Xung đột công nông nghiệp ở nông thôn: Vướng cả chủ trương và cách thực hiện

Theo ông, việc phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp ở khu vực nông thôn thời gian vừa qua diễn ra như thế nào và có những bất cập gì?

Bên cạnh mặt tích cực như đã thấy, có nhiều mặt không tích cực. Áp lực lớn nhất hiện nay là thiếu quy hoạch bài bản. Thứ hai, công nghiệp khai khoáng nhiều nơi rất tùy tiện, ngay cả công nghiệp chế biến nông sản cũng vậy. Thứ ba, phát triển công nghiệp hiện nay lấy quá nhiều đất nông nghiệp. Thứ tư, rất nguy hiểm, là ô nhiễm môi trường. Không chỉ môi trường sinh thái mà còn là môi trường xã hội: nghiện hút, rượu chè, bài bạc từ những khu công nghiệp.

Nhiều hộ gia đình ở nông thôn rất muốn chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp nhưng không được. Phải chăng đó là nguyên nhân dẫn đến giằng xé tại nông thôn hiện nay?

Thứ nhất, Luật Đất đai chưa giải quyết được cơ bản những vấn đề bức xúc của quá trình phát triển. Thứ hai, lâu nay, chúng ta đang thực hiện 3 quy trình lớn, gồm dồn điền đổi thửa, tích tụ ruộng đất và lập trung tâm phát triển quỹ đất. Tuy nhiên, ở điểm thứ 3, hiện chúng ta chỉ có trung tâm phát triển quỹ đất đô thị mà chưa có trung tâm phát triển quỹ đất nông thôn, nông nghiệp. Nếu chúng ta có được trung tâm phát triển quỹ đất nông nghiệp sẽ giải quyết được bức xúc hiện nay, bao gồm cả việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp.

Có nguyên nhân khác là cán bộ “non” trong công tác quy hoạch. Chúng ta quy hoạch không sát thực tiễn. Ngoài quan điểm trình độ cán bộ có thể do động cơ không tốt của cán bộ. Tuy nhiên, việc đó rất khó để chứng minh.

Chất lượng của các ngành nghề tiểu thủ công nghiệp và công nghiệp ở nông thôn là không cao, chủ yếu là nghề thu gom phế liệu. Phải chăng, Nhà nước chưa có định hướng cụ thể về việc này?

Đúng là như thế. Nếu phát triển theo ngành nghề truyền thống hoặc ngành nghề mới là quá tốt. Nhưng gần đây, chúng ta phát triển thu mua sắt vụn, bao ni lông. Loại hình này gây ô nhiễm môi trường mà không có lợi gì mấy về ngân sách.

 Trước đây, bộ tiêu chí nông thôn mới đặt ra mục tiêu giảm lao động trong lĩnh vực nông nghiệp xuống dưới 30% trong một xã nông thôn mới. Nay, tiêu chí này đã bỏ. Quyết định đó nói lên điều gì thưa ông?

Tôi không hiểu tại sao lại bỏ tiêu chí ấy. Dứt khoát chúng ta phải phấn đấu để giảm lao động trong nông nghiệp. Nếu chúng ta không đưa những chỉ tiêu cụ thể sẽ tạo ra sự tùy tiện. Chúng ta cần tăng thu nhập cho cư dân nông thôn, ngoài việc nâng cao năng suất lao động thì nhất định phải rút bớt lao động ra khỏi nông nghiệp.

Xin cảm ơn ông!