Ngày 7/6, UBND TPHCM đã có văn bản gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá tình hình thực hiện Nghị định số 33/2017/NĐ-CP (NĐ 33) của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.
Báo cáo của UBND TPHCM cho biết qua 2 năm thực hiện, các sở ban ngành chức năng của TPHCM đã kiểm tra, xử lý 183 vụ, với tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính gần 5 tỷ đồng, tịch thu phương tiện, tang vật vi phạm với tổng trị giá trên 17 tỷ đồng.
UBND TPHCM chỉ ra nhiều bất cập trong quá trình thực hiện. Cụ thể: Các mức phạt đối với các hành vi khai thác cát trái phép còn rất thấp so với giá trị mà “cát tặc” đã thu lợi. Hình thức xử lý bổ sung là tịch thu phương tiện không áp dụng đối với khối lượng cát khai thác trái phép dưới 50m3 nên chưa đủ sức răn đe.
Ngoài ra, NĐ 33 không quy định xử phạt đối với hành vi vận chuyển khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp. Lợi dụng kẽ hở này, khi bị cơ quan kiểm tra phát hiện, truy đuổi, các đối tượng khai thác cát trái phép thường xả bỏ cát phi tang hoặc sử dụng hai phương tiện song song gồm phương tiện gắn thiết bị bơm hút cát vào phương tiện vận chuyển, gây khó khăn cho việc xác định, xử lý hành vi vi phạm.
Để đảm bảo tính răn đe và tính khả thi, UBND TPHCM kiến nghị bổ sung, điều chỉnh một số nội dung của NĐ 33. Cụ thể: Đình chỉ phương tiện hoạt động từ 6 tháng trở lên đối với các chủ sở hữu phương tiện cho các đối tượng thuê, mượn sử dụng vào mục đích khai thác cát trái phép.
UBND TPHCM cũng đề xuất điều chỉnh theo hướng tăng mức xử phạt và bổ sung quy định xử phạt đối với hành vi vận chuyển, sử dụng khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp.
Đặc biệt, TPHCM kiến nghị “tịch thu tang vật, phương tiện đối với tất cả các hành vi vi phạm khai thác cát trái phép” mà không cần căn cứ khối lượng khoáng sản đã khai thác.
Một ghe hút trộm cát trên sông Đồng Nai bị bắt quả tang gần đây đang bị tạm giữ Mới đây, tại hội nghị trao đổi thông qua đề án phòng, chống tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra tại huyện Cần Giờ (TPHCM), ông Lê Minh Dũng, Chủ tịch UBND huyện Cần Giờ cho biết tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn diễn ra rầm rộ đến mức báo động.
“Cát tặc” khai thác liều lĩnh, tổ chức quy mô, rầm rộ, nhất là vào ban đêm, với nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm né tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng. Việc khai thác cát trái phép không chỉ gây mất an ninh, trật tự ở địa phương mà còn gây nguy cơ sụt lún ảnh hưởng đến môi trường, tính mạng người dân.
Trong giai đoạn 2015 - 2018, Cần Giờ phát hiện xử lý 151 trường hợp khai thác, vận chuyển cát trái phép, trong đó năm 2015 phát hiện 12 trường hợp, năm 2016: 26 trường hợp, năm 2017: 48 trường hợp, năm 2018: 65 trường hợp. Số trường hợp vi phạm trong 2 năm 2017 - 2018 tăng gấp 3 lần so với 2 năm 2015 - 2016.
Ông Dũng cho biết việc xử lý “cát tặc” gặp nhiều khó khăn về pháp lý, phương tiện, trang thiết bị, kinh phí... Các đơn vị kiểm tra thường bị “cát tặc” theo dõi nên khi kiểm tra phải thuê phương tiện của ngư dân, vừa bị động vừa tốn kém. Nhiều đối tượng sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng khi bị kiểm tra.
Tàu khai thác cát trái phép trên vùng biển Cần Giờ đến từ các tỉnh phía Bắc, có công công suất trên 1.000 m3 bị lực lượng chức năng bắt quả tang Còn thiếu tướng Phan Anh Minh, Phó giám đốc Công an TPHCM cho biết nhiều doanh nghiệp (DN) khai thác cát trái phép đối phó cơ quan chức năng bằng cách ký hợp đồng, cho các cá nhân thuê phương tiện, khi bị bắt quả tang khai thác cát trái phép thì đổ hết trách nhiệm cho cá nhân.
Thiếu tướng Phan Anh Minh cũng chỉ ra có nhiều dấu hiệu liên quan giữa một số cán bộ công an và các đối tượng khai thác cát trái phép. Ông Minh đã trực tiếp xử lý 2 cán bộ công an vi phạm và yêu cầu Phòng Cảnh sát môi trường không phân công nhiệm vụ đối với cán bộ công an ở một địa phương “vì tình đồng hương đã không thực hiện quy định, chỉ đạo của cấp trên mà không loại trừ trong đó có tiêu cực”.
Theo thống kê của Công an TPHCM trong năm 2018, hầu hết phương tiện vi phạm bị bắt giữ từ các vùng biển phía Bắc. Đối tượng vi phạm hầu hết cư ngụ ở các tỉnh phía Bắc. Phương tiện khai thác cát đã được thế chấp cho các ngân hàng cũng ở các tỉnh phía Bắc.
