Những ngày qua, sau khi ông V.V.L (60 tuổi; nguyên phó cục trưởng Cục Thi hành án Dân sự (THADS) tỉnh Hậu Giang) bị Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Tỉnh ủy Hậu Giang ra quyết định xử lý kỷ luật về mặt Đảng bằng hình thức cảnh cáo, dư luận tỏ ra bất bình vì cho rằng hình thức xử lý như thế là quá nhẹ. Không ít người đặt ra câu hỏi liệu việc vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng của ông L. và bà N.T.O. (35 tuổi) có bị xử lý hình sự hay không?
Báo Người Lao Động ghi nhận ý kiến phân tích của giới luật sư để giúp bạn đọc có cái nhìn rõ hơn về việc này.
Theo đó, luật sư Trần Văn Sỹ, Trưởng Văn phòng Luật sư Văn Sỹ (Đoàn Luật sư Vĩnh Long), cho biết căn cứ theo Điều 182 của Bộ Luật Hình sự 2015 thì:
1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm:
a) Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
b) Đã có quyết định của Tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.
Như vậy, để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thì phải chứng minh được họ biết rõ đối phương đã kết hôn nhưng vẫn thực hiện hành vi kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng, nếu chỉ có hành vi "cặp bồ" chứ không kết hôn hoặc không chung sống như vợ chồng thì không thể xử lý hình sự, chỉ có thể xử lý hành chính.
Theo thông tin báo chí nêu thì chưa đủ chứng cứ để xác định ông L. và bà O. có thực hiện việc kết hôn hay chung sống như vợ chồng. Do đó, chưa đủ cơ sở để xem xét ông L., bà O. sẽ bị xử lý hình sự hay không. Nếu chỉ có hành vi "cặp bồ" chứ không kết hôn hoặc không chung sống như vợ chồng thì không thể xử lý hình sự ông L., bà O.
Ngoài ra, trong trường hợp ông L., bà O. có chung sống như vợ chồng thì chỉ cấu thành tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng khi hành vi của họ phải thuộc 1 trong các trường hợp sau đây:
- Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
- Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
- Làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát;
- Đã có quyết định của tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.
Như vậy, đối chiếu với quy định của pháp luật thì hành vi của ông L. và bà O. chưa đủ cơ sở để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với họ.
Cùng quan điểm với luật sư Trần Văn Sỹ, luật sư Trần Thị Ánh, Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Thanh Lương (Đoàn Luật sư TP HCM), cho rằng đối với trường hợp người có hành vi ngoại tình nhưng hành vi này chưa đủ yếu tố cấu thành "Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng" thì có thể chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính.
Trong khi đó, luật sư Trần Nguyễn Duy Thăng, Văn phòng Luật sư Trần Thanh Phong (Đoàn Luật sư TP Cần Thơ), cho rằng: Việc xử lý ông L. về mặt Đảng hay chính quyền thì thuộc quyền xử lý các cơ quan đó. Tuy nhiên, hành vi của ông L. và bà O đã có yếu tố hình sự về "Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng" theo Điều 182 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Trong vụ này, mặc dù được chồng tha thứ nhưng bà O. vẫn kiên quyết bỏ chồng, con để ra đi cùng với việc nộp đơn xin ly hôn tại tòa án. Hậu quả trong vụ này có thể nhìn thấy rất rõ và theo lời ông B. (chồng bà O) trình bày: "Gia đình tôi giờ tan nát hết, danh dự và mặt mũi của tôi cũng mất hết, không dám nhìn mặt ai". Vì vậy, trong trường hợp này, nếu muốn ông B. có thể làm đơn tố cáo gửi đến Cơ quan CSĐT để yêu cầu cơ quan này xác minh, truy cứu trách nhiệm hình sự để làm rõ vấn đề nêu trên.
Như đã thông tin, ngày 16-8, UBKT Tỉnh ủy Hậu Giang có quyết định xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo đối với ông L. Quyết định trên nêu rõ: "Ông V.V.L. thiếu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức lối sống và có hành vi quan hệ bất chính với vợ người khác. Vi phạm của ông L. đã làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, gây dư luận xấu trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, làm giảm uy tín của tổ chức, cơ quan nơi ông L. công tác".
Ông Nguyễn Văn Y, Phó Chủ nhiệm UBKT Tỉnh ủy Hậu Giang, cho biết tại buổi triển khai quyết định, ông L. có đến dự và chấp hành quyết định, không có ý kiến gì. "Về mặt đảng có 4 hình thức xử lý vi phạm, trong đó hình thức cảnh cáo là mức thứ 2 sau mức khiển trách. Về mặt chính quyền thì thuộc quyền xử lý của Tổng cục THADS. Nếu tổng cục nhận thấy hành vi vi phạm đến mức phải cách chức thì sẽ thực hiện. Hiện phía Cục THADS tỉnh cũng đang hoàn thiện hồ sơ để báo cáo tổng cục về việc liên quan đến ông L.", ông Y xác nhận.
