Phương Thanh sinh năm 1973 tại Thanh Hóa, là con thứ sáu trong gia đình có bảy anh em. Năm sáu tuổi, cô cùng gia đình chuyển vào TP HCM sinh sống. Năm 13 tuổi, bố Phương Thanh qua đời. Biến cố đầu đời này khiến cô và các anh chị em sống vất vả nhiều năm sau đó.
Giai đoạn 1997-2007 là thời kỳ hoàng kim của Phương Thanh trong sự nghiệp. Năm 2005, cô bất ngờ công bố đã sinh con gái, tên thân mật là Gà. Thời đó, việc một phụ nữ công khai làm mẹ đơn thân vẫn còn mới mẻ, vì thế câu chuyện của Phương Thanh khiến dư luận quan tâm. Suốt nhiều năm liền, chị giữ kín hình ảnh và thông tin về con gái lẫn cha đứa trẻ.
Sau khi sinh con, ca sĩ sớm trở lại hoạt động nghệ thuật. Liveshow kỷ niệm 15 năm ca hát của Phương Thanh - "Chanh's Show 2006" - vào tháng 5 thu hút 7.000 người hâm mộ. Tuy nhiên, chương trình gián đoạn khi diễn ra được hơn một nửa vì mưa lớn. Phương Thanh phải tiếc nuối chia tay khán giả khi đang hát bài "Ca dao mẹ".
Thời gian này, mối quan hệ giữa Phương Thanh và Đàm Vĩnh Hưng gặp nhiều sóng gió. Năm 2008, cả hai thừa nhận đã không nói chuyện với nhau hơn một năm. Điều này khiến nhiều người tiếc nuối vì họ từng là bạn thân. Trả lời về câu chuyện này, Đàm Vĩnh Hưng cho biết anh và Phương Thanh không cần thiết làm hòa. Riêng Phương Thanh đã khẳng định mối quan hệ này “không còn thuốc chữa”. Trong ảnh: Phương Thanh và Đàm Vĩnh Hưng trong một lần tái hợp hiếm hoi trên sân khấu Làn Sóng Xanh năm 2014.
Từ năm 2010 trở đi, sự nghiệp ca hát của Phương Thanh có chiều hướng đi xuống vì cô bị mất giọng. "Bà mẹ một con" tâm sự có thời điểm, chị không thể hát được trọn vẹn một bài. Không nản lòng, chị chuyển sang đóng phim, tham gia các game show... để giữ "lửa" nghề. Với nét diễn duyên dáng, Phương Thanh gây dấu ấn trong những bộ phim mình góp mặt như "Khi đàn ông có bầu", "Đẻ mướn", "Hồn Trương Ba, da hàng thịt", "Nụ hôn thần chết", "Giải cứu thần chết", "Hot boy nổi loạn", "Đẹp từng centimet", "Những nụ hôn rực rỡ", "Nhà có 5 nàng tiên", "Vừa đi vừa khóc""...
Giữa tháng 8/2016, Phương Thanh báo tin bà nội của con gái qua đời. Kèm theo đó, cô chia sẻ hình ảnh kỷ niệm của bé Gà và bà nội.
Dành nhiều năm tìm hiểu về đạo Phật, ăn chay, đọc kinh, chị ngộ ra nhiều điều sau những biến cố cuộc đời. Phương Thanh khẳng định trở lại với âm nhạc mạnh mẽ hơn khi bước qua tuổi 40.Giữa tháng 9 năm nay, ca sĩ khiến nhiều người ngạc nhiên với hình ảnh cạo đầu, mặc trang phục của người tu. Chị cho biết vừa có chuyến đi đến Ấn Độ để tham gia khóa học tu kéo dài hai tuần. Khi đăng hình ảnh mới trên trang cá nhân, chị nhận được nhiều lời chia sẻ, đồng cảm từ khán giả.
Thời gian chị đi nước ngoài cũng là lúc bệnh tình của người bạn thân - ca sĩ Minh Thuận - chuyển biến nặng. Trước khi đi, Phương Thanh đặt chiếc bánh kem và mang vào cho anh - đang nằm điều trị ở một bệnh viện tại TP HCM - với lời chúc: "Chúc anh bước qua tuổi mới hạnh phúc tràn đầy và mau hết bệnh để trở lại anh nhé. Hôm nay là ngày giỗ tổ, em đã thắp giúp anh nén hương rồi nhé, cười lên nào đừng khóc". Ngày 18/9, Minh Thuận qua đời. Khi đó, Phương Thanh đang ở Ấn Độ nên không về kịp để dự tang lễ của bạn. Trong ảnh: ca sĩ viếng bạn sau khi về nước.
Cuối năm 2016, trên trang cá nhân, Phương Thanh lần đầu đăng những bức hình rõ mặt con gái Bùi Hà Nghi Phương sau 11 năm giấu kín.
Ngày 17/9, Phương Thanh tiếp tục gây bất ngờ khi tiết lộ danh tính bố của bé Gà nhân ngày giỗ đầu của ông. Theo chia sẻ của Phương Thanh, bố bé Gà mất trước khi ca sĩ Minh Thuận qua đời ít lâu và sau bà nội bé Gà 12 ngày. Ca sĩ cho biết: “Suốt năm qua, có quá nhiều cú sốc xảy đến với tôi, nhiều người thân xung quanh tôi lần lượt qua đời nên tôi không muốn nhắc đến chuyện buồn gia đình để khiến khán giả lo lắng". Trong ảnh: Bé Gà mặc đồ tang trong ngày mất của bố.
Phương Thanh chia sẻ đến thời điểm này, khi mẹ con chị đã mạnh mẽ vượt qua và trở lại cuộc sống an nhiên như đúng mong ước của bố bé Gà, chị mới có thể bộc bạch sự thật sau một thời gian dài âm thầm chịu đựng. Trong ảnh: Phương Thanh tham gia đoàn cứu trợ đồng bào lũ lụt Hà Tĩnh sau đợt bão vừa qua.
Ngoài công việc ca hát, Phương Thanh dành thời gian tham gia nhiều hoạt động cộng đồng. Trong ảnh: chị cùng đoàn của Ủy ban Nhân dân TP HCM thăm chiến sĩ Trường Sa hồi cuối tháng 4. Trong chuyến đi 10 ngày, chị được trải nghiệm cuộc sống cùng các người lính và có nhiều buổi sinh hoạt văn nghệ.