Thất thu
Ở các thành phố lớn, bên cạnh người mua chung cư hạng sang, cao cấp để ở, có không ít khách mua để đầu tư cho thuê. Các căn hộ hạng sang có giá cho thuê trên 20 triệu đồng/tháng. Tại các khu chung cư có hạ tầng và vị trí đẹp, giá cho thuê có thể lên đến hàng chục triệu đồng/tháng.Các chủ căn hộ đăng thông tin cho thuê nhà kèm giá trên các diễn đàn mạng xã hội rất phổ biến. Ví dụ như: Cho thuê chung cư Mandarin Garden (Thanh Xuân, Hà Nội) diện tích 114m2 giá 24 triệu đồng/tháng; Căn hộ Keangnam Phạm Hùng với giá 25 triệu đồng/tháng; căn Sunshine City Ciputra diện tích 103m2 giá 21 triệu đồng/tháng…
Theo quy định, nếu cá nhân cho thuê nhà có doanh thu từ trên 100 triệu đồng/năm (8,3 triệu đồng/tháng) phải kê khai và nộp thuế. Tuy nhiên, nhiều chủ căn hộ chung cư cao cấp cho thuê trên mức 100 triệu đồng/năm né kê khai đóng thuế. Nguyên nhân bởi không ai giám sát, kiểm tra hoạt động cho thuê nhà. Đồng thời, khi cơ quan chức năng kiểm tra, chủ căn hộ sẽ tìm cách lách thuế bằng các hoạt động như uỷ quyền cho mượn căn hộ, giảm giá thuê căn hộ trên hợp đồng...
Các căn hộ condotel diễn ra tình trạng tương tự tại các thành phố biển: Nha Trang, Đà Nẵng... Bên cạnh những căn hộ được vận hành dưới sự quản lý của chủ đầu tư, nhiều căn hộ condotel được bán đứt cho khách hàng để tự khách hàng khai thác, cho thuê hằng năm.
Tại một tòa nhà condotel ở Viễn Triều (Nha Trang), chủ các căn hộ dán tờ rơi cho thuê trước cửa phòng, kèm theo số điện thoại để người thuê tiện liên hệ. Các căn hộ có diện tích đa dạng từ 45m2 đến trên 70m2, căn hướng biển có giá thuê trên 10 triệu đồng/tháng.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Trần Việt Trung, Giám đốc Sở Du lịch Khánh Hòa cho biết, việc người dân tự cho thuê căn hộ condotel hay căn hộ chung cư hiện như hoạt động “chui”. Người dân dù tự kinh doanh cũng phải đáp ứng điều kiện trong Luật Du lịch, từ an ninh trật tự, vệ sinh an toàn thực phẩm đến phòng cháy chữa cháy…Theo Giám đốc Sở Du lịch Khánh Hoà, kiểu hoạt động “chui” của các chủ căn hộ chung cư, condotel... không chỉ khiến Nhà nước thất thu thuế trong hoạt động khai thác du lịch mà còn phát sinh nhiều vấn đề.
Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ, vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính) Tạ Thị Phương Lan cho biết,cá nhân cho thuê nhà tự kê khai và tự chịu trách nhiệm về giá cho thuê theo hợp đồng. Trường hợp cơ quan thuế nhận thấy cá nhân có dấu hiệu rủi ro về thuế sẽ rà soát, thanh kiểm tra. Nhiều chi cục thuế cho biết, thời gian qua đã phát tờ rơi, dán công văn hướng dẫn về chính sách thuế kèm chế tài tại các chung cư để tuyên truyền cho người nộp thuế nắm, từ đó nâng cao ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế của họ.
Tại tờ trình UBND TP.HCM, cơ quan thuế đề xuất thu thuế cá nhân, tổ chức cho thuê căn hộ, cho thuê nhà ở, cho thuê mặt bằng kinh doanh tại các chung cư; các cá nhân, tổ chức trực tiếp kinh doanh, cung cấp dịch vụ trong khu vực chung cư; cá nhân, tổ chức cho thuê văn phòng.
