Vỡ mộng trung tâm giao dịch thương mại quốc tế
Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Xa Mát (huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh) có thế mạnh xuất nhập khẩu hàng nông sản và kho bãi. Từng được kỳ vọng là cửa ngõ của tỉnh Tây Ninh trong việc phát triển giao lưu thương mại, trở thành trung tâm giao dịch thương mại quốc tế, tuy nhiên, khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Xa Mát hoạt động khá èo uột suốt nhiều năm qua.
Ghi nhận thực tế của phóng viên Tiền Phong vào ngày 20/9 thấy, tuyến đường chính lên cửa khẩu là quốc lộ 22B đang xuống cấp trầm trọng. Dọc quốc lộ này xuất hiện nhiều ổ voi, ổ gà. Hai bên quốc lộ 22B là những kho bãi của các công ty nhưng khá vắng vẻ. Có những công ty đã ngưng hoạt động, đóng cửa trong thời gian dài, còn lại hoạt động cầm chừng, èo uột.
Cuối năm 2015, phóng viên đến khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Xa Mát, nhiều người ra vào tấp nập. Tuy nhiên, lần trở lại này khá vắng vẻ, chỉ còn lác đác vài quán nước. Xung quanh là rừng cao su và bãi đất trống. Chị Nguyễn Thị Phụng (32 tuổi, ngụ xã Tân Lập, huyện Tân Biên) cho biết, khu này ngày càng vắng vẻ khiến việc buôn bán hàng nước cũng bết bát.
Những kho bãi của các doanh nghiệp khá vắng vẻ. Ảnh: Ngô Bình Theo chị Phụng, từ khi các sòng bạc bên Campuchia đóng cửa, khách lui tới cửa khẩu này ít dần, không còn cảnh nhộn nhịp người qua lại cửa khẩu. Chị Phụng ở đây hơn 10 năm, không thấy phát triển gì ngoài các bãi xe, nhà dân thưa thớt, cũng không thấy đầu tư khu công nghiệp hay khu dân cư nào.
Tương tự ở khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, nếu như trước đây các siêu thị miễn thuế, trung tâm thương mại còn hoạt động thì lượng người lui tới rất đông. Nhưng nay khách đang vắng dần. Ông Phạm Thanh Hải (70 tuổi, ngụ xã Thuận Lợi, huyện Bến Cầu), người chứng kiến những đổi thay của khu kinh tế cửa khẩu này, cho biết, ngoài một số người lên đây làm ăn, còn lại chủ yếu qua Campuchia vào các sòng bạc.
Chuyển đổi công năng thế nào?
Ông Nguyễn Hồng Sơn, Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế Tây Ninh cho hay: Các khu kinh tế cửa khẩu quốc tế của tỉnh rơi vào tình trạng “chết lâm sàng” suốt nhiều năm qua. Nguyên do có những thay đổi về chính sách ưu đãi mua bán hàng miễn thuế ở các khu kinh tế cửa khẩu.
Theo ông Sơn, cơ chế, chính sách mua bán hàng miễn thuế có nhiều thay đổi theo thời gian, theo hướng ngày càng quy định chặt chẽ và chính sách ưu đãi ít hơn, dẫn đến hoạt động mua bán hàng miễn thuế thu hẹp. “Các chính sách ưu đãi ngày càng giảm dần dẫn đến doanh nghiệp cảm thấy việc kinh doanh không còn thuận lợi như trước nên ngừng hoạt động”, ông Sơn nói.
Ông Nguyễn Hồng Sơn, Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế Tây Ninh trao đổi với phóng viên Tiền Phong. Ảnh: Ngô Bình Trước thực tế này, tỉnh Tây Ninh khẩn trương giải quyết các vướng mắc tồn tại trong thời gian qua. Đồng thời chuyển đổi công năng, điều chỉnh lại quy hoạch hai khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, Xa Mát.
Theo ông Sơn, Ban Quản lý khu kinh tế Tỉnh Tây Ninh đang khẩn trương rà soát lại các dự án chậm triển khai trong khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Mộc Bài; làm việc trực tiếp với từng nhà đầu tư, nắm tình hình thực tế và vận dụng các giải pháp linh hoạt để xử lý. “Kiên quyết thu hồi dự án nếu chủ đầu tư không còn động lực hoặc không còn khả năng triển khai. Trường hợp nhà đầu tư cần chuyển đổi công năng thì tạo điều kiện hỗ trợ cho các dự án này chuyển đổi công năng mới”, ông Sơn nói và cho biết đang khẩn trương lấy ý kiến các sở ban ngành, chuyên gia về việc điều chỉnh quy hoạch để tham mưu cho tỉnh nhằm “hồi sinh” các khu kinh tế cửa khẩu này.
Cụ thể, khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Xa Mát sẽ điều chỉnh quy hoạch theo hướng phát triển các dịch vụ cửa khẩu, kho bãi, logistics. Đối với khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Mộc Bài sẽ điều chỉnh quy hoạch theo hướng mở rộng cụm công nghiệp, khu công nghiệp kết hợp nhà ở đô thị…
Cũng theo ông Sơn, để “hồi sinh” các khu kinh tế cửa khẩu, ngoài những chính sách ưu đãi chung của Chính phủ, tỉnh Tây Ninh sẽ tăng cường xúc tiến đầu tư và ưu tiên xúc tiến đầu tư tại chỗ.
Tháng 3/2019, UBND tỉnh Tây Ninh có quyết định phê duyệt đề án phát triển các khu kinh tế cửa khẩu trên địa bàn tỉnh. Theo đề án, sẽ phát triển khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Mộc Bài theo hướng đẩy nhanh phát triển các khu công nghiệp trong khu kinh tế, tích cực mời gọi đầu tư vào khu công nghiệp; đầu tư phát triển du lịch sinh thái, khu vui chơi giải trí, bảo tàng, công viên khoa học, nơi nghỉ dưỡng, thể thao và các dịch vụ hướng đến phục vụ cho hơn 2 triệu lượt khách qua cửa khẩu Mộc Bài hàng năm và đáp ứng nhu cầu của khoảng 10 triệu dân TPHCM đến tham quan, du lịch. Ngoài ra, trong đề án tỉnh Tây Ninh kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành sớm thống nhất với Vương quốc Campuchia vị trí xây dựng điểm kiểm tra “Một cửa, một lần dừng” và thời gian làm việc tại cửa khẩu khớp nhau giữa Việt Nam và Campuchia nhằm giải quyết thông thương hàng hóa và hành khách tại cặp cửa khẩu Mộc Bài - Ba Vét được nhanh chóng, tiện lợi. Chính phủ chỉ đạo triển khai sớm Dự án đường cao tốc TPHCM - Mộc Bài.
