Trái với vẻ hào nhoáng, nhộn nhịp nơi mặt phố phồn hoa của quận trung tâm Hà Nội, lẩn khuất trong phố cổ Hà Nội là nhiều hộ gia đình sống trong cảnh chật chội, ẩm thấp.

Thực tế, những con ngõ kéo dài cả chục mét. Mỗi hộ gia đình sinh sống trong căn phòng chỉ khoảng 2m, rộng 3m lụp xụp.

Góc nghỉ ngơi tối tăm và ẩm thấp mà người dân sinh hoạt hàng ngày.

Sống chật chội, thiếu thốn đủ bề nhưng mọi người trong gia đình bà Nghĩa (SN 1934, trú phố Hàng Vải, Hoàn Kiếm) chấp nhận và không có mong muốn chuyển đi. "Đây là căn nhà do bố mẹ để lại cho hai anh em tôi, sống có hơi chật chội nhưng những gia đình ở đây đa phần đều thế. Sống lâu thành quen, công việc buôn bán gắn liền với căn nhà này, không thể nói chuyển là chuyển đi được", bà Nghĩa chia sẻ.

Trong căn nhà diện tích chưa tới 5m2 cho 4 người lớn của ba thế hệ sinh hoạt, việc nấu ăn, tắm rửa, vệ sinh phụ thuộc hoàn toàn vào không gian của nhà anh trai bà Nghĩa ở tại căn nhà kế bên với hai chục người sinh hoạt mỗi ngày.

Thiếu diện tích, người dân cố gắng tận dụng từng góc nhỏ để cất đồ đạc.

Những con hẻm ra vào trở thành địa đạo ngay trên mặt đất, với những đường cắt ngang xẻ dọc dẫn lên những căn nhà chồng, xếp lên nhau.

Hệ thống dây điện cũ mòn được lắp phía bên trên chạy dọc theo con ngõ nhỏ, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, không đảm bảo an toàn về điện và phòng cháy.

Vật dụng trong gia đình không có gì giá trị ngoài cái ti vi nhỏ và chiếc tủ lạnh gỉ sét từ lâu.

Gọi là nhà nhưng thực chất đây chỉ là những mảnh tôn đã cũ ghép lại với nhau dựng trên nóc nhà nơi bếp sinh hoạt của nhiều hộ gia đình.

Hàng Vải, Hàng Giấy,... hay bất kỳ con phố nào tại phố cổ này đều đang được thương mại hóa tối đa. Những người buôn bán nhỏ, lẻ đã tận dụng từng mét vuông trong ngõ để bày bán đầy đủ các loại hàng hóa, từ tạp phẩm, quần áo, giày dép hay trà đá.

Với mong muốn bảo tồn phố cổ, từ những năm 1998, TP Hà Nội đã công bố đề án di dân phố cổ với mục tiêu giảm mật độ dân cư cũng như áp lực lên cơ sở hạ tầng tại khu vực này. Cụ thể, mật độ dân cư phố cổ đang từ 825 người/ha năm 2010 sẽ giảm xuống còn 500 người/ha vào năm 2020. Khu vực phố cổ nằm tại quận Hoàn Kiếm sẽ phải di chuyển trên 6.500 hộ dân, tương đương khoảng 27.000 người.