Tại Hội thảo liêm chính trong nghiên cứu do Bộ GD&ĐT, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hôm 19/12, Đại diện Đại học Bách khoa Hà Nội đã chia sẻ một nghiên cứu do Ban Khoa học - Công nghệ của ĐH thực hiện về xây dựng liêm chính học thuật qua khảo sát ở cơ sở giáo dục đại học.
 |
Sinh viên nghiên cứu khoa học. Ảnh: minh họa |
Theo đó, khảo sát được thực hiện đối với các đối tượng từ cử nhân đến tiến sĩ có kinh nghiệm nghiên cứu khoa học đến từ các trường ĐH trong cả nước.
Nhóm tác giả cho rằng liêm chính học thuật chính là những nguyên tắc, chuẩn mực liên quan về đạo đức trong giáo dục; sự trung thực, ngay thẳng, trong sáng, công bằng, minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động nghiên cứu, giảng dạy, học tập; liêm chính trong nghiên cứu khoa học, sáng tạo và đào tạo.
Tuy nhiên, việc vi phạm liêm chính không chỉ đặt ra ở Việt Nam mà còn là vấn đề toàn cầu. Nghiên cứu của thế giới cho thấy 1/16 tác giả tự đạo văn (sao chép cụm từ và câu dài); 1/1.000 tác giả đạo văn (sao chép giá trị 1 đoạn văn từ bài báo của người khác mà không trích). Các nước phát triển, các nước đang phát triển, nước công bố ít, nước công bố nhiều đều có tỉ lệ phần trăm nhất định về đạo văn.
"Vấn đề ở chỗ, tỉ lệ phần trăm thấp nhưng số lượng không thấp", đại diện ĐH Bách khoa Hà Nội nói.
Nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát một số cán bộ, giảng viên một số trường ĐH trong nước về các vấn đề: hiểu biết, nhận thức, quan điểm về liêm chính học thuật; đánh giá về biện pháp quản lý của cơ sở giáo dục; thái độ ứng xử khi phát hiện vi phạm; các yếu tố chính tác động tới thực hiện liêm chính học thuật.
 |
Đối tượng tham gia khảo sát liêm chính học thuật do ĐH Bách khoa Hà Nội thực hiện. Nguồn BKHN |
Kết quả cho thấy có 5 hành vi vi phạm liêm chính phổ biến nhất trong nghiên cứu đó là đưa tên những người không tham gia vào quá trình nghiên cứu làm tác giả, đồng tác giả công trình; đạo văn/tự đạo văn; làm hộ/làm thuê các công trình khoa học; sử dụng công trình nghiên cứu của cả nhóm cho mục đích cá nhân mà chưa có sự đồng ý của nhóm nghiên cứu; bịa đặt, sử dụng số liệu giả trong nghiên cứu tổng quan, kết quả nghiên cứu.
Nguyên nhân những vi phạm này là do áp lực về số lượng công bố của cá nhân; tạo cơ hội thăng tiến cá nhân; cam kết khi nhận các nguồn tài trợ; áp lực từ nhu cầu kinh tế của cá nhân.
Trường ĐH phải có trách nhiệm nâng cao liêm chính học thuật
Từ kết quả nghiên cứu, nhóm tác giả đề nghị đối với các cơ sở giáo dục ĐH cần thiết phải có quy định nội bộ để đảm bảo căn cứ, sự tuân thủ liêm chính học thuật; sự cần thiết phải tuyên truyền/truyền thông cho cán bộ và người học, nhận thức đúng để thực hiện liêm chính học thuật; cần thống nhất, sử dụng công cụ kiểm soát đạo văn; có quy định khen thưởng minh bạch trong thực hiện liêm chính học thuật để làm rõ thái độ và phòng ngừa; sự cần thiết của mỗi cá nhân: nhận thức, hiểu biết, trách nhiệm, phòng ngừa, tuân thủ; cơ sở giáo dục đại học có quy định về liêm chính học thuật, nêu rõ về ngưỡng đạo văn (% trùng lặp giới hạn) trong các báo cáo và công bố theo đặc thù lĩnh vực phù hợp.
 |
Đại diện ĐH Bách khoa Hà Nội trình bày kết quả nghiên cứu tại Hội thảo liêm chính nghiên cứu |
Đồng thời sử dụng các công cụ kiểm tra đạo văn đảm bảo khách quan trong các sản phẩm khoa học, đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học (có thể sử dụng công cụ Turnitin). ĐH Bách khoa Hà Nội đã và đang xây dựng phần mềm kiểm tra trùng lặp bằng tiếng Việt...
Đối với cơ quan quản lý và hệ thống, nhóm tác giả đề xuất có sự phối hợp, kết nối các cơ quan quản lý nhà nước: quan điểm thống nhất và xây dựng chính sách thực hiện liêm chính học thuật tại các cơ sở nghiên cứu, đào tạo; cơ quan quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu khoa học và đào tạo dùng chung cơ sở dữ liệu phục vụ kiểm soát đạo văn; thống nhất về các công cụ kiểm soát đạo văn; các đơn vị trong nghiên cứu và đào tạo xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu khoa học và đào tạo chia sẻ, phối hợp tuyên truyền nhận thức cho cán bộ và người học.
