VSSA cho biết, ngành mía đường đang rơi vào tình cảnh rất khó khăn. Đặc biệt, niên vụ 2018/2019 là năm thứ 3 liên tiếp ngành mía đường chịu tác động tiêu cực của khí hậu thời tiết, giá cả, thị trường. Nhiều nhà máy kinh doanh giảm sút, thua lỗ kéo dài từ nhiều vụ trước.
Tính đến giữa tháng 3/2019, cả nước có 36/36 nhà máy đường đã vào vụ sản xuất, ép được gần 8 triệu tấn mía, cho ra 750 ngàn tấn đường các loại. Khoảng 150 ngàn tấn đường được tinh luyện từ nguyên liệu đường thô nhập khẩu.
Tiêu thụ đường cũng rất chậm do tồn kho vụ trước nhiều và hiện còn tồn khoảng 75%. Giá đường dù có cải thiện nhưng vẫn ở mức thấp, giá bán phổ biến đường kính trắng RS khoảng 10.500 đồng/kg.
Trong khi đó, năng suất, sản lượng mía đang giảm nghiêm trọng, nhất là các tỉnh miền Trung-Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long. Năng suất, sản lượng mía, sản lượng đường các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên giảm tương ứng là 13%, 22% và 23%.
Theo dự báo của VSSA sản lượng mía niên vụ 2018-2019 chỉ khoảng 14 triệu tấn, sản lượng đường đạt khoảng 1,3 triệu tấn, giảm so với niên vụ trước và chỉ tương đương niên vụ 2015-2016 và 2016-2017.
Theo Chủ tịch VSSA Phạm Quốc Doanh, đường lậu đang tăng trở lại và phức tạp hơn sau dịp Tết. Chưa bao giờ đường lậu bán công khai, thách thức cơ quan chức năng như bây giờ. Đường lậu Thái Lan bán công khai cả bao ở vỉa hè, cửa hàng…
“Chúng tôi áng chừng đường lậu vào nước ta khoảng 500 nghìn tấn mỗi năm, nhưng cũng có nhận định lên cả triệu tấn, bởi Thái Lan đã xây dựng hàng loạt các kho hàng ém sát biên giới”- ông Doanh nói.
Chủ tịch VSSA cũng cho biết thêm, nhập khẩu đường lỏng (HFCS)- dạng đường hóa học, thuế nhập khẩu 0% tiếp tục gia tăng. Năm 2014, cả nước chỉ nhập khẩu 46 ngàn tấn, nhưng đến năm 2018 đã lên khoảng 140.000 tấn, tăng hơn 3 lần.
Ngoài ra, ngành mía đường đang đối diện với việc thiếu hụt vốn lưu động, do các ngân hàng thắt chặt việc cho vay. Nhiều nhà máy, công ty không có tiền để thanh toán mía nguyên liệu cho nông dân.
“Nhiều nhà máy đã bị thua lỗ nặng, có nguy cơ đóng cửa do liên tục trong 3 vụ kinh doanh, tiêu thụ khó khăn và giá đường thấp”- ông Doanh nói và cho rằng, ngành mía đường sẽ tiếp tục đối diện với khó khăn khi Hiệp định thương mại tự do ASEAN (ATIGA) có hiệu lực từ đầu năm 2020 (thuế nhập khẩu đường trong khu vực về 0%).
Trước tình hình trên, VSSA kiến nghị cơ cấu lại giá mía nguyên liệu, theo nguyên tắc chia sẻ lợi ích giữa nhà máy với nông dân tỷ lệ 70/30. Nghĩa là, giá một tấn mía nguyên liệu phải tương đương 70 kg đường, với giá đường chưa có thuế VAT tại thời điểm ở cửa nhà máy.
Để cứu ngành đường, VSSA cũng kiến nghị Bộ Tài chính xem xét trình Quốc hội điều chỉnh, bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đường lỏng (HFCS) với mức thuế suất 12%. Bởi, hiện đường lỏng đang không áp dụng hạn ngạch thuế quan và thuế suất áp dụng trong các nước ASEAN là 0%.
Tại buổi làm việc mới đây với VSSA, Bộ trưởng NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cũng đồng ý với VSSA về đề xuất thành lập Trung tâm kiểm soát chữ đường- một cơ quan trung gian để xác định chữ đường, thay vì mua xô, bán xô như hiện nay, gây bất lợi cho cả nông dân, lẫn nhà máy, trong khi khâu “ăn” nhất là trung gian.
“Nhiều nhà máy đã bị thua lỗ nặng, có nguy cơ đóng cửa do liên tục trong 3 vụ kinh doanh, tiêu thụ khó khăn và giá đường thấp”- Chủ tịch VSSA nói và cho rằng, ngành mía đường sẽ tiếp tục đối diện với khó khăn khi Hiệp định thương mại tự do ASEAN (ATIGA) có hiệu lực từ đầu năm 2020 (thuế nhập khẩu đường trong khu vực về 0%).
