Bộ tư lệnh phía tây của quân đội Philippines hôm nay gọi vụ va chạm này là “tai nạn”, nhưng nói rằng việc bỏ mặc ngư dân trên biển khiến Manila giận dữ.
Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin cho biết trên Twitter về việc gửi phản đối chính thức đến Trung Quốc, trong bối cảnh nhiều chính trị gia và dư luận Philippines vẫn sôi sục vì vụ “đâm rồi bỏ chạy” xảy ra vào đêm Chủ nhật vừa qua tại bãi Cỏ Rong, thuộc quần đảo Trường Sa.
Hôm 12/6, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana lên án mạnh mẽ “hành động hèn hạ của tàu đánh cá Trung Quốc và những người trên tàu” đã bỏ mặc đội ngư dân Philippines sau khi va chạm với tàu F/B Gimver 1. Ông Lorenzana cũng cảm ơn tàu cá của Việt Nam đã cứu các ngư dân đó.
Ông Lorenzana yêu cầu phải điều tra vụ việc và nói rằng các ngư dân của họ xác định con tàu đã đâm họ là tàu Trung Quốc. Vẫn chưa có bình luận chính thức nào từ phía giới chức Trung Quốc.
Ông Lorenzana cho biết tàu F/B Gimver 1 đang được neo đậu thì bị một tàu đánh cá Trung Quốc đâm vào.
Con tàu Trung Quốc ngay lập tức bỏ đi sau cú đâm. Hành động này bị cho là vi phạm quy định quốc tế về nghĩa vụ cứu hộ người đang gặp nguy hiểm trên biển.
Ông Ramon Beleno, một nhà khoa học chính trị tại ĐH Ateneo De Dqavoau, nói rằng hành động bỏ mặc các ngư dân Philippines đang gặp nguy hiểm là “trái đạo đức”. “Khi tai nạn xảy ra, dù có là bạn hay không, dù hành động có chủ ý hay không thì điều đúng đắn là phải giúp đỡ các nạn nhân”, ông nói.
“Điều đúng đắn với Bắc Kinh bây giờ là giúp điều tra ra những người liên quan. Đó là điều chúng tôi kỳ vọng từ họ”, ông Beleno nói.
Ông Ramon Casiple, giám đốc điều hành Viện Cải cách kinh tế và chính trị, nêu quan ngại tương tự.
“Họ không được bỏ mặc đội ngư dân Philippines. Hành vi phổ biến của chúng ta...là cứu giúp những người hoạn nạn. Nhưng họ đã đâm con tàu rồi bỏ đi....nếu đúng đó là sự việc không cố ý”, ông Casiple nói.
Ông Jay Batongbacal, một chuyên gia về biển tại ĐH Luật Philippines, viết trên Facebook rằng “không nghi ngờ gì đây là hành động cố ý và có chủ đích”.
“Không có cái gì là ‘có thể’ ở đây. Chiếc tàu Philippines đang được neo đậu ở bãi Cỏ Rong, một cấu trúc chìm hoàn toàn. Điều đó có nghĩa là con tàu đó đang trên vùng nước mở, khi xung quanh không có gì cản trở để chiếc tàu kia đâm vào”, ông Batongbacal viết.
“Một người đang chạy không thể vô tình đâm vào một người đang đứng giữa một sân bóng đá trống trải. Tương tự, một con tàu đang đi không thể vô tình va vào tàu đang neo đậu trên vùng biển trống. Điều này chỉ có thể là hành động chủ ý”, ông Batongbacal nhận định.
“Bỏ chạy sau vụ đâm va mà không giúp đỡ con tàu và các thuyền viên đang gặp nạn càng cho thấy đây là hành vi cố ý gây tổn hại”, ông nói.
Philippines nói rằng bãi Cỏ Rong nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của họ. Phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế năm 2016 thừa nhận quyền chủ quyền của Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế, và bác bỏ đòi hỏi chủ quyền của Trung Quóc trên hầu khắp biển Đông. Trung Quốc không công nhận phán quyết này.
Trong những năm gần đây, các tàu Trung Quốc thỉnh thoảng chặn hoặc bắt nạt tàu chiến hoặc tàu dân sự của Philippines tại bã Cỏ Rong và bãi Cỏ Mây gần đó.
Dù Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte từ lúc lên cầm quyền đã tìm cách xích lại gần Bắc Kinh, tranh chấp chủ quyền vẫn là vấn đề gai góc.
Phát ngôn viên tổng thống Philippines Salvador Panelo khẳng định ông Duterte ủng hộ hành động của Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana trong vụ việc lần này, và rằng việc bỏ mặc các ngư dân Philippines là “thiếu văn minh và tàn nhẫn”.
Ông Panelo kêu gọi giới chức Trung Quốc điều tra vụ va chạm và trừng phạt những người Trung Quốc trên con tàu gây ra vụ việc.
