Mỗi mảnh đời một câu chuyện
Mỗi thân hình tiều tụy, tóc tai bù xù, ánh mắt vô hồn, hoảng loạn... là một sắc thái của bệnh nhân tâm thần mà bác sĩ Hoàng Thị Hạnh, Phó trưởng Phòng khám đa khoa, thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Quảng Bình chứng kiến mỗi ngày.
Với chị Hạnh, toàn bộ thanh xuân, ngoài gia đình, còn lại đều dành cho bệnh nhân tâm thần. Quãng thời gian ấy, chị đã chứng kiến, trải qua bao chuyện vui buồn cùng bệnh nhân và gia đình.
 |
| Bác sĩ Hạnh khám và tư vấn điều trị cho bệnh nhân tâm thần (Ảnh: Nhật Anh). |
Nữ bác sĩ cho biết, có trường hợp bệnh nhân được đưa đến phòng khám trong tình trạng bị xích lâu ngày, kích động la hét, hung hãn tấn công người khác. Người thì cố thủ trong phòng kín, trong góc nhà, không chịu ra ngoài.
Có lần, một bà mẹ đưa con gái trong tình trạng kích động, tay ôm khư khư 2 con vịt tới phòng khám. Khi được hỏi, người mẹ bảo, mỗi lần phát bệnh, con bà đều phải ôm động vật mới đỡ hơn. Tiếng la hét của bệnh nhân cùng tiếng vịt kêu khiến phòng khám như mắc loạn.
Chị L.T.T.H., ở thành phố Đồng Hới, là một trong những bệnh nhân điều trị tại phòng khám của CDC Quảng Bình. Năm 18 tuổi, khi thanh xuân còn phơi phới, cơn bệnh ập đến khiến chị H. trở thành một con người khác, có biểu hiện hoang tưởng, kích động, đập phá đồ đạc, tấn công mọi người…
Những ngày dài sau đó là hành trình người mẹ già tàn tật của chị H. cùng con gái chạy chữa.
 |
| Rối loạn tâm thần nếu không được phát hiện điều trị kịp thời có thể dẫn đến bệnh mãn tính (Ảnh: Nhật Anh). |
Một trường hợp khác là anh Đ.M.T., ở huyện Bố Trạch, sinh ra với thể chất bình thường, là con trai duy nhất trong nhà, được gia đình gửi gắm nhiều hy vọng. Cuộc sống êm đềm cho đến năm 2014, anh T. bắt đầu phát bệnh tâm thần.
Anh T. suốt ngày la hét, đánh vợ con, bỏ nhà đi lang thang, đánh đập bất kỳ ai vì cho rằng họ muốn "ám sát" mình, trong đầu lúc nào cũng có tiếng người xì xầm sai khiến. Anh T. phát bệnh khi 2 con nhỏ đang tuổi ăn tuổi học, kinh tế gia đình kiệt quệ, người vợ chán nản bỏ đi biệt xứ.
"Với các bệnh nhân tâm thần, họ như ở một thế giới khác, suy nghĩ hành động đầy bất thường. Nhiều người vì đổ bệnh mà mất đi cả cuộc sống. Trong nhà có người tâm thần kéo theo cả gia đình vào cảnh cùng cực", bác sĩ Hạnh nói.
Là người đồng hành cùng bác sĩ Hạnh trong nhiều năm nay, bác sĩ Trần Trùng Điệp, Phó trưởng Khoa Phòng chống bệnh không lây nhiễm - Dinh dưỡng, CDC Quảng Bình cảm nhận được những khó khăn của nghề, của người bệnh, gia đình bệnh nhân.
Theo bác sĩ Điệp, rối loạn tâm thần nếu không được phát hiện điều trị kịp thời có thể dẫn đến mãn tính, người bệnh trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Nhiều người có xu hướng giấu bệnh của bản thân, người nhà cũng không chấp nhận rằng con, em mình có khiếm khuyết về tâm trí nên thường tìm đến phòng khám khi tình trạng bệnh đã nặng.
 |
| Bác sĩ Hoàng Thị Hạnh đã có gần 20 năm gắn bó với bệnh nhân tâm thần (Ảnh: Nhật Anh). |
"Chúng tôi đến nhà một nam bệnh nhân vừa học xong cấp 3. Cậu nhóc cứ ở trong phòng, không tiếp xúc với ai, thường xuyên đập phá, la hét. Người nhà không chấp nhận sự thật mà cho rằng do thế lực siêu nhiên. Khi bác sĩ đến, gia đình phản ứng, xua đuổi. Phải phân tích, động viên mãi họ mới đồng ý cho con chữa trị", bác sĩ Điệp kể.
