Ngày 15/5, Thanh tra TPHCM đã công bố kết luận thanh tra toàn diện (KLTT) nội dung vụ việc sự cố công trình xây dựng khu dân cư Tắc Sông Chà thuộc ấp Bình Mỹ, xã Bình Khánh (huyện Cần Giờ).
Theo đó, sự cố đã bộc lộ nhiều sai phạm, thiếu sót trong quá trình chuẩn bị đầu tư và thực hiện dự án. Sự cố tuy không gây thiệt hại về người nhưng đã gây thiệt hại hơn 15 tỷ đồng; dẫn đến việc kéo dài thời gian hoàn thành so với kế hoạch ban đầu, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của dự án, không đạt được mục tiêu của dự án là chống sạt lở bờ sông.
Kết luận thanh tra chỉ ra nhiều sai phạm tại Sở GTVT và nhiều đơn vị ở TPHCM Ngoài chuyên môn kỹ thuật, năng lực của nhà thầu, Thanh tra TPHCM xác định nhiều sai phạm, thiếu sót của Sở GTVT, chủ đầu tư (Khu Quản lý Đường thủy nội địa – Sở GTVT, nay là Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông TPHCM) dẫn đến sự cố.
Đối với các đơn vị tham gia xây dựng, KLTT xác định công ty cổ phần Tư vấn Xây dựng thủy lợi – Thủy điện Nam Việt (công ty Nam Việt) lập thiết kế bản vẽ thi công nhưng trong hồ sơ thiết kế chưa đề cập, đánh giá hết các yếu tố bất lợi làm thay đổi sơ đồ chịu lực và làm giảm độ ổn định của công trình; chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giám sát nên chưa kịp thời phát hiện việc công trình thi công chưa phù hợp với biện pháp thi công được duyệt.
Công ty cổ phần Đê kè và Phát triển Nông thôn Hải Dương (công ty Hải Dương) là nhà thầu thi công xây dựng, đã triển khai trình tự thi công chưa phù hợp theo chỉ dẫn kỹ thuật thi công, thực hiện kết cấu sau kè trong khi chưa hoàn thiện kết cấu mái kè. Trong quá trình thi công, công ty Hải Dương thiếu đo đạc, không quan trắc thường xuyên để phát hiện sự biến đổi của mái kè và địa hình lòng sông dưới chân mái kè…để có giải pháp xử lý kịp thời.
Trong khi đó, công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư xây dựng Thủ Thiêm (công ty Thủ Thiêm) là nhà thầu tư vấn giám sát thi công xây dựng, lại không giám sát chặt chẽ theo trình tự thi công, biện pháp thi công được duyệt; cho phép nhà thầu thi công hoàn thiện kết cấu sau kè trong khi chưa đo đạc nghiệm thu mái kè và chưa thi công hoàn thiện toàn bộ mái kè.
Công ty TNHH Tư vấn Thiết kế Xây dựng Nhật Minh là nhà thầu tư vấn thẩm tra báo cáo nghiên cứu khả thi, không phát hiện công ty Nam Việt đã đưa số liệu vận tốc dòng chảy Vmax tối đa 2m/s không có căn cứ nhưng vẫn chấp nhận báo cáo nghiên cứu khả thi.. Còn Viện Kỹ thuật Biển (nhà thầu tư vấn thẩm tra thiết kế bản vẽ thi công – dự toán công trình) chấp nhận số liệu không có căn cứ này và không nhìn nhận sai sót trong quá trình thẩm tra.
Theo Thanh tra TPHCM, các đơn vị nói trên đã thiếu trách nhiệm trong quá trình xây dựng dự án nên để xảy ra sự cố sạt lở công trình.
KLTT xác định chủ đầu tư, có trách nhiệm phối hợp đo đạc kiểm tra lại hiện trạng nhằm phát hiện các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Tuy nhiên, khi điều kiện địa hình (lòng sông) có thay đổi, chủ đầu tư vẫn thống nhất cho phép triển khai thi công hạng mục đào đắp (thả bao tải cát), phớt lờ lưu ý của Sở GTVT.
