Cho đến nay, Nga là cường quốc nước ngoài mạnh nhất đang hiện diện ở Syria. Tổng thống Vladimir Putin chọn đứng về phe Tổng thống Syria Bashar al-Assad, đặt quân đội Nga đứng phía sau quân đội Syria.
Giờ đây, một chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm “dọn sạch” lực lượng người Kurd khỏi vùng đông bắc Syria có thể tạo cơ hội cho ông Putin mở rộng ảnh hưởng của Nga – trước sự khó chịu của những “diều hâu” ở Mỹ.
Dấu chân của Nga
Căn cứ chính của Nga ở Syria là phi trường Hmeimin bên bờ biển Địa Trung Hải, nơi gần thành phố Latakia. Nó không chỉ là một căn cứ không quân. Hầu hết sĩ quan quân đội cấp cao của Nga đang điều hành chiến dịch ở Syria đều đang ở đây. Căn cứ này cũng là nơi đặt trung tâm giảm trừ xung đột của quân đội Nga, đơn vị chịu trách nhiệm liên lạc với liên quân do Mỹ dẫn đầu để giúp máy bay của hai bên không va vào nhau.
Xa hơn xuống phía nam, cảng Tartus của Syria là căn cứ hải quân chính của Mátxcơva và cũng là căn cứ hải quân duy nhất của họ ở Địa Trung Hải. Các tàu ngầm và tàu chiến mang theo tên lửa hành trình của Nga thường tấn công IS và các nhóm chống Assad khác khi tình hình chiến sự Syria vẫn căng thẳng. Vào lúc đỉnh điểm xung đột, Nga còn đưa lực lượng bộ binh đáng kể đến quốc gia này. Có vẻ Nga đã rút bớt quân về nước khi tình hình bớt căng thẳng.
Với sự hiện diện quân sự nhiều nhất ở Syria, Mátxcơva còn đang có những tiến công về kinh tế vào quốc gia này. Các hãng dầu khí Nga đã giành được hợp đồng khai thác hydrocarbon ở miền đông Syria.
Nga muốn Mỹ rời khỏi Syria và nhiều lần tuyên bố quan điểm rằng Mỹ hiện diện ở Syria là trái luật.
Hôm 9/10, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói ông không tin ông Trump sẽ không làm đúng như tuyên bố sẽ rút quân khỏi Syria. “Donald Trump thực tế đã nhiều lần tuyên bố sẽ rút quân khỏi Syria và những nước khác. Nhưng những người thực hiện lại nhấn vào chân phanh. Tôi không loại trừ khả năng chúng ta đang chứng kiến điều tương tự”, ông Lavrov nói tại một sự kiện ở thủ đô Nur-Sultan của Kazakhstan.
Nga ủng hộ chính phủ Syria, còn Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ một trong những nhóm phiến quân chính ở Syria. Dù Nga và Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ hai phe đối lập trong cuộc nội chiến Syria nhưng Nga chắn chắn thích Mỹ rút hoàn toàn khỏi Syria vì điều đó giúp Nga có thêm lợi thế, không chỉ trong việc định hình tương lai của Syria mà toàn bộ Trung Đông.
Nga có ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ tiến quân vào?
Sáng nay, Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào Syria với ý định đẩy lùi các tay súng người Kurd khỏi vùng đất rộng lớn gần biên giới. Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một đối tác quan trọng hơn bao giờ hết của Nga ở cả Syria và vũ đài chính trị quốc tế, Nga có vẻ không gật đầu với Thổ Nhĩ Kỳ về chiến dịch tiến công lần này.
Nguyên nhân rất đơn giản: Là một đồng minh của chính phủ Assad, mục tiêu mà Nga tuyên bố là giành lại tất cả lãnh thổ Syria từ tay phiến quân và lực lượng ủng hộ Mỹ, và việc Thổ Nhĩ Kỳ thực hiện chiến dịch tiến công vượt qua biên giới Syria có thể trở thành một ví dụ kinh điển của sự vi phạm chủ quyền quốc gia.
Hôm 9/10, Damascus chỉ trích thông báo của Thổ Nhĩ Kỳ về việc đưa quân vào Syria. “Hành động hiếu chiến của chính quyền Erdogan rõ ràng cho thấy tham vọng bành trướng của Thổ Nhĩ Kỳ trên lãnh thổ Cộng hòa Ả-rập Syria và không thể biện minh bằng bất kỳ cái cớ nào”, Bộ Ngoại giao Syria nói trong một tuyên bố.
Nhưng Nga vẫn có sự đồng cảm với Thổ Nhĩ Kỳ và thường đề xuất đàm phán với tất cả các bên để tìm giải pháp. “Chúng tôi đang giữ liên lạc với đại diện của cả phía người Kurd và đại diện chính phủ, và chúng tôi khuyến khích họ khỏi động đối thoại để giải quyết các vấn đề ở khu vực này của Syria, bao gồm những vấn đề bảo đảm an ninh ở khu vực biên giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria”, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nói.
Nga không thể ngăn Thổ Nhĩ Kỳ tiến vào miền bắc Syria và đẩy lùi lực lượng người Kurd, nhưng có thể giảm đổ máu thông qua hòa giải.
Hôm qua, ông Putin có cuộc nói chuyện với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, và ông Erdogan có vẻ khăng khăng rằng đây chỉ là vấn đề khi nào, chứ không phải liệu quân của ông có vượt qua biên giới hay không. Theo hãng tin Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ, ông Erdogan nói với ông Putin rằng chiến dịch quân sự lần này của họ có thể đóng góp cho hòa bình và ổn định ở Syria, và mở đường cho tiến trình chính trị ở đất nước này.
Không ngăn được ông Erdogan, ông Putin vẫn có thể ngăn chặn đổ nhiều máu. Lực lượng người Kurd từng được Mỹ hậu thuẫn không chống đối chính phủ Syria và cả Nga.
Trên thực tế, các tay súng người Kurd cùng thuộc lực lượng sát cánh với Mỹ trong cuộc chiến xóa sổ lực lượng Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) cũng đã chiến đấu cùng phe của chính phủ Syria và Nga. Trong trận chiến ở Aleppo, họ chiến đấu với phiến quân chống Assad và quân chính phủ Syria vẫn duy trì hiện diện ở các khu vực do người Kurd kiểm soát.
Giờ đây, có thể thời cơ của Nga đã đến. Mátxcơva có ảnh hưởng với cả Ankara, Damascus và người Kurd. Một tuyên bố của lực lượng người Kurd đưa ra hôm 9/10 dường như nói lên điều này, rằng họ hoan nghênh tuyên bố của ngại trưởng Nga và hy vọng Nga sẽ đóng vai trò trong việc làm leo thang tình hình.
Lo ngại của Mỹ
Những người chỉ trích quyết định của ông Trump về việc rút quân khỏi Syria luôn nhấn mạnh lo ngại Nga mở rộng ảnh hưởng.
“Việc Mỹ rút khỏi Syria sẽ chỉ có lợi cho Syria, Iran và chính quyền Assad”, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell vừa viết trên Twitter. Ông là một trong những người chỉ trích quyết liệt nhất quyết định của ông Trump lần này.
