Ác là, bồ các, ác xắc, hỉ thước, ác là châu Âu (danh pháp hai phần: Pica pica) là một loài chim định cư trong khu vực châu Âu, phần lớn châu Á, tây bắc châu Phi. Nó là một trong vài loài chim trong họ Quạ (Corvidae) có tên gọi chung là ác là và thuộc về nhánh phân tỏa cận Bắc cực của ác là "đơn sắc".
Ác là có chiều dài khoảng 40–51 cm. Đầu, cổ và ngực màu đen bóng với ánh lục và tím kim loại, bụng và vai màu trắng; hai cánh màu đen và được làm bóng bằng màu xanh lục sẫm hay tía, các lông cánh có các tơ bên trong màu trắng, lộ rõ khi dang cánh ra. Đuôi xòe rộng dần màu đen, lốm đốm xanh lục-vàng đồng hay các màu ngũ sắc khác. Chân và mỏ màu đen.
Chim non trông tương tự như chim trưởng thành, nhưng không có độ bóng trên bộ lông màu đen than. Ác là đực lớn hơn một chút so với ác là cái.
Loài này có nhiều phân loài. Chủng ở tây bắc châu Phi khác ở chỗ có một mảng da trần xung quanh mắt và không có mảng trắng trên phao câu, chủng tây nam bán đảo Ả Rập khác ở chỗ nhỏ hơn, với bộ lông màu đen xỉn và không có các sắc thái ngũ sắc cũng như chỉ có lượng màu trắng tối thiểu tại cánh. Chủng Siberi có nhiều màu trắng trên cánh nhất và ngũ sắc xanh lục rực rỡ; chủng ở Triều Tiên có nước bóng màu tía và các cánh dài hơn nhưng đuôi lại ngắn hơn.
 |
 |
Chim ác là nhỏ bé rỉa thịt sống trên lưng tê giác có sừng nặng 2 tấn.
May mắn hay mang lại bất hạnh?
Ác là là phổ biến trong văn hóa dân gian châu Âu, với nhiều điều mê tín về nó. Nói chung, loài chim này gắn liền với bất hạnh và phiền muộn. Điều này có thể là do xu hướng đã được biết khá rõ của nó trong việc "trộm cắp" các vật thể sáng bóng, cũng như tiếng kêu khàn khàn, ríu rít của nó. Chẳng hạn tại Scotland, ác là gần cửa sổ của nhà là điềm báo trước cái chết còn trong văn hóa dân gian Đức thì ác là được nhìn nhận như là kẻ trộm.
Tuy nhiên, tại Trung Quốc, thay vì là dấu hiệu của sự không may mắn, ác là lại được coi là dấu hiệu của may mắn. Tên của nó trong tiếng Trung (喜鹊: hỉ thước) nghĩa là con chim báo điềm lành.
Ác là là loài chim chiếm cứ lãnh thổ và chúng sống trong lãnh thổ đó quanh năm, thậm chí cả trong vùng phân bố phía bắc của loài này. Các cặp ác là kết đôi theo chế độ một vợ một chồng và sống cùng nhau trong suốt cuộc đời nhưng nếu một trong hai con bị chết thì con kia sẽ tìm kiếm bạn tình mới trong số những con chim một tuổi.
Việc giao phối diễn ra vào mùa xuân. Để phô trương tán tỉnh, các con đực nâng lên và hạ xuống rất nhanh các lông đầu của chúng, dựng đứng, xòe và khép đuôi của chúng giống như chiếc quạt và hót bằng âm thanh mềm mại hoàn toàn khác với tiếng kêu khàn khàn thông thường của chúng. Trong khi đó các lông mềm ở hai hông được nâng lên và các lông bay chính cùng các mảng đốm trên vai được trải rộng để cho phần màu trắng dễ thấy, có lẽ để hấp dẫn và thu hút mắt của con mái. Các đường bay ngắn và săn đuổi cũng là một phần của việc ve vãn tán tỉnh.
Các cây cao được ác là chọn làm nơi làm các tổ lớn. Tổ được gắn vững chắc vào chạc cây trung tâm của các cành cao. Khung tổ bằng các que củi được gắn kết bằng đất sét và lót bằng cùng loại vật liệu được che phủ bằng các rễ mịn; phía trên các cành to mập, đầy gai, dù lỏng lẻo, thành vòm với một lối vào được che đậy kỹ. Khi lá rụng các tổ lớn này lộ rất rõ. Khi cây thưa thớt và thậm chí ngay cả khi có nhiều cây, đôi khi tổ cũng được làm trong bụi rậm hay hàng rào.
Chúng đẻ từ 5-8 trứng nhỏ (tối đa tới 10 như đã được ghi nhận); thường có màu lục-lam với các đốm xám hay nâu. Trứng đẻ trong tháng 4 và chỉ một lứa được nuôi nấng trừ khi có thảm họa xảy ra với lứa trứng ấp đầu tiên.
Chim ác là - cơn ác mộng mùa xuân của người dân Australia
Những cú đột kích từ trên cao của chim ác là có thể gây mù mắt hoặc chảy máu đầu cho bất kỳ người nào đến gần tổ của chúng.
Ở đất nước nổi tiếng với những loài động vật hoang dã nguy hiểm, từ cá mập tới nhện và rắn, loài vật khiến người dân Australia sợ hãi nhất lại là loài chim màu trắng và đen chỉ dài hơn 30 cm. Chỉ tính riêng mùa xuân năm nay, số vụ đột kích của chim ác theo ước tính là 3.000 vụ, chủ yếu từ tháng 8 đến giữa tháng 10, gây thương tích cho khoảng 400 người, theo website cộng đồng Magpie Alert.
Dù gây ra nhiều thương tích và gieo rắc nỗi sợ hãi mỗi năm, chim ác là vẫn là một trong những loài chim được yêu quý nhất tại Australia. "Chúng là loài chim đặc biệt thu hút. Chúng rất duyên dáng, rất thông minh và đôi khi có thể kết bạn, đặc biệt với những người cho chúng ăn", Maslen nói.
Chim ác là Australia không có họ hàng với loài chim ở châu Âu, theo Gisela Kaplan, giáo sư danh dự tại Đại học New England ở đông nam Australia. Kaplan đã nghiên cứu hành vi của chim ác là suốt hàng thập kỷ. Bà cho rằng chim ác là có thể hình thành tình bạn lâu dài với con người nếu chúng được đối xử đúng. "Đột kích thực tế là hành vi rất phổ biến ở mọi loài chim. Lý do mọi người thường không để ý tới là hầu hết chim biết hót đều nhỏ đến mức nếu chúng nhào xuống, mọi người cũng không biết", Kaplan giải thích.
Phần lớn các cuộc đột của chim ác là được thực hiện bởi chim đực nhằm tự vệ, khi chúng cho rằng một người qua đường xa lạ hoặc nguy hiểm tới quá gần tổ. Theo Kaplan, hành vi đột kích chỉ là cảnh báo để làm người lạ mặt tránh xa, không phải tấn công có chủ ý. "Chúng có thể nhào xuống vài lần để chỉ cho mọi người "Bạn đến hơi gần tổ của tôi' và nếu mọi người không đáp lại, chúng có thể ghé sát đầu họ hơn hoặc thậm chí va chạm", Kaplan cho biết.
Chim ác là ba lần bổ nhào tới tấn công người đạp xe. Video: Twitter.