Bờ kè Tắc Sông Chà bị sạt lở một đoạn dài hơn 160 m Điều đáng nói, chủ đầu tư phê duyệt, lựa chọn công ty Nam Việt làm nhà thầu một số gói thầu đã vi phạm nguyên tắc “không bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu”. Chủ đầu tư trình Sở GTVT thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng và thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công – dự toán xây dựng công trình mà không kiểm tra, phát hiện nhà thầu này tự ý sử dụng số liệu kỹ thuật Vmax không có căn cứ, chỉ dựa trên cơ sở đánh giá trực quan và tham khảo số liệu một công trình tương tự ở kênh Thanh Đa (quận Bình Thạnh).
Khôi hài là công trình này không nằm trong cùng một dòng sông và cách địa điểm xây dựng bờ kè hàng chục cây số. Càng khó hiểu hơn là chủ đầu tư không gửi Lệnh khởi công cho Thanh tra Sở Xây dựng để phối hợp kiểm tra quá trình thi công xây dựng. Thanh tra TPHCM xác định trách nhiệm này thuộc về Giám đốc Khu Quản lý Đường thủy nội địa và Phó Giám đốc phụ trách.
Theo KLTT, Sở GTVT chịu trách nhiệm quyết định đầu tư, phê duyệt dự án theo phân cấp của Chu tịch UBND TPHCM nhưng không tổ chức kiểm tra giám sát, theo dõi công tác đấu thầu theo quy định, để chủ đầu tư tổ chức lựa chọn nhà thầu (công ty Nam Việt) có nhiều sai phạm, không bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu. Sở GTVT đã chủ quan trong việc thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công và dự toán công trình…Khi kiểm tra công tác nghiệm thu, Sở có kiểm tra công tác nghiệm thu lần 1 nhưng không ban hành văn bản thông báo kết quả kiểm tra.
Đặc biệt, khi sự cố xảy ra, Sở GTVT đã ký quyết định thành lập Tổ điều tra sự cố nhưng thiếu…các chuyên gia chuyên ngành kỹ thuật để đánh giá nguyên nhân sự cố và xác định thiếu đơn vị chịu trách nhiệm liên quan. UBND TPHCM sau đó đã có quyết định yêu cầu Sở GTVT, Tổ điều tra mời thêm một số chuyên gia chuyên ngành kỹ thuật để lấy ý kiến đánh giá nguyên nhân và giải pháp khắc phục sự cố. Hậu quả là thời gian xử lý kéo dài (18 tháng), trong khi sự cố cần phải tập trung khắc phục, hoàn thành và đưa công trình vào sử dụng.
Theo Thanh tra TPHCM, trách nhiệm của Sở GTVT trong sự cố này thuộc về Phó Giám đốc Sở phụ trách, Phòng Quản lý Đường thủy và cá nhân từng thời kỳ và Giám đốc Sở GTVT chịu trách nhiệm chung với vai trò người đứng đầu.
Sạt lở bờ sông tạo ra nhiều vết nứt nguy hiểm đe dọa nhiều nhà dân Từ những kết luận trên, Thanh tra TPHCM kiến nghị và được Phó Chủ tịch UBND TPHCM Ngô Minh Châu thống nhất, yêu cầu Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TPHCM chủ trì, phối hợp với Sở GTVT kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý sai phạm đối với các đơn vị, cá nhân trước đây công tác tại Khu Quản lý đường thủy nội địa (bao gồm Phó giám đốc phụ trách có liên quan).
Ngoài ra, chủ đầu tư có trách nhiệm căn cứ vào các điều khoản trong hợp đồng để xem xét giải quyết chi phí khắc phục sự cố, chi phí kiểm định và không được dùng ngân sách để thanh toán các chi phí nói trên.
KLTT cũng yêu cầu Giám đốc Sở GTVT chủ trì kiểm điểm làm rõ trách nhiệm và xử lý sai phạm đối với Phòng Quản lý đường thủy, các cá nhân trực thuộc Sở có liên quan và có biện pháp xử lý đối với Giám đốc Khu Quản lý đường thủy nội địa từng thời kỳ có liên quan (kể cả nghỉ việc)
Công trình thi công bờ kè Tắc Sông Chà có tổng chiều dài 581 m, tổng vốn đầu tư hơn 160 tỷ đồng và được khởi công vào tháng 12/2016. Sáng 16/6/2018, đoạn kè đang thi công xây dựng có chiều dài hơn 160 m bất ngờ bị sạt lở khiến TPHCM phải di dời khẩn cấp nhiều hộ dân.