Cách thức thực hiện là làm việc với ban quản trị chung cư để lập danh sách các hộ dân cho thuê căn hộ, các hộ trực tiếp kinh doanh trong khu vực chung cư. Ngoài ra sẽ phối hợp với công an rà soát danh sách tạm trú, tạm vắng, danh sách có đăng ký thường trú, thông qua ban quản trị chung cư để tuyên truyền cho các chủ hộ khai thuế, nộp thuế cho thuê nhà, căn hộ.
Theo bà Tạ Thị Phương Lan, Tổng cục Thuế đang nghiên cứu để đề xuất với Bộ Tài chính xem xét báo cáo Chính phủ trình Quốc hội nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế, thay cho mức 100 triệu đồng trở lên trong 1 năm đang áp dụng. Đề xuất này sẽ được đưa vào chương trình sửa Luật thuế VAT thời gian tới.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam nói rằng, để chấn chỉnh lại công tác thu thuế, cũng như công tác quản lý lưu trú, các cục thuế mà đặc biệt là các địa bàn có dịch vụ lưu trú lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cần triển khai thanh tra, kiểm tra, xác định lại các cá nhân, đơn vị có căn hộ cho thuê nếu mức doanh thu trên 100 triệu đồng/năm thì phải kê khai và nộp thuế. Việc siết chặt quản lý thuế đối với hoạt động này là phù hợp với chính sách thuế hiện hành.
Thanh kiểm tra, rà soát
Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp nhỏ, vừa và hộ kinh doanh, cá nhân Tạ Thị Phương Lan cho biết, hiện giá tính thuế hoạt động cho thuê nhà với cá nhân là căn cứ theo giá hợp đồng. Hoạt động cho thuê bất động sản được chia thành 2 loại, cho thuê tài sản và cho thuê cơ sở lưu trú. Mức áp thuế với cá nhân cho thuê là 10%, trong đó 5% thuế giá trị gia tăng (VAT) và 5% thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Các hoạt động cho thuê BĐS phải tính thuế gồm: cho thuê nhà, mặt bằng, cửa hàng, nhà xưởng, kho bãi (không bao gồm dịch vụ lưu trú); cung cấp cơ sở lưu trú dài hạn được coi như cơ sở thường trú (như cho thuê căn hộ hàng tháng hoặc hàng năm) được phân loại trong ngành bất động sản. Trường hợp cho thuê nhà được miễn thuế gồm: cung cấp cơ sở lưu trú ngắn hạn cho khách du lịch, khách vãng lai; cung cấp cơ sở lưu trú dài hạn cho sinh viên, công nhân và đối tượng tương tự; cung cấp cơ sở lưu trú cùng dịch vụ ăn uống và các phương tiện giải trí.
Cũng theo bà Lan, thu thuế cho thuê tài sản, nhà đất được áp dụng ổn định từ năm 2009 tới nay, không phải tới nay mới thực hiện. Tuy nhiên, tuỳ theo từng năm, cơ quan thuế địa phương sẽ thực hiện rà soát, thanh kiểm tra theo chuyên đề, như năm nay Hà Nội và TPHCM thực hiện chuyên đề rà soát thuế với cá nhân cho thuê nhà.
Với căn hộ condotel cho thuê, theo đại diện Tổng cục Thuế, nếu chủ nhà uỷ quyền cho doanh nghiệp kinh doanh và hưởng lợi tức vẫn tính là cá nhân cho thuê căn hộ, biệt thự nghỉ dưỡng, không phải lưu trú du lịch, vì thế vẫn áp mức thuế 10% trên doanh thu. Hoạt động của condotel khác với các khách sạn, nhà nghỉ do cá nhân đầu tư và tự quản lý, kinh doanh, cung cấp dịch vụ. Trường hợp chủ căn hộ, biệt thự condotel tự kinh doanh và tìm khách ở, chỉ thuê công ty cung cấp một số dịch vụ như bảo vệ, vệ sinh, giám sát… được xếp vào diện kinh doanh cơ sở lưu trú thì chủ nhà phải đăng ký kinh doanh lưu trú. Trường hợp này, chủ nhà tự kê khai và chịu mức thuế cho thuê cơ sở lưu trú là 7% trên doanh thu (thay vì thuế cho thuê tài sản 10%).
