Theo báo cáo từ UBND xã Ngọc Phụng, ông Mai Văn Thuận, quê xã Kim Tân, huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương là người khai thác cát sỏi tại khu vực sông Âm chảy qua địa phương. Vừa qua, trong lúc khai thác cát ven bờ hữu dòng sông thuộc thôn Xuân Thành, xã Ngọc phụng thì phát hiện một hiện vật bằng đồng, có nhiều hoa văn. Sau đó hiện vật này được gửi lại cho chính quyền địa phương.
Qua quá trình gửi ảnh nhờ các nhà khoa học và cơ quan khảo cổ thẩm định, Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Thường Xuân xác định đây là lưỡi qua, một loại vũ khí cổ, dùng chặt chân ngựa để chống lại kỵ binh của đối phương tấn công.
Đáng chú ý, vị trí phát hiện hiện vật này chỉ cách vị trí được xác định diễn ra Hội thể Lũng Nhai khoảng 300 – 400 m. Theo nhiều tư liệu lịch sử, thôn Xuân Thành ngày nay cùng dãy núi Pù Mé cũng chính là nơi đóng quân trong quá trình lui binh chiến lược của Nghĩa quân Lam Sơn vào thế kỷ XV.
Những năm trước, người dân địa phương cũng thu lượm được nhiều hiện vật như mũi tên đồng, đai lưng bằng đồng.
Quan sát thực tế, lưỡi qua có bản rộng khoảng từ 4 đến 6cm, in nhiều họa tiết, hoa văn nhỏ cầu kỳ, hiện đã được mài sáng, vẫn còn nguyên vẹn.
Theo văn bản báo cáo sự việc của UBND xã Ngọc Phụng, hiện vật dài 58 cm, nặng khoảng 800 g có hình dạng giống thanh kiếm cổ.
