> Đổi mới giáo dục: Thiếu nguồn lực và động lực
> Đổi mới giáo dục không thể thiếu thực tế
 |
| Học sinh lựa chọn SGK tại cửa hàng sách 45B Lý Thường Kiệt, Hà Nội. Ảnh: Ngọc Châu. |
Hôm qua, tại Hà Nội, NXB GD Việt Nam đã tổ chức một hội thảo quốc tế về đổi mới, hiện đại hoá chương trình và SGK theo định hướng phát triển bền vững. Hội thảo có sự tham gia của gần 30 nhà khoa học đến từ các nước Ucraina, Đức, Thuỵ Điển, Hà Lan, Australia… và Việt Nam.
SGK phải gần gũi hơn với học sinh
Theo PGS TS Trần Đức Tuấn (NXB GD VN), tổ chức Unesco quan niệm SGK được xem như một trong những yếu tố quyết định nhất đến chất lượng giáo dục của một quốc gia bên cạnh yếu tố giáo viên, hệ thống tổ chức giáo dục và chương trình giáo dục.
Trong khi đó, SGK phổ thông hiện hành ở VN bộc lộ nhiều hạn chế, việc đổi mới căn bản, toàn diện SGK là một đòi hỏi cấp bách không thể trì hoãn. Tuy nhiên, việc đổi mới SGK phải bắt đầu từ những đổi mới về tầm nhìn và quan niệm đối với SGK.
| SGK chỉ đạt yêu cầu khi có sự tham gia của đại diện các nhà khoa học thuộc các môn học, nhà giáo dục (tâm lý học, giáo dục học), nhà giáo và do chính học sinh thẩm định. SGK cũng phải đảm bảo được ba nguyên tắc: phát triển, chuẩn mực, tối ưu. Mỗi cấp học có vài ba bộ SGK khác nhau để giáo viên, học sinh lựa chọn. PGS Nguyễn Kế Hào, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ Giáo dục |
Chẳng hạn SGK Thụy Điển trước đây cũng được thiết kế và biên soạn theo quan điểm thuần tuý khoa học, có nội dung và cấu trúc mang nặng tính hàn lâm nên học sinh khó tiếp thu; được trình bày một cách đơn điệu thiếu hấp dẫn, các giá trị cuộc sống được đề cập mờ nhạt.
Trong những thập kỷ gần đây điều đó đã thay đổi. “Việc tích hợp và lồng ghép các giá trị thực tế đời sống vào SGK, tính sư phạm, tính hấp dẫn và tính bền vững của SGK được họ đặc biệt coi”, PGS Trần Đức Tuấn nói.
GS TS Olena Pometun, Viện Hàn lâm Khoa học Giáo dục quốc gia Ucraina, cũng cho biết, SGK giờ đây không còn là “trung tâm của vũ trụ” - nguồn thông tin xác thực duy nhất - nữa mà chỉ là một trong những công cụ dạy và học, trình bày thông tin theo quan điểm của người biên soạn.
Tránh sơ lược, phi thực tiễn
Phân tích một số nhược điểm trong thực trạng SGK hiện hành ở VN, một số chuyên gia trong nước cho rằng những lời phàn nàn “quá tải” của dư luận trong thời gian qua chưa hẳn đã do nội dung SGK.
Thậm chí, như lời nhận xét của TS Nguyễn Huy Đoan (NXB Giáo dục VN), như môn toán khối lượng kiến thức trong SGK của VN chưa theo kịp nhiều nước trên thế giới. Khi trình bày một số nội dung cơ bản, SGK toán của VN đã bỏ qua nhiều khái niệm liên quan, có ý nghĩa thực tiễn và cập nhật. Một số nội dung được trình bày rất hạn chế, hoặc không đề cập.
Sau khi đưa ra một số ví dụ cụ thể của SGK toán ở Đức, TS Nguyễn Huy Đoan nhận xét, tác giả viết SGK của họ chuẩn bị rất kỹ, những vấn đề càng khó, càng tinh tế thì càng được nhấn mạnh và nhắc lại nhiều lần với nhiều hình thức khác nhau và có nội dung gắn với thực tiễn. Trong khi đó ở VN, các tác giả viết một cách sơ lược, tiếp cận một cách vội vàng, phi thực tiễn, và né tránh nhiều nội dung bị coi là khó.
Cũng theo TS Nguyễn Huy Đoan, khi xây dựng chương trình sau năm 2015 cần chú ý đến mặt bằng chung về nội dung kiến thức của các nước tiên tiến, liệu pháp “giảm tải” không phải là “cắt bỏ” mà là “thu gọn”, kết hợp với đổi mới phương pháp tiếp cận. Đặc biệt, cần quan tâm đến năng lực tự học, tự đọc và năng lực tự diễn đạt các nội dung chuyên ngành-điều mà SGK hiện hành chưa thực sự quan tâm.
