Gia đình ông Nguyễn Tấn Tước (83 tuổi, còn gọi Chín Tước) đã 3 đời sống tại cồn Chủ Quân (nay là ấp Long Thượng, xã Kiến An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang). Ông Tước cho biết, nơi ông ở tiếp giáp giữa sông Vàm Nao và một nhánh của sông Tiền. Trước đây, cồn Chủ Quân rất rộng, kéo dài đến tận trung tâm huyện Chợ Mới. Sau nhiều biến cố thiên nhiên, đất trên cồn bị sạt với diện tích khá lớn.
“Đất ông bà ngày xưa để lại, ở đây, gia đình nào cũng 30 chục công, lở riết rồi giờ còn 3 - 4 công. Một số nhà chỉ còn cách miệng “hà bá” mấy chục thước. Biết bao vườn tược, cây trái trôi sông hết. Dân dỡ nhà đi tản cư không đếm xuể”, ông Tước kể.
Khoảng chục năm nay, cồn Chủ Quân bồi lắng trở lại, ai nấy mừng thầm. Thế nhưng chẳng được bao lâu, từ tháng 10/2019, tại đây xuất hiện 2 bãi tập kết do ông L.V.K (ngụ xã Long Điền A, huyện Chợ Mới) thuê của người dân để chứa cát. Một bãi ở cạnh sông Vàm Nao, bãi còn lại ở nhánh sông Tiền và đều nằm trong khu vực sạt lở nguy hiểm được cảnh báo trước đó.
Sau khi thuê đất, ông K. bắt đầu đem ghe đến hút cát tập kết lên bãi rồi bơm cát xuống sà lan đưa đi tiêu thụ. Việc này khiến tình trạng sạt lở tại khu vực tiếp tục tái diễn. Ông Tước kể: “Một đêm có từ 3 - 5 chiếc ghe gỗ tới hút, rồi sà lan cập vào bơm để chở đi. Việc ông ấy cho quân hút cát bà con theo dõi và chụp hình lại là khai thác tại sông này”.
Cứ như thế, các bãi tập kết cát chất cao như núi. Sà lan lũ lượt tới chở cát đi tiêu thụ. Còn lòng sông ngày càng sâu, bờ càng xa.
Chứng kiến mảnh đất tổ tiên mất đi từng ngày, bà con tại ấp Long Thượng không khỏi lo lắng. Nhiều người tìm đến thương lượng với ông K. nhưng chẳng được gì. Quá nóng ruột, bà con kéo nhau đến nhà ông Chín để nhờ giúp đỡ, vì trước đây ông từng là Chủ tịch xã Kiến An nhiều nhiệm kì.
“Thời điểm ông K. hút cát có hàng chục hộ dân kéo tới nhà tôi than phiền “Ông Chín ơi, chắc chết, sống không nổi quá!”. Do đó, tôi mới đại diện làm đơn gửi đến chính quyền địa phương nhờ can thiệp giúp dân” - ông Chín thông tin.
Cần mạnh tay với cát tặc
Đóng vai trò là người giám sát, nhân dân ấp Long Thượng nhiều lần phối hợp với lực lượng chức năng bắt những phương tiện hút trộm cát trên sông. Nhưng dù bị lập biên bản nhiều lần, bọn họ vẫn quay lại tiếp tục lấy cát, thậm chí đem phương tiện đến nhiều hơn như thách thức dư luận.
Theo sự hướng dẫn của người dân, phóng viên tìm đến 2 bãi ông K. thuê, được cho là dùng để tập kết cát lậu. Qua quan sát, số cát tại bãi chứa thứ nhất còn ít, bãi thứ 2 cát vun cao thành đống và có hẳn máy tải cát đặt tại đây. Đồng thời, cả 2 nơi tập kết vừa được gia cố, đất đắp xung quanh vẫn chưa ráo.
Trước sự bức xúc của dân, ngày 8/4, đoàn kiểm tra liên ngành huyện Chợ Mới phối hợp với Đội Thanh tra giao thông số 6 và UBND xã Kiến An kiểm tra đột xuất 2 bãi tập kết nói trên của ông K.
Trong đó, bãi tập kết tại tổ 9 (ấp Long Thượng) được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, với ngành nghề là mua bán vật liệu xây dựng. Thời điểm kiểm tra, điểm này còn khoảng 500m3 cát. Bãi tập kết thứ 2 có vị trí tại tổ 1 (ấp Long Thượng) diện tích 500m2. Đoàn kiểm tra xác nhận, bãi chứa cát này của ông kinh doanh không hợp pháp.
Trao đổi với phóng viên, ông Ngô Hoàng Hiếu - Chủ tịch UBND huyện Chợ Mới thông tin: “Đối với bãi chứa cát không phép chúng tôi tiến hành dẹp luôn. Bãi còn lại có giấy phép nhưng chỉ trá hình để tập kết cát lậu. Vì trước đây, ông K. xin mở cửa hàng bán vật liệu xây dựng gồm: Cát, đá, xi măng, gạch, ngói,… Tuy nhiên, sau khi cấp giấy rồi thì ông này không kinh doanh các vật liệu như đã đăng kí, mà chỉ bơm cát lên chứa ở đây. Do đó, tôi đã chỉ đạo dẹp luôn cả 2 bãi này và không cho ông K. kinh doanh ở đây nữa”.
Từ đầu năm 2020 đến nay, cơ quan chức năng nhiều lần kiểm tra đột xuất vào ban đêm tại khu vực ấp Long Thượng, xã Kiến An. Qua kiểm tra phát hiện 3 vụ khai thác cát sông trái phép, với 8 đối tượng vi phạm, xử phạt vi phạm hành chính số tiền 16 triệu đồng. Hiện củng cố hồ sơ để xử phạt 2 đối tượng với số tiền 30 triệu đồng và 1 đối tượng xem xét xử lý hình sự.
