bảo hiểm thương tích mà phải về đến Việt Nam mới làm được. Đoạn phim còn ghi nhận những trường hợp bị bạo lực thân thể và phải làm thêm giờ mà không được trả công.
Đoạn phim do bác sĩ Yamamura thực hiện đã được Mạng lưới các luật sư vì lao động nước ngoài đưa lên YouTube. Mạng lưới các luật sư vì lao động nước ngoài đang hợp tác với bác sĩ Yamamura để giúp đỡ các lao động nước ngoài ở Nhật Bản.
Hãng thông tấn Nhật Bản Kyodo dẫn số liệu từ Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cho biết, tính đến cuối năm 2016 có khoảng 229.0000 người nước ngoài lao động học việc tại Nhật. Trong số đó, người Việt chiếm nhiều nhất với 88.000 người, tiếp theo là người Trung Quốc với 81.000, người Philippines 23.000 và người Indonesia 19.000.
Sắp thay đổi mạnh
Chương trình đào tạo thực tập kỹ thuật cho phép người nước ngoài sang làm việc cho các công ty Nhật Bản dưới dạng lao động học việc nhằm giúp họ có được các kỹ năng tốt để có thể góp phần phát triển đất nước họ sau khi trở về. Tuy nhiên, có không ít đơn vị tuyển dụng Nhật lợi dụng hệ thống này như một nguồn lao động giá rẻ.
Số liệu của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật công bố hồi tháng 8 cho thấy có đến 4.004 đơn vị tuyển dụng sử dụng lao động của Chương trình đào tạo thực tập kỹ thuật đã vi phạm luật lao động trong năm 2016. Đây là mức cao kỷ lục tính từ năm 2003. Con số này cao hơn năm trước là 309 trường hợp, cho thấy số lượng người nước ngoài sang Nhật làm lao động học việc ngày càng tăng. Những vi phạm liên quan đến giờ làm việc kéo dài hơn mức quy định chiếm đến 24%, tỷ lệ vi phạm về thực hiện các biện pháp bảo hộ cần thiết chiếm 19%, sau đó là vi phạm về quỵt tiền làm thêm giờ với 14%.
Chương trình đào tạo thực tập kỹ thuật sẽ được thay đổi rất nhiều vào tháng tới. Thời gian đào tạo sẽ được mở rộng từ 3 lên 5 năm và một cơ quan giám sát sẽ được thành lập để kiểm tra xem các công ty có tuân thủ đúng quy định về trả tiền lương, tiền công hay không.
Lao động học việc nước ngoài đang làm việc trong nhiều ngành nghề khác nhau ở Nhật Bản. Trong lĩnh vực sản xuất, các đơn vị sử dụng lao động học việc bao gồm các nhà sản xuất máy móc, công ty xây dựng và công ty chế biến thực phẩm, một quan chức của Tổ chức hợp tác đào tạo quốc tế Nhật Bản, đơn vị kết nối lao động học việc người nước ngoài với các công ty Nhật Bản, cho biết.
Bác sĩ Yamamura nói rằng Nhật Bản nên coi lao động người nước ngoài là công nhân chứ không phải là người học nghề.
