Doanh nghiệp Nhà nước nào có khả năng phục hồi mới tái cơ cấu

Ngày 20/1, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo Trung ương về đổi mới và phát triển doanh nghiệp cùng lãnh đạo các bộ, ngành đã nghe Bộ Tài chính báo cáo về việc xây dựng Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong giai đoạn 2016- 2020. Đề án sẽ phải hoàn thành và trình Chính phủ xem xét, phê chuẩn trong Quý I/2017.

Nhiều DNNN - làm 2 đồng ăn 1

Xác định rõ những yếu kém của DNNN cần phải được khắc phục, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Doãn Mậu Diệp viện dẫn số liệu của Bộ cho biết: “Thời gian qua, các DNNN làm được 2 đồng thì “ăn” 1 đồng. Nhiều Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước dành tới 90% lợi nhuận để chi trả cho vấn đề lương bổng. Thế nên mục tiêu tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn sở hữu không đạt được”.

Không chỉ vậy, “Có những Tập đoàn trước khi cổ phần hóa chỉ có 5 phòng chức năng nhưng sau cổ phần hóa lên tới 15 phòng do cổ phần hóa không thực chất, vốn nhà nước vẫn còn nhiều”, vẫn theo ông Doãn Mậu Diệp.

Vụ trưởng Vụ Tiền lương- Lao động (Bộ LĐTB&XH) Tống Thị Minh cho biết thêm một nghịch lý nhân sự có chất lượng cao thì bị trả lương thấp còn lao động trình độ thấp thì lại được trả lương cao. DNNN có số lượng lao động lớn, lương trung bình người lao động là 7 triệu đồng/người/tháng, cao hơn mức bình quân của các khối doanh nghiệp khác. “DNNN trả lương cho lao động trình độ thấp cao gấp 1,3 lần so với thị trường bên ngoài và trả lương cho lao động trình độ cao thì lại thấp hơn bên ngoài”, bà Tống Thị Minh bức xúc nói.

Do đó, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp đề nghị Đề án cần đặt ra các mục tiêu cụ thể, định lượng về tái cơ cấu DNNN trong 5 năm tới. Còn bà Tống Thị Minh thì kiến nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung pháp luật về công chức, viên chức, đổi mới cơ chế giá vốn cho DNNN theo hình thức thuê vốn đi kèm các điều kiện ràng buộc để DNNN tự chủ trong trả lương cho cán bộ, nhân viên.

Đối với vấn đề sắp xếp DNNN, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đặng Huy Đông nêu trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ công ích cũng nên để doanh nghiệp tư nhân cạnh tranh với DNNN. “Trong hoạt động công ích mà do DNNN đang thực hiện như chỉnh trang đô thị, cấp nước. Nếu có doanh nghiệp tư nhân đệ đơn xin tham gia đầu tư, kinh doanh với kế hoạch kinh doanh bài bản, hiệu quả hơn thì chính quyền phải ủng hộ và DNNN phải “nhường sân” cho doanh nghiệp tư nhân. Cơ chế này sẽ thể hiện đúng tinh thần DNNN chỉ tham gia lĩnh vực tư nhân không làm được”, Thứ trưởng Đặng Huy Đông nói.

Khắc phục các mục tiêu chưa đạt

Theo Bộ Tài chính, mục tiêu tới năm 2020, DNNN sẽ có cơ cấu hợp lý hơn, tập trung vào ngành, lĩnh vực then chốt, cung cấp sản phẩm, dịch vụ công ích thiết yếu cho xã hội; quốc phòng, an ninh, lĩnh vực độc quyền tự nhiên, ứng dụng công nghệ cao, đầu tư lớn, tạo động lực phát triển kinh tế- xã hội mà các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác không đầu tư.

"Đề án phải hướng tới hai mục tiêu “kép” là xử lý tồn đọng, yếu kém của hoạt động tái cơ cấu trong giai đoạn 2011- 2015 và đẩy mạnh hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước", Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Gợi ý cho Bộ Tài chính bổ sung, hoàn thiện Đề án, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị cơ quan này phân tích sâu hơn kết quả của quá trình tái cơ cấu DNNN thời gian qua để nhận định rõ những nhược điểm, các mục tiêu không đạt được để tập trung khắc phục trong thời gian tới như tỷ lệ vốn nhà nước nắm giữ còn nhiều, vấn đề sắp xếp DNNN hoạt động trong các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế, hay việc nâng cao hiệu quả hoạt động, năng suất lao động, hàm lượng khoa học kỹ thuật, sức cạnh tranh của DNNN.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ quan tâm tới việc tổ chức thực hiện Đề án nhằm đảm bảo tính thống nhất, hiệu quả, hiệu lực, phát huy được vai trò của DNNN đối với nền kinh tế. “Tái cơ cấu ngân hàng đã có Ngân hàng Nhà nước làm đầu mối thực hiện. Nhưng với tái cơ cấu DNNN hiện nay tự các Bộ, các Tập đoàn, Tổng công ty thực hiện và được đánh giá không đầy đủ. Tới đây, tái cơ cấu DNNN được thực hiện theo hệ thống dọc thì việc phân cấp, phân quyền phải thể hiện rõ ràng, gắn kết chặt chẽ với việc xử lý các doanh nghiệp, dự án yếu kém”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt vấn đề.

Ngoài mục tiêu kép tổng quát đã đề cập, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đồng tình với các bộ về việc Đề án cần đặt ra các mục tiêu định lượng cụ thể hơn như cổ phần hóa bao nhiêu DNNN, số lượng vốn nhà nước bán ra, tỷ lệ vốn nhà nước tại doanh nghiệp tới năm 2020 dự kiến còn bao nhiêu%, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu,... Phó Thủ tướng cũng nhắc Bộ Tài chính quán triệt chủ trương của Đảng là “không lạm dụng từ tái cơ cấu, DNNN nào có khả năng phục hồi mới tái cơ cấu, không thì phải xử lý luôn”.