Độ hài lòng còn thấp
TS Vũ Trọng Bình, Phó Viện trưởng Chính sách và Chiến lược Phát triển NNNT (Bộ NN&PTNT) cho biết, đây là lần đầu tiên, chỉ số về dịch vụ công trong nông nghiệp, nông thôn (RPSI) được công bố. Bộ chỉ số này dựa trên đánh giá độ hài lòng của cư dân nông thôn với 4 dịch vụ công (khuyến nông, thú y, nước sạch và y tế xã) mà họ tiếp cận hằng ngày và cũng là kênh đo tính “công bộc” của chính quyền cơ sở tại 3 tỉnh là Hà Nam, Bình Định và Vĩnh Long.
Với dịch vụ y tế, đa số hộ dân sống ở tại các xã có xu hướng sử dụng dịch vụ y tế tuyến trên hơn là tuyến xã. Chỉ 30% số hộ ghi nhận dễ dàng tiếp cận với y tế xã. Trong khi người dân khá hài lòng với chất lượng cung cấp dịch vụ y tế xã, còn tỷ lệ khá cao vẫn chưa hài lòng với chất lượng các công trình và hệ thống đường nước sinh hoạt tại các địa phương. Nội dung này với dịch vụ khuyến nông, thú y cũng chỉ ở mức trung bình.
 |
| Nhiều người dân không tin tưởng vào dịch vụ thú y cấp xã vì dịch bệnh vẫn xảy ra liên miên. Ảnh: Đức Trung. |
Có tới 35% số hộ được hỏi, không tin tưởng chất lượng nước nhận được nên phải dùng biện pháp khử trùng. Các mẫu điều tra cho thấy, mỗi năm có 2 tháng thiếu nước hợp vệ sinh cho nhu cầu sinh hoạt của người dân. Các xã ven sông, ven biển, có nơi thời gian thiếu nước tới 3 tháng như Tuy Phước (Bình Định), Bình Tân (Vĩnh Long).
Với dịch vụ thú y, việc cấp giấy chứng nhận tiêm phòng chưa được thực hiện nghiêm túc ở các địa phương. Theo ông Bình, tỷ lệ đàn vật nuôi được tiêm phòng tăng, nhưng tỷ lệ gia súc, gia cầm được tiêm đủ mũi theo quy định còn thấp. Tỷ lệ tiêm phòng cao ở mức trên 90% rất ít, đa số ở mức 50-60%, có nơi chỉ 20%, thậm chí nhiều nơi đến khi dịch bùng phát rồi vẫn chưa tiêm phòng. Người dân coi người bán thuốc thú y là đối tượng trợ giúp dịch vụ thú y hơn là cán bộ tại trạm thú y.
Theo nhóm nhiên cứu, người dân đánh giá thấp về năng lực của cán bộ thú y và mức độ tin tưởng đối với hoạt động thú y địa phương. Có 17,6% số người dân cho rằng, có tiêu cực, gian lận trong công tác tiêu hủy gia súc gia cầm để nhận tiền hỗ trợ của nhà nước. Nhóm địa phương cần cải thiện tính giải trình và minh bạch là Duy Tiên (Hà Nam), Vân Canh (Bình Định), Bình Tân (Vĩnh Long).
Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc giám sát dịch vụ ở các địa phương chưa rõ nét. Có tới 100% số xã có Ban chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhưng thực tế các ban này hoạt động không nhiều. Gần 40% hộ được hỏi khẳng định, có biết đến sự tồn tại nhưng không có ý niệm gì về vai trò, mục tiêu hoạt động của ban.
| Bác sĩ giỏi rất ít người về tuyến y tế xã. Ta mới đầu tư tập trung vào tuyến huyện, tỉnh. Người giàu mới lên tuyến trên, thành phố lớn, còn người nghèo chỉ loanh quanh gần nhà, nên họ hưởng dịch vụ thấp hơn nữa Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp |
Người nghèo thua thiệt
Ông Hồ Xuân Hùng, Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp Việt Nam cho biết, lâu nay đánh giá chất lượng dịch vụ công ở nông thôn chủ yếu dựa vào cảm tính.
Với bộ tiêu chí này, lần đầu tiên chúng ta “lượng hóa” phần nào chất lượng dịch vụ công ở nông thôn. So với Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) đối tượng là doanh nghiệp, còn bộ chỉ số RPSI đối tượng là nông dân; các dịch vụ đo lường đều sát sườn, nên nông dân họ nói “trắng - đen” rõ ràng, còn phản ánh từ doanh nghiệp, có những “hộp” thông tin phải xử lý.
Theo ông Hùng, dịch vụ công nông thôn ở Việt Nam chia làm 3 mảng chính, là dịch vụ công hành chính; dịch vụ thiết yếu của dân (y tế, giáo dục...); và dịch vụ sản xuất (thú y, bảo vệ thực vật, giống, tín dụng). Những dịch vụ công nói trên chưa nhận được nhiều sự hài lòng của người dân. 2 lĩnh vực bức thiết, gây bức xúc nhất với người dân lâu nay là y tế và nước sạch, môi trường.
“Quá trình chuyển sang hướng dịch vụ, xã hội hóa 2 lĩnh vực trên còn nặng nề. Đối tượng cung cấp dịch vụ cứ dựa vào Nhà nước, chứ không chủ động tổ chức các hoạt động xã hội hóa, thị trường hóa gần với người dân”.
Theo ông Hùng, với những điều kiện hiện tại, việc có đội ngũ chuyên tâm phục vụ cư dân nông thôn không đơn giản. “Bác sĩ giỏi rất ít người về tuyến y tế xã. Ta mới đầu tư tập trung vào tuyến huyện, tỉnh. Người giàu mới lên tuyến trên, thành phố lớn, còn người nghèo chỉ loanh quanh gần nhà, nên họ hưởng dịch vụ thấp hơn nữa”, ông nói.
Ông cũng đưa ra con số đáng lưu ý, mức độ đầu tư của người giàu vào lĩnh vực y tế cao gấp 6 lần, cho giáo dục gấp 7,6 lần, cho văn hóa gấp 3 lần, còn thể thao tới hơn 130 lần so với người nghèo. Vì vậy, với những dịch vụ sản xuất cơ bản như thú y, bảo vệ thực vật... cần phải xã hội hóa ngay. Tuy nhiên, nhà nước phải quản lý được đầu vào để giảm thiểu rủi ro cho nông dân.
