Đại diện các mạng lưới, liên minh và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực môi trường, năng lượng, sức khỏe và pháp lý tại Việt Nam (gọi tắt là Nhóm) vừa có thư kiến nghị đại biểu Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền xem xét, cân nhắc tạm dừng thông qua Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) tại kỳ họp Quốc hội lần thứ 10 này để có thêm thời gian nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo.
Đại diện Nhóm cho rằng, mặc dù đã gửi rất nhiều góp ý nhưng dự thảo hiện tại của Luật BVMT sửa đổi vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, những quy định liên quan tới sự tham gia của cộng đồng, công khai thông tin đang thụt lùi so với những bản dự Luật trước. Đặc biệt, Dự thảo Luật BVMT sửa đổi hiện nay chưa đảm bảo nguyên tắc là “bộ luật gác cổng” cho môi trường thiên nhiên và sinh mệnh người dân".
Trước đó tại Tọa đàm “Góc nhìn cộng đồng và chuyên gia đối với Luật bảo vệ môi trường sửa đổi”, TS Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam (VCAP) cho biết, Dự thảo là bước lùi về công khai thông tin môi trường khi bỏ điều 131 của Luật BVMT 2014. Điều này quy định về công khai thông tin báo cáo đánh giá tác động môi trường, kết quả thanh tra kiểm tra bảo vệ môi trường. “Luật 2014 đã quy định phải công khai thông tin nhưng không quy định phải công khai thời điểm nào. Còn dự thảo luật mới, thậm chí bỏ quy định này đi”, ông Tùng nói.
Ông Tùng đề nghị, Luật mới phải công khai nhiều nội dung gồm công khai báo cáo đánh giá tác động môi trường trước và sau khi đã được Bộ TN&MT phê duyệt, công khai danh sách thành viên hội đồng thẩm định và các hồ sơ xin giấy phép môi trường. Công khai kết quả thanh tra, kiểm tra. Đặc biệt phải công bố thời gian công khai chứ không thể để chuyện 5-10 năm sau mới công khai, không còn ý nghĩa. Ngoài ra, kết quả quan trắc các dự án đầu tư cũng phải công khai để dân biết, dân bàn, dân kiểm tra.
“Công khai là để phòng ngừa, hạn chế dự án có vấn đề, hạn chế chạy dự án, tránh xung đột môi trường”, ông Tùng nói.
Các chuyên gia cho rằng, vấn đề ô nhiễm không khí chưa được nhìn nhận đúng trong dự thảo Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi. Ảnh: Như Ý. Ông Nguyễn Trọng An, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và phát triển môi trường sức khỏe cho rằng dự thảo luật mới có rất nhiều thất vọng, hạn chế quyền giám sát của các chuyên gia, tổ chức xã hội trong các vần đề môi trường. “Đánh giá tác động môi trường là quá trình kỹ thuật phải có sự tham gia nghiên cứu, đánh giá, phản biện từ các chuyên gia, nhà khoa học độc lập, song song với cơ quan nhà nước, phải khuyến khích được quyền tham gia này chứ không phải hạn chế”, ông An nói.
Theo ông Hoàng Dương Tùng, dự thảo Luật cũng bỏ đi quan trắc định kỳ bất cập. Luật chỉ tập trung vào quan trắc tự động, cực kỳ tốn kém nhưng hiệu quả không cao, ngay cả nước giàu, tiên tiến như Mỹ cũng không yêu cầu quan trắc tự động đại trà như ở Việt Nam. Các nước tiên tiến cũng yêu cầu quan trắc định kỳ bởi đây là phương pháp có tính chính xác cao, có quy chuẩn về kỹ thuật. “Quy định như vậy không chỉ sai về mặt kỹ thuật, gây tốn kém rất nhiều cho xã hội”, ông Tùng nói.
Bà Ngụy Thị Khanh – Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) nhận định "Ô nhiễm môi trường là không có ranh giới, dự án nằm ở một địa phương có thể có tác động tới những khu vực lân cận. Vì vậy, hoạt động tham vấn cộng đồng không chỉ giới hạn đối với cộng đồng nơi có dự án mà cần mở rộng tới các cộng đồng cũng chịu ảnh hưởng bởi dự án và các cá nhân, tổ chức có quan tâm".
Trước các vấn đề trên, Nhóm kiến nghị đại biểu Quốc hội và các cơ quan có thẩm quyền xem xét, cân nhắc tạm dừng thông qua Dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) tại kỳ họp Quốc hội lần thứ 10 này để có thêm thời gian nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo.