Kiên trì "bước vào thế giới người điên"
Với bác sĩ Hạnh, từ ngày còn là nữ sinh cấp 3, chị đã chứng kiến nhiều hành động kỳ lạ của những người bất ổn về tâm trí, cũng thấy nhiều sự cố đáng tiếc, những câu chuyện buồn xoay quanh sự điên loạn của những con người ấy. Cảm thương xen lẫn sự tò mò, cô gái trẻ muốn tìm hiểu về "khoảng trời riêng" của những người tâm thần.
Sau những ngày nỗ lực trên giảng đường, năm 2005 bác sĩ Hạnh bắt đầu công việc chăm sóc sức khỏe tâm thần cho người dân. Gắn bó với công việc đặc biệt đến nay gần 20 năm, theo nữ bác sĩ, để làm tốt công việc này, ngoài yêu nghề, có chuyên môn còn phải có "tinh thần thép", kiên trì để bước vào được thế giới của "người điên", thấu hiểu được căn nguyên tâm bệnh để điều trị hiệu quả hơn.
 |
| Cán bộ CDC Quảng Bình khám sàng lọc và triển khai chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần tại các địa phương (Ảnh: Nhật Anh). |
Thường xuyên tiếp nhận người bệnh trong tình trạng tóc tai bù xù, quần áo xộc xệch thậm chí là mặc không đầy đủ, tâm trí kích động, thân thể bị trói, xích, chị Hạnh cùng đồng nghiệp luôn đối mặt với nguy cơ bị thương tích.
"Người ta hỏi tôi là phụ nữ, đứng trước toàn "người điên" không sợ à? Tôi chỉ biết trả lời là dành thương cảm những con người tội nghiệp ấy nhiều hơn. Ngoài ra, tôi còn có những người "đồng đội". Khi bệnh nhân vào viện, phải đánh giá biểu hiện xem có nguy cơ gây thương tích cho người khác không. Những người này khi bị chi phối bởi ảo thanh, ảo thị kích động sẽ rất nguy hiểm", bác sĩ Hạnh chia sẻ về công việc của mình.
Bên cạnh những trường hợp được đưa đến phòng khám để điều trị, chị Hạnh và đồng nghiệp cũng thường xuyên tìm hiểu, đến tận nhà các bệnh nhân tâm thần để hỗ trợ. Phần lớn các bệnh nhân này đều có hành vi bất thường mà không chịu đi khám, điều trị.
Nhiều bệnh nhân cứ mỗi tối lại trèo lên nóc nhà ngồi, thường xuyên cố thủ trong nhà, không tiếp xúc với ai. Người thân không có biện pháp để đưa tới phòng khám. Bác sĩ đành phải thực hiện các biện pháp cưỡng chế và tư vấn cho gia đình phương hướng điều trị.
 |
| Cán bộ y tế thăm khám cho bệnh nhân tâm thần tại cộng đồng (Ảnh: Nhật Anh). |
Nhờ sự nỗ lực, tận tâm của bác sĩ, các phác đồ điều trị phù hợp cũng như sự kiên trì hỗ trợ từ gia đình, nhiều bệnh nhân tâm thần điều trị tại CDC Quảng Bình dần có những chuyển biến tích cực, trở về với cuộc sống bình thường.
Trở lại với trường hợp của chị H., sau thời gian ở viện, gần 3 năm nay chị được về nhà điều trị ngoại trú. Qua những ngày bĩ cực, H. nay có thể tự chăm sóc bản thân, dần hòa nhập với cộng đồng, cùng mẹ có lại cuộc sống yên bình. Còn với T., định kỳ hàng tháng, cậu lại niềm nở đón tiếp cán bộ y tế đến thăm khám. Giờ T. đã minh mẫn trở lại, xin được công việc có thu nhập.
"Hàng tháng tôi tới CDC Quảng Bình để tái khám và nhận thuốc. Bác sĩ và mẹ dặn phải dùng thuốc đều đặn, nhờ vậy mà sức khỏe và trí nhớ cải thiện nhiều. Tâm trí bình thường nên tôi có thể đi giúp việc nhà theo giờ, nhặt phế liệu để san sẻ gánh nặng với mẹ và thấy cuộc đời ý nghĩa hơn", chị H. chia sẻ.
Một trong những trăn trở của bác sĩ tại CDC Quảng Bình là nhiều bệnh nhân tâm thần dù đã tái hòa nhập cộng đồng, vẫn bị kỳ thị, xa lánh. Vậy nên, việc nâng cao nhận thức, thay đổi quan niệm của cộng đồng về sức khỏe tâm thần hết sức quan trọng, góp phần điều trị và hòa nhập cộng đồng cho người mắc bệnh.
