Cách xử lý đại dịch COVID-19 và việc Trung Quốc áp luật an ninh quốc gia mới lên Hong Kong là hai trong hàng loạt vấn đề mâu thuẫn, khiến quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trở nên tồi tệ hơn nhiều trong năm nay.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, ông Dương nói với ông Pompeo rằng Washington cần tôn trọng quan điểm của Bắc Kinh trong những vấn đề chủ chốt, dừng can thiệp vào những vấn đề như Hong Kong, Đài Loan và Tân Cương, cũng như nỗ lực để hàn gắn quan hệ.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, ông Pompeo đã nhấn mạnh “sự cần thiết phải có những thoả thuận đối ứng đầy đủ giữa hai quốc gia”. “Ông ấy cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc minh bạch hoàn toàn và chia sẻ thông tin để chống đại dịch COVID-19 đang diễn ra và ngăn chặn những dịch bệnh trong tương lai”.
Sau khi cuộc gặp kết thúc, quốc hội Trung Quốc thông qua dự luật an ninh quốc gia mới cho Hong Kong, bất chấp việc Mỹ và các nước khác như Anh phản đối mạnh mẽ trong suốt gần 1 tháng qua. Ngày 17/6, các ngoại trưởng G7, trong đó có ông Pompeo, ra tuyên bố kêu gọi Trung Quốc không tiếp tục quy trình tiến tới áp dụng luật mới với Hong Kong. Phe chỉ trích cho rằng luật này là sự tấn công vào các quyền tự do và dân chủ của đặc khu.
Khi cuộc gặp giữa hai ông Dương - Pompeo diễn ra, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký thông qua luật cho phép trừng phạt những người liên quan đến vấn đề người Duy Ngô Nhĩ ở vùng Tân Cương, Trung Quốc. Bộ Ngoại giao Trung Quốc lập tức phát thông cáo phản đối. Bắc Kinh tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả nếu Washington không dừng can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, cuộc gặp tại Hawaii được đánh giá có thể giảm bớt căng thẳng, nhưng khó có thể ổn định quan hệ. Các nhà phân tích nhận định cuộc gặp cho thấy hai bên không muốn quan hệ song phương trật bánh, đặc biệt trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Tuy nhiên, có ít kỳ vọng vào kết quả mà cuộc gặp có thể mang lại, vì hai bên mâu thuẫn trong hàng loạt vấn đề, bao gồm Đài Loan, Hong Kong, cuộc đua vũ khí, công nghệ cao, xử lý COVID-19, sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc, ý thức hệ và quyền lực mềm.
“Khó có thể thấy bên nào chấp nhận thỏa hiệp đáng kể trong một hay hai vấn đề trong số đó để có thể giảm bớt căng thẳng trong thời gian đủ dài. Chỉ duy trì tiếp xúc ngoại giao sẽ không thể dẫn đến cải thiện ý nghĩa nào trong quan hệ song phương”, GS Shi Yinhong, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại ĐH Nhân dân ở Bắc Kinh, nói với báo SCMP.
“Ông Trump sẽ tiếp tục chỉ trích Trung Quốc trong giai đoạn tiến đến bầu cử”, Reuters dẫn lời ông Wu Xinbo, Giám đốc Viện Quốc tế học thuộc ĐH Phúc Đán ở Thượng Hải.
