Ứng dụng quan trắc chất lượng không khí PAMAir mở rộng vùng quan trắc ra các huyện ngoại thành Hà Nội, cho thấy nhiều thông tin bất ngờ về chất lượng không khí. Những ngày này, chất lượng không khí tại hai điểm đo ngoại thành là Minh Trí (Sóc Sơn) và Phú Đông (Ba Vì) thường xuyên ở mức kém, nhiều thời điểm cao hơn cả khu vực nội đô, vốn là vùng ô nhiễm nghiêm trọng hơn ngoại thành. Ví dụ như vào 7h00 sáng nay, tại Minh Trí (Sóc Sơn), chỉ số AQI (đại diện cho chất lượng không khí) là 143, ở Phú Đông (Ba Vì) là 160, tương đương với những điểm ô nhiễm nhất trong nội đô là Hàng Trống (Hoàn Kiếm), Bảo Linh (Hoàn Kiếm), Tam Trinh (Hoàng Mai), cao hơn nhiều các điểm nội thành khác như Quan Hoa (Cầu Giấy –AQI là 117), Thượng Đình (Thanh Xuân-AQI là 94).
Vào 8h tối qua, chỉ số AQI tại Ba Vì còn lên tới 228, mức xấu (mọi người lên hạn chế ở ngoài), còn ở Sóc Sơn cũng lên tới 180, cao hơn nhiều khu vực nội đô. Theo các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng ô nhiễm không khí ở Ba Vì, Sóc Sơn cao hơn khu vực nội liên quan đến đốt rơm rạ. Thời điểm hiện tại đang là mùa gặt của vùng nông thôn ven Hà Nội, nhiều hộ gia đình sau khi gặt xong thường đốt rơm rạ. Đây là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Theo các chuyên gia, việc đốt rơm rạ ngoài trời là quá trình đốt không kiểm soát, trong đó sản phẩm chủ yếu là các chất khí bụi, CO2, CO, NOx. Khi rơm rạ cháy không hết có thể tạo ra Aldehyde và bụi mịn là những chất gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Chỉ riêng tỉnh Thái Bình, theo tính toán của Đại học Quốc gia Hà Nội, lượng khí CO2 phát ra từ đốt rơm rạ lên tới 738,8 nghìn tấn/ năm, lượng CO thải ra môi trường lên tới 58,3 nghìn tấn.
Vào 8h tối qua, chất lượng không khí ở Ba Vì, Sóc Sơn xấu hơn hản khu vực nội đô. Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, ngoài việc gây ra khói mù, ảnh hưởng đến an toàn giao thông, việc đốt rơm rạ còn tạo ra lượng lớn bụi mịn PM2.5- vốn được coi là sát thủ trong không khí. Bụi PM2.5 là các hạt bụi có kích thước nhỏ hơn 2,5 micromet, bằng khoảng 1/30 sợi tóc con người, được sát thủ nguy hiểm nhất trong không khí bởi khả năng len lỏi sâu vào các cơ quan trong cơ thể , gây ra hàng loạt các căn bệnh về hô hấp, tim mạch. Ngoài ra có thể gây ung thư và đột biến gene.
TS Tùng cho biết, các nghiên cứu đã chứng minh khi đốt rơm rạ, hàm lượng bụi PM2.5 tăng đột biến trong không khí. Đáng nói, lượng bụi này không chỉ gây ô nhiễm tại khu vực đốt rơm rạ mà còn theo gió phát tán ra một vùng rộng lớn, làm gia tăng ô nhiễm không khí, nhất là khu vực đô thị.
Không chỉ gây ra bụi mịn, việc đốt rơm rạ còn gây ra nhiều khí độc khác dẫn đến làm gia tăng hiệu ứng nhà kính khiến trái đất nóng lên, gây biến đổi khí hậu. Riêng tại Việt Nam, đốt rơm rạ còn góp phần gây ra hiện tượng sương mù quang hóa, một loại ô nhiễm không khí đặc biệt do sự tương tác giữa bức xạ tia cực tím của Mặt trời với khí thải từ động cơ xe máy, khí thải công nghiệp, khói từ cháy rừng, đốt nương rẫy theo mùa vụ. Hiện tượng sương mù quang hóa đã xuất hiện những năm gần đây, biểu hiện rõ vào các tháng mùa hè khi thời tiết khô nóng. Hiện tượng này đặc biệt rõ nét ở các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM do sự cộng hưởng nhiều nguồn ô nhiễm không khí.
Ông Tùng cho biết thêm, ô nhiễm không khí do đốt rơm rạ cũng là vấn đề của nhiều nước trên thế giới. Nhiều quốc gia đã cấm việc đốt ngoài trời, trong đó có rơm rạ như Hồng Kông, Singapore. Nếu vi phạm, người đốt sẽ phải chịu mức phạt rất cao.
