Bài 1: Khát khao giải mã gen người Việt
Ngay sau khi cầm tấm bằng tiến sĩ về khoa học máy tính của trường ÐH Cornell (Mỹ), Cao Anh Tuấn đầu quân cho Google, ở bộ phận ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Mới đây, Anh Tuấn quyết định chia tay Google để khởi nghiệp với khát khao giải mã bản đồ gen cho chính người Việt.
Học từ vợ
Trong 100 chuyên gia người Việt trẻ thành công ở nước ngoài được mời về nước mới đây, Cao Anh Tuấn được biết tới là CEO của Gene Friend Way- một trong những mô hình khởi nghiệp độc đáo, mới mẻ và tiên phong ứng dụng công nghệ tiên tiến của thế giới ở lĩnh vực y sinh. Tuấn chia sẻ, mặt dù là kỹ sư máy tính nhưng anh và các cộng sự của mình luôn có một khát khao cháy bỏng là giải mã bản đồ gen cho người Việt nói riêng, người châu Á nói chung để hiểu rõ hơn về thông tin di truyền và khả năng gặp phải những bệnh lý trầm kha như tai biến mạch máu não, tiểu đường hay ung thư.
Cao Anh Tuấn cho biết cơ duyên đưa anh đến với ngành y tế dự phòng là vì lý do cá nhân. “Người thân của tôi có tiền sử về tai biến mạch máu não. Từ đây tôi nghĩ ngay tới việc làm sao phát hiện được bệnh lý từ sớm để phòng bệnh hơn là chữa bệnh, đặc biệt là với người châu Á. Chính điều này đã đưa tôi đến với bản đồ gen”, Tuấn chia sẻ.“Chỉ cần một ít nước bọt, chờ 4 tuần, kết quả trả về sẽ giúp người kiểm tra y tế biết được họ nên cần bổ sung thêm những dưỡng chất nào, hay những bệnh lý có khả năng gặp phải trong tương lai. Sự kết hợp của trí tuệ nhân tạo (AI) và y tế đã giúp giải mã những thông tin di truyền được giấu kín bao lâu nay trong bộ gen của loài người”.
CEO Gene Friend Way
Cao Anh Tuấn
Trở ngại đầu tiên Cao Anh Tuấn gặp phải khi chuyển sang lĩnh vực mới là anh hoàn toàn không có kiến thức về gen và y tế. Thật may mắn cho Tuấn khi kết hôn với một cô gái người Việt (có bằng tiến sĩ ở Mỹ trong lĩnh vực y sinh). Được vợ làm hậu phương và hướng dẫn, Tuấn kết hợp cùng 3 chuyên gia khác trong lĩnh vực y tế từ những trường ĐH danh tiếng hàng đầu ở Mỹ tìm hiểu, nghiên cứu sâu về gen.
Theo Cao Anh Tuấn, trên thế giới, ngành phân tích gen đã có nhiều bước phát triển vượt trội, giải mã được nhiều thông tin di truyền liên quan đến y sinh. Các bệnh lý của con người, bên cạnh những tác động bên ngoài, còn xuất phát từ thông tin di truyền để lại trong từng mã ADN của từng người. Không có bộ ADN nào là giống nhau, vì vậy có người dễ mắc bệnh lý này, có người lại gặp phải bệnh lý khác. Khát vọng của Tuấn và cộng sự chính là làm sao phát hiện được điểm khác nhau đó đến từ đâu, dựa trên những bằng chứng khoa học.
Ban đầu, nhóm nghiên cứu tập trung vào bệnh ung thư. Nhưng sau đó chuyển hướng phân tích về gen liên quan nhiều đến những nhu cầu về dưỡng chất mà cơ thể đang thiếu để có kế hoạch luyện tập thể thao và thực đơn tốt hơn, cuối cùng mới là khảo nghiệm khả năng mắc các bệnh lý nghiêm trọng, bao gồm cả ung thư. “Chỉ cần một ít nước bọt, chờ 4 tuần, kết quả trả về sẽ giúp người kiểm tra y tế biết được họ nên cần bổ sung thêm những dưỡng chất nào, hay những bệnh lý có khả năng gặp phải trong tương lai. Sự kết hợp của trí tuệ nhân tạo và y tế giúp giải mã những thông tin di truyền được giấu kín bao lâu nay trong bộ gen của loài người”, Tuấn nói.
Cao Anh Tuấn cho hay, nếu muốn biết sớm những thông tin liên quan tới bệnh lý tiềm ẩn, người dùng sẽ tạo ra các tác động tích cực hơn cho cuộc sống như tăng cường tập luyện thể thao hay ăn uống giảm cân. “Công nghệ phân tích về gen đã xuất hiện từ lâu ở những nước phát triển. Tuy nhiên, những nghiên cứu trên thế giới đa phần đều được thực hiện dựa trên các bộ mẫu là người da trắng. Trong khi đó, cấu trúc gen giữa các chủng người lại khác nhau. Tôi muốn tìm hiểu về gen của người châu Á”, Tuấn chia sẻ.
Soi gen bắt bệnh
“Chúng tôi xác định ngay từ đầu: công nghệ là điểm mấu chốt. Người châu Á, đặc biệt là người Việt Nam phải có công nghệ phân tích gen, nghiên cứu và phát triển cho chủng tộc mình”, Tuấn nói và cho biết số lượng gen có liên quan đến đặc tính của người mà các nhà khoa học đã tìm ra nhiều hơn gấp 10 lần số lượng gen được công bố 3 năm về trước. Vì vậy, các sản phẩm về gen luôn phải cập nhật để phân tích các dữ liệu mới nhất. “Chính kinh nghiệm từ việc thực hành và ứng dụng AI trong thời gian làm việc cho Google đã giúp tôi và đội ngũ của mình giảm thiểu thời gian nghiên cứu đáng kể. Có những sản phẩm có thể phải mất 2 năm để làm, nay chỉ còn 6 tháng”, Tuấn cho hay.
Để dự án thành công, Cao Anh Tuấn và các cộng sự đang cần một thời gian dài và sự nỗ lực của nhóm. Đặc biệt khi muốn thống kê, cần dựa vào lượng mẫu đủ lớn, tức phải cần nhiều người Việt tham gia. Việc phát hiện sớm các thông tin di truyền từ gen sẽ giúp con người hành xử tích cực hơn trong cuộc sống, như tăng cường tập luyện thể thao, hay tìm cách giảm cân.
“Việc hiểu gen có thể mang lại hy vọng giảm nhẹ chứng bệnh hiểm nghèo và nhiều căn bệnh di truyền khác cho bệnh nhân Việt Nam. Qua đó mở ra một tương lai không xa ở Việt Nam về điều trị bệnh di truyền bằng liệu pháp gen”, Cao Anh Tuấn tin tưởng.
(còn nữa)
