 |
| Các tài xế xe tải Iran và Azerbaijan xếp hàng dài chờ tại cửa khẩu biên giới. Ảnh: The NYT. |
Hai bên đã triệu đại sứ của mình từ hai thủ đô về nước.Báo chí hai nước không ngừng dùng những lời lẽ mạnh chỉ trích đối phương.
Hồi tháng 3 vừa qua, Azerbaijan bắt 22 người bị tình nghi là tham gia âm mưu ám sát các nhà ngoại giao Israel và tấn công một số mục tiêu ở thủ đô Baku của Azerbaijan. Phía Tehran bác bỏ việc những người bị phía Baku bắt có liên quan âm mưu ám sát các nhà ngoại giao nước ngoài ở Azerbaijan.
Vừa qua, Azerbaijan đóng bớt cửa biên giới với Iran khiến từng đoàn dài xe tải chở hàng bị dồn ứ tại các cửa khẩu đường bộ giữa hai nước. Các tài xế xe tải hai nước phải chờ nhiều ngày hàng hóa mà họ chuyên chở mới được thông quan.
Về mặt chính thức, Azerbaijan nói Baku muốn giữ thái độ trung lập trong cuộc đối đầu về chương trình hạt nhân của Iran giữa Tehran với các nước khác. Tuy nhiên, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev công khai tuyên bố Baku có quyền tăng cường các mối quan hệ quân sự giữa Azerbaijan với Israel-kẻ thù của Iran.
Biểu hiện của sự tăng cường này là vừa qua Azerbaijan mua 1,6 tỷ USD vũ khi do Israel chế tạo. Tuy nhiên, cả Israel và Azerbaijan đều phủ nhận điều nói rằng Baku đã cho Israel sử dụng lãnh thổ để lập căn cứ quân sự theo dõi Iran.
Tầm quan trọng ngày càng tăng lên của Azerbaijan trong vai trò là đồng minh chiến lược của phương tây được thể hiện đầy đủ hôm 6-6 khi Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đến Baku bắt đầu một chuyến công cán nhiều ngày đến hàng loạt nước ở vùng Kavkaz.
Khi các đường bộ tiếp tế cho quân đội NATO ở Afghanistan qua đường Pakistan bị gián đoạn, Azerbaijan nổi lên là một nơi trung chuyển bằng đường không vô cùng quan trọng đối với các hoạt động quân sự của NATO ở Afghanistan.
Mỹ và Nga đều tranh giành ảnh hưởng đối với khu vực Kavkaz trong đó Nga đang tìm cách thuê căn cứ quân sự Gabala mà Liên Xô xây dựng trước đây ở Azerbaijan.
Đây là một căn cứ radar lợi hại trong mạng lưới lá chắn tên lửa của Nga nếu Matxcơva kiểm soát được căn cứ này. Phía Baku đặt giá 300 triệu USD tiền thuê căn cứ Gabala trong thời hạn 5 năm. Đây là mức giá đã bị đẩy lên rất cao so với giá mà Nga vẫn thuê hiện nay 7 triệu USD.
Phía Nga đổ cho phía Mỹ đã gây sức ép để Azerbaijan tăng giá thuê căn cứ Gabala. Nga đã từng dọa rằng không thuê căn cứ Gabala được mệnh danh là mắt thần nữa vì giá quá cao nhưng phía Baku nói rằng giá cao là do giá trị bất động sản ở Azerbaijan đều lên tăng.
Tuy nhiên, nghiêng hẳn quan hệ với Israel, Mỹ và phương tây chỉ là một trong những nhân tố khiến quan hệ giữa Baku và Tehran trở nên căng thẳng. Lâu nay, Azerbaijan vẫn thường phản đối gay gắt việc Iran ủng hộ Armenia trong cuộc chiến tranh giành vùng lãnh thổ Nagorrno-Karrabakh. Azerbaijan coi Armenia là kẻ thù truyền kiếp.
Những phân tích trên giải thích vì sao quan hệ giữa Iran và Azerbaijan hiện nay đang rất căng thẳng.
Đ.P
Theo The New York Times
