Sáng nay 12/4, đoàn công tác của Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đã đến thị sát dự án tuyến metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên).
Tháp tùng đoàn công tác của Chính phủ có Bí Thư thành ủy Nguyễn Thiện Nhân, Bộ trưởng các bộ GT&VT, Kế hoạch đầu tư; Chủ tịch HĐND TPHCM Nguyễn Thị Lệ; Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thanh Phong.
Thủ tướng xuống kiểm tra đường hầm và tặng qua cho nhà thầu thi công gói thầu cp1a, cp1b.
Tại công trường nhà ga trung tâm Bến Thành (quận 1) thuộc gói thầu CP 1a, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ân cần thăm hỏi, động viên các chuyên gia, kỹ sư và công nhân đang có mặt trên công trường.
Thủ tướng đã nghe Ban Quản lý đường sắt đô thị (MAUR) báo cáo nhanh kết quả thực hiện gói thầu CP 1a và cả dự án tuyến số 1, trực tiếp kiểm tra việc thi công, giám sát, các điều kiện về an toàn lao động.
Đoàn công tác của Chính phủ do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đã đến thị sát dự án tuyến metro số 1 
Biểu dương và đánh giá cao sự nỗ lực của UBND TPHCM, MAUR và các nhà thầu, Thủ tướng đề nghị các nhà thầu tập trung thi công nhằm đảm bảo tiến độ hoàn thành của gói thầu, đảm bảo chất lượng công trình và an toàn vệ sinh lao động.
Theo báo cáo của ông Bùi Xuân Cường, Trưởng Ban MAUR, tuyến metro số 1 có lộ trình Bến Thành (tại Quảng trường Quách Thị Trang) – Lê Lợi – Nguyễn Siêu – Ngô Văn Năm – Tôn Đức Thắng – Ba Son – Nguyễn Hữu Cảnh – Văn Thánh – Điện Biên Phủ – cầu Sài Gòn – xa lộ Hà Nội và kết thúc tại Depot Long Bình (quận 9).
Tổng chiều dài toàn tuyến là khoảng 19,7 km (2,6 km đi ngầm và 17,1 km đi trên cao) với 14 nhà ga, trong đó có 3 ga ngầm gồm Ga Bến Thành, Ga Nhà hát thành phố (TP) và Ga Ba Son.
Dự án có 4 gói thầu chính, gồm: Gói số 1 (Xây dựng đoạn đi ngầm) có 2 gói thầu thành phần là gói CP 1a (từ Ga Bến Thành đến Ga Nhà hát TP, bao gồm nhà ga ngầm Bến Thành và đoạn hầm metro dài 515m) và gói 1b (từ Ga Nhà hát TP đến ga Ba Son, gồm 2 nhà ga ngầm và đoạn hầm metro dài 1.315m. Gói số 2 (đoạn trên cao và Depot) dài hơn 17 km.
Công trường thi công nhà ga ngầm Bến Thành thuộc gói thầu CP1a Hai gói thầu còn lại là gói số 3 (thiết bị cơ điện, đường ray, toa xe và bảo dưỡng) và gói số 4 (hệ thống công nghệ thông tin cho Văn phòng Công ty Khai thác vận hành). Tổng mức đầu tư của dự án sau khi điều chỉnh là 2,491 tỉ USD.
Đến nay, dự án đã đạt khoảng 65% khối lượng và dự kiến sẽ hoàn thành, đưa vào vận hành thử nghiệm cuối năm 2020.
Trong thời gian qua, dự án tuyến metro số 1 gặp nhiều trắc trở. Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ ra có nhiều thiếu sót, vi phạm trong quá trình thực hiện dự án. Việc điều chỉnh dự án, tăng tổng mức đầu tư chưa đảm bảo trình tự thủ tục và chưa được cơ quan có thẩm quyền (Quốc hội) chấp thuận chủ trương đầu tư, dẫn đến ách tắc trong giải ngân nguồn vốn ODA. Để đảm bảo tiến độ thi công, UBND TPHCM đã tạm ứng hơn 2.000 tỉ đồng từ ngân sách để thanh toán cho các nhà thầu.
Mới đây, trong văn bản hỏa tốc gửi tới Thủ tướng về tạm ứng vốn cho dự án xây dựng tuyến metro số 1, Bộ Kế hoạch và đầu tư (KHĐT) cho biết theo kế hoạch đầu tư vốn nước ngoài, trong giai đoạn 2016-2020 dự án sẽ được giao khoảng 7.559,7 tỉ đồng.
Tuy nhiên, đến nay, dự án mới được giao khoảng 4.029 tỉ đồng trong 2 năm 2016-2017. Hai năm gần đây 2018-2019 dự án metro Bến Thành - Suối Tiên không được giao thêm vốn.
Các công nhân đang thi công gói thầu CP 1a Nguyên nhân, theo bộ này, là do dự án chưa hoàn thiện thủ tục pháp lý về điều chỉnh tổng mức đầu tư, đồng thời chưa xác định rõ được giá trị vay lại hoặc cấp phát vốn vay nước ngoài từ ngân sách trung ương.
Về kiến nghị Thủ tướng chấp thuận cho tạm ứng từ ngân sách trung ương 2.158,5 tỉ đồng của UBND TPHCM, Bộ KHĐT cho rằng nếu cho phép metro Bến Thành - Suối Tiên ứng trước vốn vay nước ngoài sẽ không đúng Luật ngân sách nhà nước do chưa có cơ sở khẳng định khả năng bố trí vốn năm sau cho dự án.
Bộ KHĐT đề nghị các Bộ Tài chính, GTVT và TPHCM phối hợp làm rõ giá trị vốn cấp phát từ trung ương và số liệu đã giải ngân của dự án.
Bộ KHĐT cũng đề nghị UBND TPHCM khẩn trương hoàn thiện thủ tục điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án để có cơ sở đề xuất giao giá trị vốn vay, cấp phát vốn.
Dự án tuyến metro số 1 gặp nhiều khó khăn trắc trở kể từ khi điều chỉnh dự án và tổng mức đầu tư Trường hợp dự án còn hạn mức cấp phát từ trung ương - vốn vay nước ngoài, Bộ KHĐT sẽ trình Thủ tướng giao ngay trong năm 2019.
Theo kế hoạch trong năm 2019, TPHCM được trung ương giao 1.000 tỉ đồng vốn đầu tư từ ngân sách trung ương - vốn vay nước ngoài, đến nay mới giao cho các dự án của thành phố 199 tỉ đồng, còn 801 tỉ đồng chưa giao.
Ngoài nguồn vốn này có thể bố trí cho tuyến metro số 1, Bộ KHĐT cho biết có thể kiến nghị Thủ tướng báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao thêm vốn cho dự án từ nguồn vay 5.104 tỉ đồng mà Bộ GTVT đang đề nghị giảm dự toán trong kế hoạch đầu tư trong năm 2019.
