 |
| Nobel văn học Tomas Transtromer: Giản dị nhưng không đơn giản. Ảnh: Sipa. |
Lựa chọn của Viện Hàn lâm Thụy Điển khiến những lời đồn đoán bấy lâu nay thêm căn cứ: Rằng Ủy ban Nobel bỏ qua Mỹ, thậm chí châu Á. Thực tế năm nay những cái tên sáng giá cho giải thưởng này là nhà thơ Adonis người Syria, nhà thơ- ca sỹ Mỹ Bob Dylan, nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami.
Ngoài ra còn có các nhà văn Mỹ: Philip Roth, Thomas Pynchon, Cormac McCarthy. Dù thơ Tomas Transtromer dịch ra hơn 50 thứ tiếng, nhưng nhiều nhà phê bình Mỹ viết trên New York Times, Washington Post rằng, Tomas gần như chỉ nổi tiếng ở Thụy Điển.
Viện Hàn lâm Thụy Điển đánh giá: “Thông qua những hình ảnh cô đọng và trong trẻo, nhà thơ mang đến cho chúng ta cách tiếp cận mới mẻ hiện thực”. Đại diện Ủy ban Nobel Thụy Điển cho rằng, thơ của Tomas đầy tính biểu đạt, dễ tiếp cận những không hề đơn giản, tầm thường.
Ông được xem là nhà thơ còn sống nổi tiếng nhất xứ Scandinavi. Tiếng tăm của ông ở những đất nước nói tiếng Anh phải cậy đến công lao của người bạn- nhà thơ Mỹ Robert Bly, dịch khá nhiều tác phẩm hay của Tomas.
Ngược với hồ nghi ấy, nhiều dịch giả, nhà văn, phê bình ở nhiều quốc gia chứng minh Nobel xứng đáng cho Transtromer. Jaques Outin, người dịch thơ ông ra tiếng Pháp nhận xét: “Tomas là con người nhiệt thành, một nhạc sỹ và người si mê thiên nhiên, người luôn biết cách đi từ điều nhỏ để đạt tới tính đại chúng”.
| Tomas Transtromer sinh 1931 tại Stockholm. Giành nhiều giải thưởng: Petrarque (Đức, 1981) giải Neustadt International Prize (Mỹ, 1990). Năm 1997, thành phố Vasteraas nơi nhà thơ sống 30 năm trước khi đến Stockholm, thành lập hẳn giải thưởng mang tên ông. |
Tomas Transtromer cũng là nhà thơ đương đại được dịch nhiều nhất trên thế giới, một bậc thầy về ẩn dụ. Nhà thơ Nga Joseph Brodsky, Nobel Văn học năm 1987 ngưỡng mộ Tomas, thừa nhận mượn khá nhiều ẩn dụ của ông.
Chan hòa với thiên nhiên, Tomas Transtromer dành nửa thời gian mỗi năm sống trong ngôi nhà ở nông thôn, nửa năm còn lại sống ở Stockholm. Kể từ khi bị tai biến năm 1990, ông gần như nói rất ít, người vợ Monica diễn giải mọi ý muốn, suy nghĩ của chồng. Bây giờ, cách biểu đạt tuyệt vời nhất với Tomas là chơi piano, bằng tay trái.
Một trong những chuyên gia nghiên cứu Tomas Transtromer, Renaud Ego nói: “Là nhà thơ đương đại, ông nói về xe hơi, tàu điện, ti vi nhưng không hề rơi vào tư thế một nhà thơ tầm thường. Ông khám phá những điều cụ thể, những bài thơ mang tính kể nhưng lại mang nhiều câu chuyện kỳ lạ và tuyệt vời”.
Nhà phê bình Marc Blanchet cho rằng, Transtromer đạt đến sự quan sát xác đáng: Con người ngày nay ở trong thế giới của sắt thép và điện. Ông khám phá mối quan hệ giữa những gì sâu kín nhất của con người và thế giới xung quanh.
Một nhà phê bình Thụy Điển giải thích vì sao Tomas nổi tiếng: “Đầu thế kỷ 20, đất nước chúng tôi rất nghèo. Sau này sự giàu có đến cùng với công nghiệp hóa. Transtromer quan sát hai hệ thống này va đập với nhau ra sao, đó là cánh rừng phủ đầy tuyết, bên kia là xã hội dân chủ của nền công nghiệp”.
Chính vì thế trong tác phẩm Madrigal, Tomas viết: “Tôi được thừa kế một khu rừng ngập bóng tối, nhưng hôm nay tôi đi trong khu rừng ngập ánh sáng”.
Lê Nhi tổng hợp
